Morgunblaðið - 25.07.2009, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. JÚLÍ 2009
Óskar Magnússon.
Ólafur Þ. Stephensen.
Útgefandi:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Hversu langtá að gangaí að sundra
fjölskyldum þegar
tekið er á móti
flóttamönnum?
Þessi spurning
vaknar við lestur
greinar Sigríðar
Víðis Jónsdóttur blaðamanns í
Morgunblaðinu í gær um Aydu
Abdullah Al Esa og börnin
hennar. Ayda er meðal palest-
ínsku flóttamannanna, sem í
fyrra komu til Akraness frá al
Waleed-flóttamannabúðunum í
Írak. Með henni komu tvö
barna hennar, sonurinn Ahmed
og dóttirin Aseel. Eina dóttur
sína varð hún hins vegar að
skilja eftir þótt hún væri ekki
nema 17 ára og teldist enn vera
barn. Ástæðan var sú að hún
hafði gifst skömmu áður og féll
því ekki undir skilgreiningu ís-
lenskra stjórnvalda á því hvern-
ig flóttamenn ætti að velja til að
koma til Íslands. Eins og fram
kemur í grein Sigríðar Víðis átti
íslenski hópurinn eingöngu að
samanstanda af einstæðum
mæðrum og þeirra börnum.
Það var erfið ákvörðun fyrir
Aydu að skilja dóttur sína eftir
við þær ömurlegu aðstæður,
sem ríkja í flóttamannabúð-
unum. Hún hvatti hins vegar
móður sína til að fara til Íslands
til að tryggja systkinum sínum
örugga framtíð.
Sama er enn í flótta-
mannabúðunum ásamt Ali,
manni sínum. Í vor gerðist sá
harmleikur að Sama missti ný-
fætt barn sitt. Ayda og Sama
kenna um ónýtu heilbrigðiskerfi
og lýsingin á atburðarásinni
dagana fyrir fæðingu barnsins
rennir stoðum undir þá fullyrð-
ingu.
Konurnar, sem fóru til Akra-
ness, þurftu að yfirgefa systkini
og foreldra, en
Ayda var sú eina,
sem þurfti að skilja
eftir barn sitt í
eyðimörkinni. Í
marga mánuði hafði
Ayda vonað að ís-
lensk stjórnvöld
gerðu undantekn-
ingu og leyfðu dóttur sinni og
tengdasyni að koma til Íslands.
Samkvæmt beiðni frá Íslandi
hafði Flóttamannastofnun Sam-
einuðu þjóðanna meira að segja
spurt þau hvort þau vildu fara
til Íslands ef það stæði til boða.
Ungu hjónin sögðu já. Í liðinni
viku var Aydu hins vegar til-
kynnt að þau fengju ekki að
koma til Íslands. Sama og Ali
hafa hins vegar fengið hæli í
Bandaríkjunum og í Morg-
unblaðinu í dag kemur fram að
hin endanlega ákvörðun hafi
verið tekin með hliðsjón af því.
Flóttamönnunum á Akranesi
hefur gengið vel að koma sér
fyrir og venjast nýjum að-
stæðum. Samkvæmt Flótta-
mannahjálp SÞ voru konurnar í
þeim hópi, sem var í mestri
hættu í flóttamannabúðunum. Í
áhættuhópnum eru meðal ann-
ars einstæðar mæður en þar er
einnig talað um barnungar
stúlkur í viðkvæmri stöðu. Það
er eðlilegt að íslensk stjórnvöld
hafi tiltekin viðmið þegar
ákveðið er að taka við flótta-
mönnum. Þau viðmið mega hins
vegar ekki vera svo einstreng-
ingsleg að mannlegi þátturinn
verði útundan. Kunnugt var um
mál ungu hjónanna frá upphafi,
en þau pössuðu ekki í skapalón-
ið. Íslensk stjórnvöld réðu því
hins vegar fullkomlega í upphafi
hvort þau gerðu undantekningu
frá reglunni eða ekki. Það hefði
ekki kostað íslensk stjórnvöld
mikið, en verið dýrmætt fyrir
Aydu Abdullah Al Esa.
