Faxi - 01.02.1984, Qupperneq 19
°g lóðir, beittar með skelfiski,
voru lagðar.“
í bókinni eru síðan rakin ýmis
dæmi um yfirburði kúffisksins á
árunum 1885-6. Varð af þessu full-
ut fjandskapur milli þeirra Inn-
Djúps og Ut-Djúpsmanna, sem
endaði þó með samkomulagi árið
1887, þar sem Inn-Djúpsmönnum
með tálbeituna var gert að halda
S1g innan ákveðinnar línu í Djúp-
Inu með lóðir sínar.
Ymsar rannsóknir hafa sýnt, að
fiskur getur verið býsna tregur til
að taka beitu, þótt hann hafi laðast
að línunni. Vill jafnvel brenna við,
að hann taki beituna í kjaftinn en
sPýti henni út úr sér aftur og getur
gengið á þessu góða hríð og er þá
undir hælinn lagt, hvort hann
hundskast til að gleypa beituna
aður en yfir lýkur, eða hvort hann
snýr frá snúðugt.
Af þessu má ráða að gervibeita
hentar ekki við línuveiðar nema
því aðeins, að hún sé búin lyktar-
efnum sem lokka fiskinn að. Gall-
>nn er þó sá, að fiskurinn er ekki
ginnkeyptur að gleypa krók
egndan gervibeitu. Norðmenn
hafa mjög lagt sig í líma við að
prófa gervibeitu við línuveiðar en
ekki haft erindi sem erfiði. Hefur
^nér skilist, að þeir fái þó um helm-
ingsafla af ýsu en lítið af öðrum
legundum. Áfram er þó unnið að
sh'kum tilraunum í ýmsum lönd-
um.
Enda þótt unnt sé að nota beitu,
sem ekki hefur þýðingu í fiskiðn-
Uði, er slík beita þó yfirleitt svo
torfengin, að í reynd eru ýmsar
nytjategundir að langmestu notað-
ar í beitu og er það að sjálfsögðu
niikill ókostur. Til dæmis má nefna
að Norðmenn nota árlega um
15.(XX) tonn af makrfl í beitu.
Og þá vaknar sú spurning, hvort
draga megi úr beitunotkuninni,
með því að smækka beitumar, án
þess að aflasamdráttur eigi sér stað
1 verulegum mæli. Norðmenn hafa
einnig gert tilraunir með þetta og
Þá kom í 1 jós að unnt er að smækka
heiturnar um nánast helming, án
Þess af afli minnki. Meðalþyngd
stórskornari beitunnar var 26.6. g
en þeirrar smáskornari var 15.2 g;
uieðalafli af þorski á hverja 100
hróka var 15.6 kg á stærri beituna
en 14.7 kg á þá smáu. Munurinn er
ekki marktækur. Við veiðar á
keilu, löngu og ýsu veiddist í heild
2.3% meiraásmáu beitunaeinsog
Gfla 1 sýnir.
Tafla I.
Samanburður á veiði með
smárri beitu (16.0 g) og venjulegri
heitu (31.8 g). Plús sýnir aflaaukn-
lngu á smáu beituna.
Fjöldi Fjöldi Afli
fiska fiska íkg
% %
Keila 1.774 + 7.4 + 1.1
Langa 272 + 25.0 + 25.6
Ýsa 1.513 - 4.1 - 5.6
Annað 190 0 + 2.5
Þessar niðurstöður benda því til
þess að unnt sé að lækka beitu-
kostnaðinn um helming án þess að
afli dragist saman. Gallinn er hins
vegar sá, að fiskurinn smækkar.
Niðursöður þessarra tilrauna eru
samt mjög athyglisverðar og væri
fróðlegt að vita, hvort svipaðar
niðurstöður fengjust á okkar fiski-
miðum.
2.2. Afdrif fisks sem sleppur
Fiskur og önnur sjávardýr
sleppa ætíð að meira eða minna
leyti úr öllum gerðum veiðarfæra
og skiptir þá auðvitað mjög miklu
máli að þessi fiskur skaddist ekki
verulega eða drepist við það að
losna úr veiðarfærunum. Nú er tal-
ið að fiskdauði af þessum sökum sé
umtalsverður í ýmsum gerðum
veiðarfæra, en hér verður þó látið
nægja að minnast á þann fisk, sem
sleppur af krókum.
Ekki er mikið vitað um það,
hvað verður um fisk, sem sleppur
af krókum eða slítur tauminn.
