Morgunblaðið - 21.09.2009, Qupperneq 8

8 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 21. SEPTEMBER 2009
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
RAJENDRA Pachauri, formaður
milliríkjanefndar Sameinuðu þjóð-
anna um loftslagsbreytingar, tekur
daginn snemma fjórum tímum eftir
að hann lenti í Keflavík. Klukkan er
um fjögur að morgni og hans bíða
tölvuskeyti sem þarf að svara.
Indverski vinnuþjarkurinn hefur
enda í mörg horn að líta. Fyrir utan
að fara fyrir 2.000 manna vísinda-
nefnd um mál sem varðar nær allar
hliðar mannlegs félags sinnir hann
ýmsum hliðarverkefnum. Þá styttist í
loftslagsráðstefnuna í Kaupmanna-
höfn sem margir vonuðust til að
myndi marka tímamót.
Margvíslegar hindranir
– Heimildarmenn mínir segja að
almenn svartsýni ríki í Kaupmanna-
höfn um að ráðstefnan muni marka
tímamót. Hvaða ljón eru í veginum?
„Margt leggst þar á eitt. Bandarík-
in eru á umbrotaskeiði. Forsetinn er
mjög fylgjandi aðgerðum á sama
tíma og þingið er ekki tilbúið að stíga
mikilvæg skref. Við vitum einnig að
hagsmunir standa í vegi fyrir aðgerð-
um vestan hafs. Niðursveiflan hefur
einnig haft sitt að segja. Ef það væri
ekki fyrir hana kynni að stefna í mun
meiri árangur í þetta skiptið.“
Pachauri bætir því svo við að hér
skipti máli að loftslagsráðstefnan í
pólska bænum Poznan í desember
skyldi ekki hafa leitt til áþreifanlegs
árangurs, þótt tekist hefði að halda í
árangurinn sem náðist í Balí ári áður.
Erfitt að spá um útkomuna
– Ertu bjartsýnn um góða niður-
stöðu í Kaupmannahöfn eða ertu þeg-
ar farinn að horfa til næsta árs?
„Ég held að okkur takist að ná
fram samkomulagi þótt erfitt sé að
spá fyrir um hvers eðlis það verður.
Það er einnig hugsanlegt að áhrifin af
afrakstrinum komi fram á næsta ári.“
– Er því nú frekar horft til þess að
ná fram pólitískri samstöðu en bind-
andi samkomulagi?
„Ég vonast eftir bindandi samn-
ingum sem verða ef til vill hvorki
miklir að umfangi né þannig gerðir að
þeir nái til allra ríkjanna. Hver veit
nema Bandaríkin fái meiri tíma?
– Ertu sammála Ban Ki-moon,
framkvæmdastjóra SÞ, um að töf á
samningum gæti reynst vandamál og
orðið til að seinka aðgerðum?
„Án nokkurs vafa. Ég lít persónu-
lega svo á að það sé mjög mikilvægt
fyrir alþjóðasamfélagið að ná fram
sterku bindandi samkomulagi í Kaup-
mannahöfn því ef það frestast er ekki
verið að sýna þann ásetning sem þarf
til að leysa þennan brýna vanda.
Frá vísindalegu sjónarhorni þýðir
hver dagur í töf að allar lausnir verða
erfiðari til lengri tíma litið.
Við hjá IPCC höfum einnig gert
grein fyrir því að losun gróður-
húsalofttegunda þurfi að ná hámarki
eigi síðar en um miðjan næsta áratug
eigi að takast að koma í veg fyrir
meiri hlýnun en 2 gráður á Celsíus.“
Gerir markmiðin torsóttari
– Verður markmiðið fjarlægara?
„Það verður sífellt erfiðara. Því
miður höfum við horft upp á að
Bandaríkin, sem hefðu átt að vera í
forystu í loftslagsmálum, hafa ekki
gert neitt. Það er veruleiki sem við
þurfum að horfast í augu við.“
– Það hefur verið stígandi í lofts-
lagsumræðunni. Óttastu umskipti ef
árangurinn í desember verður rýr?
„Ég vona ekki. Ef árangurinn
verður ekki í samræmi við væntingar
eru líkur á að hluti bandarísks al-
mennings verð mjög óánægður sem
aftur gæti aukið þrýsting á aðgerðir,
ekki aðeins á forsetann og stjórn
hans heldur einnig á þingið.
