Morgunblaðið - 25.07.2009, Page 28

28 Daglegt líf
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. JÚLÍ 2009
Eftir Helga Bjarnason
helgi@mbl.is
Þ
að var erfitt að vera litrík-
ur persónuleiki þegar ég
var að alast upp. Það hef-
ur breyst mikið á þeim
árum sem ég hef verið í
burtu. Austurland hefur breyst. Hér
er fjöldi fólks af erlendum uppruna
og menningin öflugri,“ segir Hákon
Guðröðarson, 21 árs veitingamaður á
Norðfirði. Hann kom eins og storm-
sveipur inn í mannlífið í sínum gamla
heimabæ sl. vetur, opnaði veitinga-
stað með nýju sniði og hefur látið til
sín taka á fleiri sviðum.
Hákon lauk stúdentsprófi 17 ára
og nam við hótel- og veitingaskóla í
Sviss. Hann átti eitt ár eftir en leist
ekki á efnahagsástandið og ákvað að
fresta því að ljúka náminu. Hann var
að vinna á Hilton-hótelinu í Reykja-
vík þegar honum var boðið að taka á
leigu gamalt og virðulegt hús sem
vinafólk foreldra hans hafði gert upp
sem kaffihús á Norðfirði. Hann tók
það á leigu í þrjú ár. Hákoni fannst
hæfa þessu húsi að koma þar upp
heimilislegum veitingastað. Safnaði
notuðum húsgögnum og áhöldum í
Góða hirðinum og innréttaði hús-
næðið. Þarna var Frú LúLú opnuð í
febrúar.
Var með aðrar hugmyndir
„Ég ætlaði að gera þetta þegar ég
lyki náminu – annars staðar og
stærra. En þetta er yndilegt. Ég
nýti tímann hér til fullnustu. Ég er
með mörg járn í eldinum og kannski
gefast svo mörgt tækifæri að ég
verði hér áfram,“ segir Hákon.
Hann segir að námið hafi nýst sér
vel. „Ég lít á þetta sem „meist-
aranámið“ mitt. Ég hef lært mikið
enda jafnast ekkert á við skóla lífs-
ins,“ segir Hákon.
Veitingar eru seldar á fimm stöð-
um á Norðfirði. Hákon hefur reynt
að marka sínum stað ákveðna sér-
stöðu. „Við leggjum áherslu á menn-
inguna og erum meira en kaffihús.
Hér er góð dagskrá í sumar, mynd-
listarsýningar og tónleikar. Við
komum upp stórsveit sem leikur jass
og blús og erum því með fimmtán
manna húsband,“ segir Hákon.
Hann notar íslenskt hráefni af
fremsta megni. Út úr því hafa komið
sérstæðar veitingar sem sumar hafa
orðið vinsælar.
Einn vinsælasti rétturinn á mat-
seðlinum er íslenskt tabas. Það er
óvissuferð með íslenskum réttum.
Þótt Frú LúLú sé flaggskipið hef-
ur Hákon skipt sér af fleiri málum.
Þannig stóð hann fyrir því að gam-
alli vélsmiðju í elstu byggðinni í Nes-
kaupstað var bjargað frá niðurrifi, í
bili að minnsta kosti. Fékk hann
leyfi bæjaryfirvalda til að nýta húsið
fyrir listastarfsemi í sumar gegn því
að taka til og mála húsið að utan.
Fyrirtæki í bænum styrktu fram-
takið og margir sjálfboðaliðar hjálp-
uðu til. Þar voru listsýningar helgina
sem tónlistarhátíðin Eistnaflug var
haldin og það verður einnig nýtt á
Neistaflugi um verslunarmanna-
helgina.
Framtíð hússins ræðst í haust.
Hákon hefur sínar hugmyndir um
það. Hann vill gera vélsmiðjuna að
listamiðstöð. Þá hvetur hann bæj-
aryfirvöld til að nýta það sem ung-
mennahús með áherslu á baráttuna
gegn sjálfsvígum ungra drengja.
„Ég er búinn að gera mitt, sýna að
hægt er að gera þetta án útgjalda
fyrir bæjaryfirvöld. Ég tel að það sé
hægt að halda þarna áfram með
litlum tilkostnaði,“ segir Hákon.
Hann er bjartsýnn á reksturinn.
Norðfjörður er endastöð og þangað
koma ekki nærri allir sem leið eiga
um Austfirði. Hákon segir að ferða-
fólki hafi fjölgað í sumar. Telur að
staðurinn njóti þess að fólk gefi sér
meiri tíma í ferðalög um eigið land
og fari þá kannski á staði sem það
hafi alltaf langað að heimsækja.