Norðmenn telja þó, að þessi fiskur
drepist að töluverðu leyti og
byggja skoðun sína á því að oft
veiðist fiskur með nýlegan krók í
kjaftinum en mjög sjaldan fiskur
með ryðgaðan krók. Hér er þó
frekar um vísbendingu en sönnun
að ræða, þvi að mögulegt er að
fiskurinn geti losað sig við krókinn
áður en til þess kemur að hann
byrji að ryðga. Ennfremur ererfitt
að gera sér grein fyrir, hvort sár
sem fiskurinn fær vegna öngulsins,
geta leitt til dauða. Lausnin á því
vandamáli er að nota önglagerðir
sem halda fiskinum betur, eins og
síðar verður vikið að.
Þegar fiskur hins vegar sleppur
eftir að hafa verið dreginn upp af
djúpu vatni, þá eru lífsvonimar
enn verri, þar sem sundmaginn
hefur skaddast vegna útþenslu.
Þetta á einkum við um fiska með
lokaðan sundmaga (alla þorsk-
fiska t.d.).
Tæknileg atriði
3.1. Veiðiaðferðir
Við línuveiðar er um þrjár mis-
munandi veiðiaðferðir að ræða.
Algengast er að leggja línuna á
botninn og er það sú veiðiaðferð,
sem við er átt, ef talað er um línu-
veiði. Oft þykir fiskilegt að fleyta
línunni upp með floti með vissu
millibili. Eru til ýmsar gerðir af
slíkri línu. Ein er svokölluð Lófót-
lína (1. mynd). Hún hefur reynst
mjög aflasæl á þorsk og er talið, að
bjartari hluta ársins geti afli orðið
allt að fimmfaldur miðað við
venjulega botnlínu. í skammdeg-
inu fæst hins vegar ,,aðeins“ um
30% meira. Ýsuafli er 20 - 30%
meiri án tillits til árstíma og er hér
miðað við reynslu Norðmanna.
Ástæður fyrir því að Lófótlínan
fiskar betur en venjuleg botnlína
eru margvíslegar. Lykt beitunnar
berst betur um sjóinn, beitan sést
betur og hreyfist og er því girni-
legri, afætur eiga ekki eins greiðan
aðgang að beitunni og loks er línan
grennri og sést því verr og fælir fisk
af þeim sökum síður frá.
í þriðja lagi er línan svo lögð
sem flotlína án allrar snertingar við
botn. í þeim hópi eru t.d. bæði
laxa- og túnfisklína.
í Bandaríkjunum hefur verið
gert sérstakt líkan fyrir venjulegar
línuveíðar eftir ýmsum gögnum.
Líkan þetta er á margan hátt mjög
athyglisvert, enda þótt þar sé ekki
tekið tillit til allra þeirra þátta, sem
máli skipta við línuveiðar. í þessu
líkani kemur mjög skemmtilega
fram það sem fáum kemur að vísu
á óvart, en það er annars vegar afli
sem kemur á línuna í hlutfalli af
legutíma línunnar og hins vegar
beitufjöldi á önglunum einnig í
hlutfalli af tíma. Bæði þessi hlut-
föll eru sýnd á 2. mynd.
Segja má, að línan fiski ekki í
réttu hlutfalli við fiskmagn heldur
aukist aflinn við vaxandi fiskmagn
aðeins upp að einhverju ákveðnu
marki. Eftir það eykst aflinn ekki,
þar sem önglarnir eru ekki lengur
virkir, vegna þess að fiskur er þeg-
ar kominn á þá króka, sem ekki
hafa misst beituna.
3.2. Taumar
Um þetta efni er ekki margt að
segja. Eins og þegar hefur komið
fram, er línan yfirleitt því fiskgæf-
ari sem hún er grennri. Á sama
hátt er líklegra, að fiskur taki
beitu, ef taumurinn er langur.
Þetta er þó mismunandi eftir teg-
undum. Ef taumarnir eru lengdir,
eykst einnig bilið á milli þeirra,
þannig að færri önglar verða á
ákveðna lengd af línu. Það leiðir
svo af sjálfu sér, að mjög misjafnt
getur verið, hvað best hentar á
hverjum stað. Það veröur reynslan
að leiða í ljós.
3.3. Önglar
Onglarnir eru ævagömul veiðar-
færi og hafa því haft yfrið nægan
tíma til að þróast og fullkomnast.
Athuganir í fiskabúrum og með
neðansjávarsjónvarpi hafa þó sýnt
svart á hvítu, að önglarnir eru afar
ófullkomin veiðitæki. í Ijós kom.
Timi( klst.)
Aflamagn og beitufjöldi á önglum íhlutfalli aflegutíma línunnarmiðað við ákveðn-
ar forsendur, sem í þessu tilviki teljast venjulegar. Forsendurnar eru fiskimagn,
beitutap af ýmsum ástœðum og,, bitárátta'‘ fisksins (Olsen, 1983).
FAXI-51