Obama var kjörinn forseti á grunni
nýrrar loftslagsstefnu sem skuld-
bindur hann til aðgerða […] Það þýð-
ir þó ekki heimsendi ef árangurinn
verður ekki í samræmi við vænt-
ingar,“ segir Pachauri sem telur allar
líkur á að loftslagsmálin verði að
stóru kosningamáli haustið 2010 í
Bandaríkjunum. Verður það að telj-
ast nokkur bjartsýni í ljósi sögunnar
og verulegra efnahagsþrenginga.
Ýmis ljón í veginum
Formaður milliríkjanefndar Sameinuðu þjóðanna um loftslagsbreytingar (IPCC)
telur ráðlegt að stilla væntingum í hóf fyrir Kaupmannahafnarráðstefnuna
Morgunblaðið/Kristinn
Í ræðustól Dr. Rajendra K. Pachauri gerði grein fyrir ýmsum hliðum lofts-
lagsmálanna á fjölsóttum fyrirletri við Háskóla Íslands á laugardaginn var.
Það vakti athygli blaðamanns að á leiðinni upp á Kefla-
víkurflugvöll skyldi Pachauri taka fram að betra væri
að knýja álbræðslur hér með endurnýjanlegri orku en
með jarðefnaeldsneyti annars staðar.
Inntur eftir því hvort hann telji það markmið ESB að
draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um 20% fyrir
2020 raunhæft með hliðsjón af svartsýni í loftslags-
málunum nú um stundir kveðst Pachauri vongóður
enda sé sambandið ákveðið í að feta þessa braut.
Bandaríkin hafa fikrað sig í átt að sambærilegu
markmiði, sem gengur þó ekki jafn langt, og segir Pac-
hauri að Bandaríkjaforseti geti haft mikil áhrif, svo sem
þegar Barack Obama beitti sér nýverið fyrir lagasetn-
ingu um stóraukna sparneytni nýrra bifreiða.
Spurður hvernig það fari saman við hagvaxtarspár,
einkum í risaríkjunum Kína og Indlandi, að hverfa frá
notkun jarðefnaeldsneytis, segir Pachauri að þvert á
hugmyndir margra felist í því ávinningur að auka veg
endurnýjanlegrar orku. Orkuöryggi verði ekki tryggt
með því að treysta á þverrandi olíulindir.
Spurður um það sjónarmið hagfræðinganna Chris
Green og Isabel Galiana, sem Daninn Bjørn Lomborg
gerði að umtalsefni nýverið, að heppilegra sé að beina
fjármunum í tækniþróun en dýrar aðgerðir til að draga
úr losun, segir Pachauri fjárfestingu nauðsynlega en að
hún verði að fara saman við samdrátt í losun.
Pachauri segir Lomborg góðan kunningja sinn og að
hann sé þess fullviss að Daninn verði kominn á aðra
skoðun eftir nokkur ár, á sama hátt og hann hafi áður
horfið frá efasemdum um þátt mannsins í hlýnuninni.
Bandaríkjaforseti getur haft mikil áhrif
TÍMAMÓT urðu í sögu hvalveiða á
Íslandi fyrir helgina. Þá kom á land
í hvalstöðinni í Hvalfirði 15. þús-
undasti hvalurinn sem veiðst hefur
á skipum Hvals hf.
Fyrirtækið var stofnað árið 1947
en fyrsti hvalurinn kom á land
1948. Fyrirtækið stundaði hval-
veiðar til ársins 1989 en þá tók við
hvalveiðibann sem stóð í tæp 20 ár.
Alls eru komnir á land 117 hvalir
á þessari vertíð en alls má fyrir-
tækið veiða 150 hvali. sisi@mbl.is
Morgunblaðið/ÞÖK
15. þúsundasti hval-
urinn í sögu Hvals hf.
kom á land fyrir helgi
SNÆRÓS
Sindradóttir var
kjörin formaður
Ungra vinstri
grænna á höf-
uðborgarsvæð-
inu á aðalfundi
félagsins í gær.
Fráfarandi for-
maður er Brynja
Halldórsdóttir.
Meðal álykt-
ana aðalfundarins var hvatning til
ráðherra í velferðarráðuneytum,
heilbrigðis-, mennta- og félags-
málaráðuneyti, til að sýna festu á
þessum erfiðu tímum niðurskurðar
og standa undir nafni sem vel-
ferðar- og vinstristjórn með því að
byggja upp félagslega innviði Ís-
lands.
