Morgunblaðið - 25.11.2009, Page 19

Umræðan 19
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. NÓVEMBER 2009
Í SEPTEMBER
staðfesti forseti Ís-
lands, hr. Ólafur
Ragnar Grímsson, lög
nr. 96/2009 um rík-
isábyrgð vegna Ice-
save. Alþingi hafði þá
samþykkt ríkisábyrgð
með sérstökum fyr-
irvörum sem voru af-
leiðing þverpólitísks samstarfs
þingmanna úr öllum flokkum.
Einnig kom að gerð fyrirvaranna
fjöldi sérfræðinga og áhugafólks
úr röðum almennings.
Með hliðsjón af þessu kaus for-
seti Íslands að staðfesta lögin með
sérstakri áritaðri tilvísun til fyr-
irvara Alþingis. Um leið og hann
staðfesti lögin, hinn 2. september
2009, gaf hann út yfirlýsingu sem
sjá má á heimasíðu forsetaemb-
ættisins. Í tilvísun forseta sagði
meðal annars að fyrirvararnir sem
Alþingi samþykkti tækju að hans
mati mið af: „sanngjörnum rétti
þjóðarinnar, hagsmunum Íslend-
inga á komandi árum og al-
þjóðlegri samábyrgð“.
Með sérstakri áritaðri tilvísun
til fyrirvara Alþingis hefur forseti
ítrekað að hann telji fyrirvarana
svo mikilvægan hluta laganna að
staðfesting hans hafi krafist sér-
stakrar tilvísunar til þeirra. Af
þessari sérstöku áherslu forseta
má því álykta að án fyrirvaranna
hefði hann synjað lögunum stað-
festingar. Að öðrum kosti hefði
sérstakrar tilvísunar til þeirra
tæpast verið þörf. Þar fyrir utan
er sérstök árituð tilvísun forseta
Íslands við staðfestingu laga að
öllum líkindum fordæmalaus í lýð-
veldissögunni.
Ný Icesave-lög fella niður
marga fyrirvara Alþingis
Alþingi Íslendinga hefur nú til
meðferðar frumvarp sem felur í
sér grundvallarbreytingar á lögum
nr. 96/2009 um ríkisábyrgð vegna
Icesave. Margir fyrirvarar Alþing-
is sem forseti vísaði til í sérstakri
áritun sinni eru felldir niður að
hluta eða í heild. Sem dæmi um
mikilvæg ákvæði í þessu sambandi
sem nú eru í gildi í fyrirvörum Al-
þingis má nefna fyrirvara um lok
ríkisábyrgðar árið 2024 og fyr-
irvara um að allar greiðslur skuli
háðar ákveðnu hámarki miðað við
hagvöxt. Í nýju frumvarpi er fallið
frá þessum fyrirvörum og gert ráð
fyrir því að ríkisábyrgð hafi engan
endi, heldur framlengist um fimm
ár í senn þar til skuldin er að fullu
greidd. Jafnframt er gert ráð fyrir
að vextir skuli ávallt greiddir utan
greiðsluhámarks, óháð íslenskum
hagvexti.
Af þessu er ljóst að sérstök árit-
uð tilvísun forseta Íslands til fyr-
irvara Alþingis hlýtur að hafa gildi
ef þetta nýja Icesave-frumvarp
verður samþykkt á Alþingi og
verður lagt fyrir forseta til stað-
festingar. Forseti Íslands setti
sér, með áritaðri tilvísun í sept-
ember sl., ákveðin og skýr viðmið
um að lög um ríkisábyrgð vegna
Icesave skuli til að hljóta staðfest-
ingu taka mið af „sanngjörnum
rétti þjóðarinnar, hagmunum Ís-
lendinga á komandi árum og al-
þjóðlegri samábyrgð“. Þessi skil-
yrði taldi hann einungis vera
uppfyllt með fyrirvörum Alþingis í
núgildandi lögum.
Getur forseti Íslands staðfest
ný lög um Icesave miðað við
eigin skilyrði?
Af ofansögðu má þrennt ljóst
vera:
1. Forseti Íslands taldi fyrirvara
Alþingis forsendu staðfestingar
laga um ríkisábyrgð vegna Ice-
save. Ekki er hægt að túlka sér-
staka áritaða tilvísun hans til fyr-
irvara Alþingis á annan hátt.