Hversu langt á að
ganga í að sundra
fjölskyldum þegar
tekið er á móti
flóttamönnum?}
Mannúð
Norðmenn viljahefja olíuleit
Noregsmegin við
Drekasvæðið á Jan
Mayen-hrygg. Þetta
kemur fram í Morg-
unblaðinu í dag og
er haft eftir Terje
Riis-Johansen, olíu- og orku-
málaráðherra Noregs, að ætli
Norðmenn að viðhalda olíu-
tekjum sínum þurfi þeir að hefja
vinnslu á nýjum svæðum. Norsk-
ir umhverfissinnar eru á móti
þessum fyrirætlunum, en ráð-
herrann stendur fast við sitt.
Í fréttinni er haft eftir olíu-
sérfræðingi, Hans Erik Ramm,
að brýnt sé að hefja undirbúning-
inn vegna þess að annars muni
Íslendingar „þurrka upp“ olíu-
lindir, sem séu Noregsmegin.
Þetta er athyglisverð fullyrð-
ing og hlýtur að vekja þá spurn-
ingu hvort ekki megi snúa dæm-
inu við og segja að nú þurfi
Íslendingar að hafa hraðar hend-
ur vegna þess að annars muni
Norðmenn „þurrka upp“ olíu-
lindir, sem séu Ís-
landsmegin.
Tvö norsk fyr-
irtæki og eitt ís-
lenskt sendu inn
umsóknir um sér-
leyfi til rannsókna á
Drekasvæðinu í maí
og hefur annað norska fyrirtækið
nú dregið sig til baka. Alls var
Orkustofnun búin undir að geta
úthlutað fimm sérleyfum á svæð-
inu.
Ekki var gefið upp hvers
vegna norska fyrirtækið hætti
við, en ljóst er að erfitt er að fá
lán til framkvæmda um þessar
mundir og sömuleiðis er olíuverð
lágt, þótt ljóst sé að það muni
hækka þegar fram líða stundir.
Þessar staðreyndir munu ekki
flýta fyrir áformum Íslendinga.
Norðmenn standa hins vegar
mun betur fjárhagslega og geta
hæglega fjármagnað sína olíu-
leit. Hefjist í raun olíukapphlaup
milli Íslendinga og Norðmanna
er ljóst hvorir standa betur að
vígi.
Norðmenn óttast að
Íslendingar þurrki
upp olíulindir sín
megin}
Olíukapphlaup?
O
ft er gaman þegar æskan og ellin
hittast. Og „óvinir“ sem eru í raun
vinir. Ég er nýkominn út úr húsi
við Grundargerði á Akureyri í gær
þegar ungur drengur á hjóli spyr
óþægilegrar spurningar: Hvað ertu gamall?
„Hvað heldur þú?“ spyr ég á móti og dreg
djúpt andann; maginn inn og brjóstkassinn út.
Man svo að ég er í dúnúlpu, enda sumar, og
svona sjónbrellusmiðja dugir ekki til lengdar,
frekar en í viðskiptalífinu.
– – –
(Sá þetta flotta orð í fyrsta skipti í gær; Ís-
lensk sjónbrellusmiðja var stór fyrirsögn á bak-
síðunni. Enn ein frétt um útrásina, hugsaði ég
með mér, en svo var þetta skemmtileg frásögn
af Íslendingum sem vinna við að gera tölvu-
sjónbrellur í Hollywoodbíómyndir.)
– – –
„Fjörutíu og níu?“
„Nei,“ segi ég, og er heldur óhress með drenginn. Dreg
aftur djúpt andann, upp á von og óvon.
