Árdís - 01.01.1938, Qupperneq 30

..<>11—--------------------------------------------------------!i<J-
Hann vildi ekki beina kenningum sínum að börnum eða lítt-
þroskuðum unglingum. Hann hclt því fram að unglingar á þroska-
skeiði ættu ekki að vera lokaðir innan fjögra veggja á þeim aldri við
skriftir og lestur; þeir ættu þá heldur að vera iiti með guðsgræna
jörðina undir fótuin og drottinheiðan himin ylir höfði; hann vildi
láta nota þann aldur til þess að læra búnað og verksmiðjustíirf þar
sem þeir væru að búa sig undir lramtíðina, gera sig starfshæfa og
læra hagsýni á einhvern hátt. Hann vildi kenna þeim, sem þroskaðri
voru — fólki frá 18 ára til 30 — þeim, sem verulega voru vaknaðir
til andlegrar meðvitundar og voru gagnteknir af þrá til þess að iæra
og skilja leyndardóma tilverunnar og lífið sjáll't. Hann vissi að á
þeim aldri var sálin gagntekin af undrun og aðdáun; hugurinn fullur
af spurningum, og þessum spurninguin áleit hann að þyrfti og ætti
að svara í ljósi mannkynssögunnar. Hann skoðaði ekki söguna sem
samsafn af nákvæmlega skrásettum viðburðum, heldur sem lifandi
og ál’ramhaldandi túlknn eða skýring á lifi mannkynsins, þar sem
sigur og ósigur skiftast á af eðlilegum ástæðum. Sagan talar þannig
lil hinna fróðleiksþyrstu nemenda á máli reynslunnar og flytur
þeim öllum lifandi og lífgandi boðskap.
Grundtvig héll því fram að hugsunum og lífi hinna ungu ætli
að heina eftir farvegum sögunnar, ekki eins og aðgerðalausum
áhorfendum, heldur sem þátttakandi hluthöluin, sem sjálfir séu að
mynda nýja sögu ineð lífi sínu.
Grundtvig stofnaði lýðháskólana árið 1844; nú eru þeir orðnir
yfir 00 víðsvegar um all landið, og sækja þá milli níu og tíu þúsund
ungir menn og ungar konur. Þeir einir sækja þó þessa skóla, sem
vilja. Piltarnir sækja þá um fimm mánaða skeið að vetrinum, en
stúlkurnar um þriggja mánaða tíina að sumrinu. Þetta unga l'ólk
býr í hópum og eru 00, 80 eða 100 í hverjum.
Engin þvingun á sér stað á nokkurn hátt innan þessara lylkinga;
allir skijia sér í þær af frjálsum vilja. Þar er um ekkert inntöku-
próf að ræða, og ekkert burtfararpróf vofir yfir höfðum nemend-
anna. Af þessu leiðir það að alt námið stjórnast af löngun lil þess
að læra, en ekki til þess að sýnast. Venjulega hafa nemendurnir
lokið barnaskólanámi mörgum árum áður og unnið eftir það úti á
landi og aflað sér fjár. Þeir geta því oftast borgað fyrir sig. En
þegar þess er þörf, hleypur stjórnin undir bagga ineð ]iað og borgar
lyrir nemandann alt að 50% af kostnaðinum. Aðalreglan er nú
samt sem áður að nemendurnir borga allan lýðháskólakostnáðinn
sjálfir.
Gjaldið er sanngjarnt; tæpir $50 fyrir þrjá mánuði og er svo
að segja allur kostnaðurinn innifalinn i ]>ví.
Þótt skólarnir séu einstakra manna eign og undir þeirra stjórn,
þá fá þeir dálítinn styrk af opinberu fé. Oftast er eigandinn slcóla-
stjórinn sjáll’ur.
28