Útvarpsblaðið - 03.06.1951, Qupperneq 11

að öllu leyti hin sama og notuð er við venju-
legar útvarpssendingar, en til þess að hljóð-
neminn sjáist ekki á sjálfri myndinni, er hon-
um komið fyrir á hreyfanlegri slá, sem er
talsvert hærri en Ijósmyndavélin, og annast
sérstakur aðstoðarmaður hljómupptökuna.
Hljóðneminn breytir tónbylgjunum í raf-
sveiflur, sem berast út í geiminn frá sérstök-
um hljómsendi í útvarpsstöðinni, eftir að
orka þeirra hefur verið margfölduð þar og
aukin að styrk. Venjulega er tónvarps- og
sjónvarpsnetinu komið fyrir á sömu útvarps-
stöngunum, og bæði netin senda samtímis,
þegar útvarpað er. Hinsvegar getur sama
móttökunetið tekið við hvorttveggja, en við-
tækið aðgreinir síðan tónsveiflur og ljósraf-
sveiflur; skilar þeim fynnefndu til hátalar-
ans og þeirn síðarnefndu að firðsjárfletinum.
Segja mætti ef til vill, að það sé fyrst og
fremst viðbragðstregða hins mannlega auga,
sem gerir okkur kleyft að njóta sjónvarpsins.
Það er þes’si sarna viðbragðstregða augans,
sem veldur því, að okkur virðist sem við
sjáum skepnur og hluti á hreyfingu á kvik-
myndatjaldinu, þegar samfelld röð mynda,
sem teknar hafa verið af viðkomandi skepn-
um eða hlutum, birtast þar og hverfa svo
hratt, að við getum ekki greint að skipt sé
um myndir í sífellu. Til þess að svo nregi
verða, þurfa 24 myndir að birtast þar og
hverfa á hverri sekúndu. Á firðsjárfletinum
birtast og hverfa 25 myndir á sekúndu, —
30 myndir, þegar um er að ræða tæki af
bandarískri gerð; — að vísu birtast þær og
hverfa með allt öðrum hætti, en þegar kvik-
myndir koma fram á tjaldi, en oflangt mál
vrði að skýra það nánar liér.
Eins og áður er getið, eru sjónvarpssend-
ingar aðeins framkvæmanlegar á skamm-
bylgjum, (ultra short waves), eða á 1—10
metra bylgjulengd. Rafsegulbylgjur af þeirri
lengd berast um geiminn með líkum hætti
og Ijósið; þær geta til dæmis aðeins borizt
beint en sveigjast ekki eftir lögun jarð-
bungunnar eins og rafbylgjur af meðallengd.
Móttökunetið getur því aðeins náð þessum
rafsegidbylgjum frá sendinetinu, að hvergi
beri hæðir eða fjöll á milli. Þessvegna verð-
ur að velja sendistöðinni stað eins hátt og
unnt er, og getur starfssviðsgeisli hverrar
stöðvar aldrei orðið lengri en 75 kílómetrar
vegna jarðbungunnar, enda þótt sendistöð-
in standi allhátt og hvorki fjöll né hæðir
hindri för rafsegulbylgjanna. Þetta veldur
því, að sjónvarpsnotendur geta aðeins notið
sjónvarps frá nálægustu stöðvum.
I Bandaríkjunum hafa menn reynt að
draga úr þessum örðugleikum með róttæku
og frumlegu ráði, eins og við má búast af
þeim þar vestra. Ráðið er í því fólgið, að
staðsetja sjónvarpssendirinn „skýjum ofar“.
Tilraunir hafa sýnt, að sendistöð um borð í
flugvél, sem heldur sig í 8000 metra hæð,
nær sambandi við móttökunet í 300 kílómetra
fjarlægð. Sá böggull fygir þó skamrririfi,
hvað hagnýtingu þessa ráðs snertir, að sjón-
varpsflugstöð getur því aðeins starfað, að
sæmilegt flugveður sé; annars er þessi að-
ferð enn á tilraunastigi.
Ekki eru þó enn taldir allir örðugleikar,
sem samfara eru sjónvarpsstarfsemi, en lítt
eða ekki koma til greina, þegar um venju-
legt útvarp er að ræða. Ekki er til dæmis
hægt að flytja dagskráratriði sjónvarpsins
frá staðnum, þar sem upptakan fer fram og
til sendistöðvarinuar eftir venjulegum síma-
leiðslum, en á því eru engin vandræði, þegar
dagskráratriði tónvarps á lilut að máli. Raf-
segulbylgjuhraði sjónvarpsins er svo mildll,
að venjulegar símaleiðslur anna því ekki, og
verður því að gera sérstakar leiðslur í þessu
skyni, sem eru ákaflega dýrar. Til dæmis
má geta þess, að áætlað kostnaðarverð slíkr-
ar leiðslu, sem ráðgert hefur verið að leggja
yfir þver Bandaríkin, eða um það bil 4000
km. leið, nemur 15 milljónum dollara.
ÚTVARPSBLAÐDE)
11