„Fimmtíu og tveggja?“
„Nei. Ég er fjörutíu og sjö.“
Vini hans líst ekki á blikuna og segir hratt: „Ég er nú
bara nýorðinn ellefu.“
„Þetta er allt í lagi, strákar mínir. Þegar ég var á ykkar
aldri héldum við að fólk eins og ég – eins og ég er núna,
meina ég – væri orðið eldgamalt.“
„Ég hélt einu sinni að fólk væri eldgamalt þegar það er
orðið þrjátíu ára,“ segir sá fyrri. Spyr svo: „Með
hvaða liði heldurðu?“
Þetta er í KA-hverfinu og þeir eru í KA-
búningum, svo á mig renna tvær grímur.
„Það er varla að ég þori að segja ykkur það, í
þessu hverfi og þið svona klæddir.“
Brúnin á þeim þyngist.
„Heldurðu með Þór?“
„Já. Ég fæddist á Eyrinni, sko. Þegar ég var
lítill voru eiginlega allir í Þorpinu og á Eyrinni í
Þór en KA-mennirnir hér á Brekkunni og í Inn-
bænum.“
„Það er þannig ennþá,“ segir þá vinurinn, og
mér finnst ég heyra fyrirgefningartón.
„En ég á marga góða vini í KA,“ segi ég í
skyndi. „Mjög marga og mjög góða.“
„Og ég á vini í Þór,“ segir hinn.
Við erum sammála um að einhverjir verði að
vera í hinu félaginu svo okkar menn geti keppt.
Svo snúa þeir sér að alvöru lífsins:
„Með hverjum heldurðu í ensku?“
„Liverpool,“ svara ég að bragði.
„Jess,“ segir sá fyrri og allt í einu heyrist annað jess.
Þriðji hjólreiðamaðurinn er mættur.
Ég gef þeim fæv. Sá með fyrirgefningartóninn setur
hendur aftur fyrir bak. Hans lið er frá Manchester.
„Ég held með Arsenal,“ segir brosandi stelpa sem kemur
allt í einu hlaupandi inn á sviðið.
„Við erum samt systkini,“ segir þá United-maðurinn, sá
sem er bara nýorðinn ellefu. skapti@mbl.is
Skapti
Hallgrímsson
Pistill
Íslensk sjónbrellusmiðja
Er Obama að mistak-
ast í efnahagsmálum?
FRÉTTASKÝRING
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
B
arack Obama, forseti
Bandaríkjanna, hefur
varið 787 milljörðum
dollara úr ríkissjóði til að
reyna að örva efnahags-
lífið í Bandaríkjunum. Markmið þess-
ara aðgerða er að bjarga bönkum, ýta
undir fjárfestingar, örva fast-
eignamarkaðinn og búa til yfir þrjár
milljónir starfa.
Þessar viðamiklu aðgerðir hafa enn
sem komið er skilað takmörkuðum ár-
angri. Þjóðarframleiðsla dregst sam-
an, fjárfesting er ekki að aukast og
einkaneysla eykst sáralítið. Það sem
er að aukast er hallinn á ríkissjóði og
atvinnuleysið sem nú er að nálgast
10% í Bandaríkjunum.
Gagnrýni á „efnahagspakka“ rík-
isstjórnar Obama er að aukast, líka í
röðum Demókrata, flokks forsetans.
Jafnvel Joe Biden varaforseti virðist
vera farinn að efast, en hann sagði við
blaðamenn að ríkisstjórn Obama hefði
„mislesið“ stöðu efnahagsmála og
hvernig ætti að takast á við afleiðingar
kreppu.
„Komdu ef þú þorir“
Obama svara fullum hálsi þegar
hann er spurður hvort hann sé ekki að
gera mistök í efnahagsmálum. „Það er
gaman þegar menn sem hjálpuðu til
við að koma okkur í þetta kviksyndi
koma skyndilega og segja: „Jæja, sjáið
þið bara hvernig staða efnahagsmála
er í ríki Obama.“ Ég segi bara: „Þetta
er í góðu lagi. Komdu ef þú þorir.““
Obama er sannarlega ekki öfunds-
verður af því að þurfa að takast á við
vandamálin sem George W. Bush
skildi eftir þegar hann fór frá völdum.
