Faxi - 01.02.2006, Blaðsíða 9

ritstjóra Þjóðviljans og Kvenfélag Njarðvíkur
þar með orðið sverð og skjöldur Þjóðviljans í
baráttunni gegn varnarliðinu á Keflavíkurflug-
velli. Samþykkt er tekin upp í leiðara blaðsins
tveim dögum seinna þar sem Þjóðviljinn segir:
„Enginn íslendingur með virðingu fyrir sjálfum
sér getur eytt frístundum sínum eða valið sér
skemmtanir í návist hins bandaríska hers.
Hinir sem kjósa að una sér í návist hersins
munu verða metnir í samræmi við það.” Þetta
kallaði Þjóðviljinn regluna frá Njarðvíkum.
En voru njarðvískar konur svona miklir and-
stæðingar vamarliðsins? Það má svo sem vel
vera en á umræddum fundi tók engin kona til
máls en margir karlar.
Herstöðvarandstæðingar
í UMFN
Félagslífið í Keflavík og Njarðvík var í svip-
uðum farvegi þegar herinn kom og í flestum
öðrum bæjum. Tvö fyrrnefnd félög í Njarðvík
blandast mjög fljótt inní umsvifin í kringum
herinn vegna sameiginlegra hagsmuna um
rekstur samkomuhússins Krossins sem þau
keyptu árið 1947 af sölunefndinni. Rekstur
þessa húss var erfiður fyrir félögin og það ekki
í sem bestu ástandi enda braggi frá stríðsárun-
um. Félögin ráku þarna danshús og þótti þar
oft sukksamt sem var hvorki í anda ungmenna-
félagsins né kvenfélagsins og er oft kvartað yfir
þessu í fundargerðum. Sameiginlegir fundir
félaganna eru allítarlega bókaðir í fundargerð-
arbækur og áhugaverð lesning. Félögin stjórn-
uðu að nokkru leiti félagslífinu á svæðinu með
samkomuhaldi í Krossinum. Það var því óvænt
truflun í starfsemi þessara félaga þegar varn-
arliðið kom 1951 með allan þann skara af fólki
sem þeim fylgdi. Stjórn UMFN var afskaplega
upptekin af andstöðu sinni við veru varnarliðs-
ins og eyddi miklum tíma í að ræða þau mál.
Margt er bókað frá þeirri umræðu og hvernig
UMFN reyndi að fá önnur ungmennafélög í lið
með sér gegn setu varnarliðsins.
Þar sem ég veit ekki til að önnur ungmenna-
félög hafi barist svo einarðlega gegn veru hers-
ins ætla ég að segja nokkuð frá henni hér.
Starfsemi Krossins kom til umræðu hjá Kven-
félaginu og UMFN seinna um sumarið nánar
tiltekið 17. ágúst en þá kom inn á fund ósk
frá Samtökum byggingarfélaga í Reykjavfk að
fá Krossinn leigðan undir mötuneyti fyrir 300
manna vinnuflokk hjá hernum. Var þessari ósk
vísað frá samhljóða. Aðeins 9 dögum seinna
kemur samskonar erindi frá Sameinuðum
verktökum en þeir vildu leigja Krossinn sem
svefnskála fyrir starfsmenn hersins. Þrátt fyrir
andstöðu á fundinum var tillagan samþykkt
með 14 atkvæðum gegn 3. Athygli vekurað
fundurinn er ekki færður í fundargerðarbók
fyrr um hálfu ári eftir að hann fer fram. Breytt
afstaða félaganna ræðst trúlega af rausnarlegu
leigutilboði og eins það að á seinni fundinn var
mættur Karvel Ögmundsson oddviti í hreppnum
og athafnamaður.
10. okt. 1952 á fundi UMFN ertil umræðu
ársþing UMFÍ sem hafði verið haldi þá um
sumarið. Hilmar Þórarinsson hafði sótt þingið
af hálfu UMFN. Hann segir þjóðernismál hafi
verið mikið rædd þar og feimnislaust og sú
hætta er stafaði af setu erlends herliðs í landinu.
Hilmar sagði það hafa undrað sig, að sum félög
hafi beinlínis bannað umræður um þessi mál.
24. febrúar 1953 er varnarliðið enn til umræðu
innan UMFN. Svohljóðandi tillaga kom
frá Oddbergi Eiríkssyni: „ Fundur haldinn í
UMFN 24. febrúar 1953, skorar á ríkisstjóm-
ina að hlutast til um að dvalarstað vamarliðs-
ins Keflavíkurfiugvelli verði lokað fyriröllum
óviðkomandi. Sömuleiðis verði vamarliðinu
óheimil dvöl utan þessa svæðis. UMFN heitir á
önnur ungmennasamtök á Reykjanesskaga að
standa að þessari áskorun.” Var tillögunni vísað
til félagsstjórnar.
4. maí 1953 er til umræðu á fundi UMFN
andstaða gegn hernum á landsvísu og bar þá
Bjarni Halldórsson upp svofellda tillögu: „
Fundur haldinn í UMFN hinn 4. maí samþykkir
að senda fulltrúa á þjóðarráðstefnuna gegn her
á íslandi, sem haldin verður í Reykjavík dagana
5.-7. maí.” Var tillagan samþykkt.
8. október 1953. „Lesið var bréf frá and-
spyrnuhreyfingunni gegn her í landi. Var Bjarni
Bergsson kosinn til að mæta á fundi fulltrúa
hreyfingarinnar.”
Kristján Pálsson
Og að lokum 25. október 1954. Þá les Bjami
Halldórsson upp eftirfarandi tillögu: „ Fund-
ur haldinn í Ungmennafélagi Njarðvíkur 25.
október 1954 lýsirfullum stuðningi við samtök
þau, sem beita sér fyrir undirskriftasöfnun undir
áskorun um uppsögn herverndarsamnings Is-
lands og Bandaríkja Norður Ameríku. Jafnframt
skorar Ungmennafélag Njarðvíkur á önnur
ungmennafélög í landinu að taka upp skelegga
baráttu fyrir því að hinum erlenda her verði
vísað úr landi og Island verði fyrir Islendinga.”
Tillagan var samþykkt með 9 atkvæðum. Mikil
umræða varð um þessa tillögu á fundinum og
kom þar fram að stjórn UMFN hafði skrifað
8 ungmennafélögum í grenndinni um stuðn-
ing við þetta mál en ekkert þeirra hefði svarað
nema Ungmennafélag Kefiavíkur. Það voru
ekki allir kátir.
En hingað flykktust hermenn og
verkamenn
Ekki liggur fyrir hve margir störfuðu hjá vam-
arliðinu strax árið 1951 en vitað er að þetta varð
fljótt stór hópur. Einn viðmælandi rninn og einn
af stofnendum Sameinaðra verktaka segir að
þeir hafi safnað saman hátt í 1000 iðnaðar- og
Fjölbreytt úrval
fyrir fjölbreytt fólk
Samkaup lúrvai
FAXI 9