Get verið hvar sem er
„Ég hugsa að þetta hafi komið við
einhverja, ég kom með nokkrum lát-
um. En flestir hafa tekið mér vel og
því sem ég er að gera. Ég er ekki að
þessu til að verða ríkur, nema af
reynslu og ánægju, og flest verk-
efnin eru unnin af hugsjón,“ segir
Hákon. „Ég er að vinna að nokkrum
málum sem ég vona að verði til
framfara. Ég vil skilja eitthvað
áþreifanlegt eftir mig sem hægt
verður að hugsa til. Ég vonast til að
vélsmiðjan verði slíkt verkefni, flott
fjölnotahús með margvíslega lista-
og menningarstarfsemi,“ segir hann.
Litríkir persónuleikar hafa oft átt
erfiðara með að blómstra á smærri
stöðum á landsbyggðinni en í höf-
uðborginni eða erlendum stór-
borgum. „Áður var menningin í
Reykjavík – eða hvergi. Þetta hefur
breyst mikið og hér er fínt sam-
félag,“ segir Hákon.
Hann viðurkennir að veturinn geti
verið erfiður. „Norðfjörður er tveir
mismunandi staðir, bærinn á vet-
urna og bærinn á sumrin. Ég tel að
þetta verði ekki vandamál. Ég get
verið hvar sem er í heiminum, ef ég
hef nóg að gera,“ segir Hákon Guð-
röðarson.
Stormsveipur á Norðfirði
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Driffjöður Hákon Guðröðarson er 21 árs þegar hann stofnar sinn fyrsta
veitingastað. Hann lætur sig dreyma um annað og meira.
 Hákon Guðröðarson kemur með nokkrum látum heim til Norðfjarðar  Stofnar veitingastað með
nýju sniði og vinnur að hugsjónamálum  „Austurland hefur breyst,“ segir ungi athafnamaðurinn
Fíflakaffi er vinsæll drykkur á
Frú LúLú. Uppáhalds drykkur
Hákons er latté með hálfri te-
skeið af hunangi. Hann er óspar
á uppskriftina:
Stingið upp rót og skolið vel
með hreinum bursta undir renn-
andi vatni. Skerið í teninga og
stráið í ofnskúffu. Bakið á 180
gráðum þar til kominn er kaffi-
brúnn litur á teningana. Kælið
og malið. Duftið er notað eins
og kaffi nema í eilítið minni
skömmtun þar sem það er
bragðsterkara.
Fíflakaffi á Frú LúLú
Tannálfurinn og jólasveinninneiga það sameiginlegt að til-vera þeirra er ekki öllum ljós,
sumir trúa því, sérstaklega börn, að
þessar tvær ævintýraverur séu af
holdi og blóði.
Hefð er fyrir því að kynna börn
fyrir persónum ævintýranna – segja
þeim sögur um góðvilja þeirra og af-
rek. Sumir foreldrar fá þó sam-
viskubit – því vissulega er fátt sem
staðfestir beinlínis tilveru kynjaver-
anna. Og er þá í lagi að segja börn-
unum að álfurinn hafi tekið tenn-
urnar eða að jólasveinninn hafi fært
þeim gjöf? Og eiga foreldrar að játa
allar sínar syndir þegar börnin
spyrja? Hverju myndir þú svara þeg-
ar barnið spyr: „Hvenær byrjaðir þú
að sofa hjá, pabbi“ eða „hvenær byrj-
aðir þú að drekka, mamma?“
 Sannleikurinn ávallt
sagna bestur
Uppeldissérfræðingar segja að
besti leiðarvísirinn sé að segja sann-
leikann en engu að síður sé ýmislegt
sem betra sé að halda fyrir sig – það
sé barninu ekki alltaf fyrir bestu að
vita allt sem á daga foreldranna hef-
ur drifið. „Hlutverk foreldra er að
vernda börn og þroska,“ segir Robin
Altman, barnageðlæknir. „Stundum
getur það þýtt að bregða fyrir sig
smávegis hvítri lygi eða halda fyrir
sig hluta sannleikans, sérstaklega ef
börnin hafa enn ekki þann þroska
sem þarf til að skilja hvað í upplýs-
ingunum felst.“
 Hvítar lygar
fyrir jólasveininn
Trúi ung börn á jólasveininn eða
tannálfinn er lítil ástæða til að setja
hnefann í borðið og segja að aldrei
hafi raunverulega sést til þeirra.