Snærós kjörin nýr
formaður ungra VG
Snærós
Sindradóttir
Eftir Sigurð Boga Sævarsson
sbs@mbl.is
TÆPLEGA 40% landsmanna hafa
breytt ferðavenjum sínum að und-
anförnu, sem rekja má beint til efna-
hagskreppunnar. Fólk notar einka-
bílinn minna en áður og fer færri
ferðir út fyrir bæinn, gengur og hjól-
ar meira og notar innanlandsflug
minna. Aðeins 4% fara oftar með
strætó. Þetta er meðal þess sem
fram kemur í könnun á ferðavenjum
landans sem fyrirtæki Bjarna Reyn-
arssonar skipulagsfræðings, Land-
ráð sf., gerði. Fyrirtækið hefur unn-
ið sex slíkar kannanir á und-
anförnum árum þar sem fjölmargir
þættir eru teknir til skoðunar.
Nota einkabílinn minna
Könnunin, sem gerð var í mars
síðastliðnum, var unnin að frum-
kvæði samgönguyfirvalda og kostuð
af Vegagerðinni.
Var tilgangurinn að meta hve víð-
tæk áhrif efnahagskreppan sem
hófst í október 2008 hefði haft á
ferðavenjur þjóðarinnar. Ágætur
samanburður er til staðar úr fyrri
könnunum..
Þriðjungur þeirra sem spurðir
voru í könnun þessa árs hefur breytt
ferðavenjum sínum og telur það
komið til að vera. Einkum eru það
konur og elstu og yngstu aldurshóp-
arnir. Fólk í stóru byggðakjörn-
unum úti um land telur hins vegar
ólíklegt að breytingarnar vari til
lengri tíma. Alls um 48% segjast
nota einkabílinn minna.
Þá er athyglisvert að sjá að notk-
un einkabílsins sem aðalferðamáta
hefur dregist saman um 3%, mest í
elstu hverfum Reykjavíkur eða um
10%. Var umferð einkabíla í Reykja-
vík síðasta haust 6% minni en árið
áður. Í könnuninni var spurt hvaða
breytingar samgönguyfirvöld ættu
að gera vegna efnahagsástandsins.
Vilji landsmanna þar er afdrátt-
arlaus því flestir vilja fjölga mann-
aflsfrekum framkvæmdum og er
mestur áhugi fyrir breikkun Suður-
landsvegar. Einnig nefndu að-
spurðir endurbætur á hringveginum
og jarðgangagerð en áberandi færri
Sundabraut en áður.
Færri nota innanlandsflug
Færri en áður nota innanlands-
flugið eftir að kreppan skall á og
munar þar mest um að færri fljúga
frá Reykjavík en utan af landi. Um
68% allra svarenda vildu flugvöll
áfram í Vatnsmýrinni og 60% á höf-
uðborgarsvæðinu – enda líst 53% vel
á að byggingu samgöngumiðstöðvar
þar verði flýtt. Þegar viðhorf til ann-
arra flugvallarkosta eru skoðuð
kemur fram að 48% telja í þeirri
stöðu að flytja eigi miðstöð innan-
landsflugs til Keflavíkur en aðeins
5% nefna Hólmsheiði sem nefnd hef-
ur verið sem flugvallarkostur rétt
eins og Löngusker í Skerjafirði.
Helmingur notar einkabíl minna
 Færri ferðir og fleiri ganga og hjóla  Mikill stuðningur við Suðurlandsveg og samgöngumiðstöð
 Flestir vilja áfram flugvöll í Vatnsmýri  Færri nota innanlandsflug  4% oftar með strætó
Morgunblaðið/Valdís
Umferðin Talsvert hefur dregið úr umferð frá því efnahagsskreppan skall
á. Morgunumferðin í borginni er þung og mestur þungi hennar í aðra áttina.
„Upphaf
efnahags-
kreppunnar
hafði áhrif á
ferðavenju,“
segir Bjarni
Reynarsson.
„Mest varð
breytingin í
jaðar-
byggðum
höfuðborgarsvæðisins. Umferð
til dæmis sunnan úr Keflavík
minnkaði mikið. Þetta var fyrst
eftir hrun bankanna en umferð
jókst þegar fram í sótti, sem
sýnir hve einkabíllinn er Íslend-
ingum mikilvægur. Þá má gera
ráð fyrir að fleiri hafi ferðast
innanlands í sumar en áður. Þá
er athyglisvert að sjá hve marg-
ir vilja innanlandsflugið áfram í
Vatnsmýri og að þar verði byggð
samgöngumiðstöð.“
Kreppa breytti venju
Bjarni Reynarsson