Obama hefur án efa vonast eftir að
geta einbeitt sér að því að koma í gegn
metnaðarfullu frumvarpi sem tryggði
öllum Bandaríkjamönnum heilbrigð-
isþjónustu. Nú spyrja menn; hvernig
höfum við efni á slíku við þessar að-
stæður?
Vinsældir forsetans eru að minnka.
Bandaríkjamenn, sem flestir hafa
mikla vantrú á að aukin ríkisútgjöld
leysi vandamálin, spyrja sig hvers
vegna var verið að moka milljörðum
og aftur milljörðum í bílaiðnaðinn sem
virðist eftir sem áður vera á hausnum?
Margir furða sig líka á hvers vegna
þurfti að dæla peningum í bankana en
síðan þurfi að borga þeim sem stjórn-
uðu bönkunum háar upphæðir í laun
og álagsgreiðslur. Voru það ekki þess-
ir sömu bankamenn sem áttu þátt í að
koma efnahagslífinu í alvarlegust
kreppuna síðan 1929?
En hvað er til ráða? Joseph Stiglitz,
nóbelsverðlaunahafi í hagfræði, og
Philippa Malmgren, fyrrverandi efna-
hagsráðunautur Bush, ræddu þessi
mál í umræðuþætti á BBC í vikunni.
Stiglitz sagði að lausnin væri „stærri
efnahagspakki“. Vandinn væri einfald-
lega svo stór að það þyrfti að leggjast
fastar á árarnar. Hann sagði jafnframt
að það hefðu verið mistök að lækka
skatta. Bandaríkjamenn hugsuðu
núna fyrst og fremst um að spara og
við þær aðstæður hefði skattalækkun
enga þýðingu.
Malmgren sagðist ekki hafa trú á að
„stærri pakki“ leysti vandann. Reynsl-
an sýndi að stjórnvöld í Washington
gætu ekki komið okkur í gegnum
kreppu. Það væru einstaklingarnir og
fyrirtækin sem gerðu það sjálf. Það
þyrfti að örva einkaframtakið með því
að gefa skattafrádrátt til smáfyr-
irtækja sem færu út í fjárfestingar.
Allir horfa til Baracks Obama Er lausnin út úr efnahagsvandanum stærri
eða minni „efnahagspakki“? Um það eru hagfræðingar ekki sammála.
Gagnrýni á efnahagsaðgerðir
Baracks Obama, forseta Banda-
ríkjanna, gerist nú æ háværari,
sérstaklega vegna þess að efna-
hagslífið sýnir enn sem komið er
fá batamerki.
Í vikunni var í Morgunblaðinu
fjallað um fréttaskýringu, sem birt-
ist í Financial Times, þar sem þeirri
spurningu var varpað fram hvort
kreppan væri á undanhaldi. Það
kann því að hljóma undarlega þeg-
ar efast er um að efnahagsaðgerðir
Bandaríkjastjórnar séu að skila ár-
angri. En þetta er einmitt málið.
Batamerkin eru að koma fram í
öðrum heimshlutum en Bandaríkj-
unum. Hlutabréfavísitölur í Evrópu
hafa verið að taka mikinn kipp og
hagvöxtur í Kína er 8% sem er í
samræmi við markmið kínverskra
stjórnvalda. Allt virðist gerast hæg-
ar í Bandaríkjunum.
Bandaríkin eru stærsta efna-
hagsveldi heims. Hvaða langtíma
afleiðingar hefur það ef að stöð-
ugur efnahagsvöxtur verður í Kína,
Indlandi og fleiri löndum á meðan
stöðnun er í efnahagslífi Bandaríkj-
anna?
BANDARÍKIN
OG KÍNA
››