„Börn á aldrinum þriggja til sex ára
lifa í miklum ævintýraheimi og þeim
finnst æðislegt þegar foreldrarnir
spila með,“ segir Adele Brodkin
barnasálfræðingur.
Að því gæti komið að eldri systkini
vilji leiðrétta „misskilninginn“ og þá
gætu spurningar á borð við „er jóla-
sveinninn til?“ komið fram. „Ef fimm
ára barnið þitt kemur útgrátið til þín
og spyr hvort það sé satt sem skóla-
félaginn á leikskólanum segir um að
jólasveinninn sé ekki til, er barnið
ekki tilbúið að koma út úr æv-
intýraheiminum,“ segir Victoria
Talwar, aðstoðarprófessor við
McGill-háskóla. „Í staðinn fyrir að
leggja öll spilin á borðið er gott ráð
að segja barninu að allir hafi mis-
jafna trú og skoðanir á hlutunum.“
Málið vandast hins vegar þegar
börnin eldast og spyrja: „Hvernig
getur tannálfurinn heimsótt ÖLL
börn í landinu?“ Gott getur þá verið
að svara með spurningu. „Hvað held-
ur þú?“ Sé svarið: „Mamma, ég held
að það sért þú sem setjir peninginn
undir koddann“ þá er tímabært að
játa – og svara: „Sko þig! Þú hefur
áttað þig á þessu!“
 Að fela vandamál
Foreldrar velta því margir fyrir
sér hvort segja eigi börnum frá veik-
indum eða öðrum erfiðleikum vina og
fjölskyldumeðlima. Sumir taka þann
pólinn í hæðina að vilja ekki valda
börnum sínum óþarfa áhyggjum og
hlífa þeim því við erfiðum upplýs-
ingum. En sé börn farið að gruna að
eitthvað ami að geti þau dregið þá
ályktun að erfiðleikarnir séu þeim
sjálfum að kenna. Til að forðast slík-
an misskilning er best að gefa sér
góðan tíma, setjast svo niður með
barninu og útskýra staðreyndir
málsins. Nauðsynlegt er að bjóða
barninu að spyrja allra þeirra spurn-
inga sem því dettur í hug.
 Að ljúga til að
vernda einkalífið
Þegar fólk eignast börn er ekki
þar með sagt að það afsali sér öllum
rétti á einkalífi. „Þegar ég fór með
kærastanum í helgarferð síðasta
sumar sagði ég táningsdætrum mín-
um að ég væri að fara í ferðalag með
vinkonunum,“ segir 44 ára einstæð
móðir.
Hvort sem málið snýst um ást-
arlífið eða rifrildi við systkini er allt í
góðu að sleppa því að segja börn-
unum frá því. Ef barnið spyr um
smáatriði segðu þá að um „fullorð-
ins“ mál sé að ræða.
Lúti spurningarnar að fortíð for-
eldranna vandast málið. „Pabbi, hef-
ur þú prófað fíkniefni?“ er líkleg
spurning frá táningi. Í stað þess að
svara beint er hægt að grípa tæki-
færið og ræða almennt við börnin um
eiturlyf. Svaraðu með spurningu. „Af
hverju ertu að spyrja, eru einhverjir
í kringum þig að prófa þetta eða tala
um að prófa?“
 Litlu hvítu lygarnar
Langflestir hafa einhvern tímann
á lífsleiðinni viðhaft hvítar lygar til
að fá börn til að gera eitthvað, t.d.
segja að veitingastaðurinn með
óhollu hamborgarana sé lokaður til
að fá börnin til að borða hollari mat.
Þessar lygar virka saklausar og not-
aðar í hófi ættu þær að vera í lagi,
segir Talwar barnasálfræðingur. En
ekki ofnota þær.
Þess í stað er heppilegra að nota
erfiðu leiðina – að segja sannleikann.
Sé um ung börn að ræða er oft hægt
að dreifa huga þeirra á einfaldan
hátt: Ef það virkar ekki segðu
barninu að hamborgarar séu ekki í
boði í kvöld. Hins vegar standi valið á
milli kjúklings og pasta. Þetta gæti
haft í för með sér að barnið gargi og
góli en á endanum mun það sam-
þykkja aðferðina og það sem meira
er, þú hefur komist í gegnum málið
án þess að ljúga sem getur eingöngu
haft góðar afleiðingar að lokum.
Er sannleikurinn ávallt sagna bestur?
Byggt á grein úr tímaritinu
Good Housekeeping.
Morgunblaðið/hag
Er tannálfurinn til? Yfirleitt er best að leyfa börnum að dvelja í æv-
intýraheimi sínum þar til þau hafa þroska til að heyra hið sanna.