2. Ný lög um Icesave munu fella
úr gildi marga af mikilvægustu
fyrirvörum Alþingis, sem forseti
lagði svo sérstaka áherslu á við
staðfestingu laganna.
3. Forseti hefur með opinberri
yfirlýsingu sett sér og embætti
sínu skýr viðmið um það hvaða
skilyrði lög um ríkisábyrgð vegna
Icesave skulu uppfylla til að hljóta
staðfestingu forseta.
Í ljósi þessa hlýtur það að vera
sanngjarnt að spyrja hvort forseti
Íslands verði samkvæmur eigin yf-
irlýsingu, ef ný lög um ríkisábyrgð
vegna Icesave berast honum til
staðfestingar? Ef forseti leggur í
raun og sannleika áherslu á að slík
lög taki mið af hagsmunum Íslend-
inga á komandi árum, sem hann
taldi fyrirvara Alþingis tryggja í
september, á hann tæpast annarra
kosta völ nú en að synja lögunum
staðfestingar og leggja þau í dóm
íslensku þjóðarinnar í þjóð-
aratkvæðagreiðslu. Slík staðfesta í
máli sem varðar sanngjarnan rétt
þjóðarinnar, þar sem óumdeil-
anlega er verið að leggja miklar
efnahagslegar byrðar á núverandi
og komandi kynslóðir Íslendinga,
hlyti að teljast forseta Íslands til
sóma.
Eftir Eirík S.
Svavarsson og
Jóhannes Þ.
Skúlason
» Í ljósi þessa hlýtur
það að vera sann-
gjarnt að spyrja hvort
forseti Íslands verði
samkvæmur eigin yf-
irlýsingu, ef ný lög um
ríkisábyrgð vegna Ice-
save berast honum til
staðfestingar?
Eiríkur S.
Svavarsson
Eiríkur S. Svavarsson er lögmaður,
Jóhannes Þ. Skúlason er kennari.
Jóhannes Þ.
Skúlason
Árituð tilvísun forseta til fyrir-
vara Alþingis og ný Icesave-lög
BJÖRN nokkur Jóhannsson,
tæknifræðingur, sendir Ómari
Ragnarssyni pistil í Mbl. 11. nóv.,
sem hann nefnir
staðreyndir um
Hálslón, en áður
höfðu þeir skipst
á skoðunum um
það mál. Nú þarf
ég ekki að svara
fyrir Ómar
Ragnarsson, um
það er hann ein-
fær, enda þekk-
ing hans á um-
hverfisspjöllum
Kárahnjúkavirkjunar meiri en svo.
En málið er mér svolítið skylt, því
vil ég leggja orð í belg.
Tæknifræðingurinn ræðir um lit
Lagarfljóts fyrir og eftir virkjun og
gerir sem minnst úr þeirri breyt-
ingu sem þar er á orðin. Orðrétt
segir hann: „Hefur gráhvítur litur
þess minnt helst á vatnsblandaða
undanrennu, en mér finnst Lög-
urinn nú (eftir virkjun: innsk. höf.)
minna á mjólkurkaffi. Líklega er
mjög einstaklingsbundið hvort er
fallegra.“ Svo mörg voru þau orð.
Auðheyrt er, að tæknifræðingurinn
er ekki mikið kunnugur Lag-
arfljóti. Litur Lagarfljóts hefur
ekki verið gráhvítur í gegnum tíð-
ina, heldur miklu fremur bláleitur
eða blágrár og tekið á sig ýmis
litaafbrigði eftir veðri og vindum. Í
dag eftir virkjun er hann ekki
kaffibrúnn, heldur jökulgrár aurlit-
ur eða korglitur, sams konar og nú
má sjá á Jöklu, þegar henni er
hleypt yfir á yfirfallinu. Bláleiti lit-
urinn, sem einkennt hefur Fljótið
framar öðru, er gersamlega horf-
inn. Það er breytingin sem orðin
er.
Vera kann, að í augum grein-
arhöfundar og sálufélaga hans
skipti það litlu máli, hvernig Lag-
arfljót sé á litinn, enda geðjast
þeim líklega best að dollaralitnum,
sem þeir sjá hvarvetna grilla í í
gegnum umhverfisspjöllin á Aust-
urlandi. Fyrir okkur hins vegar,
sem alin erum upp á bökkum Lag-
arfljóts og munum það eins og það
var með sínum sérstöku lit-
brigðum, skiptir það aftur á móti
miklu máli og er ekkert gamanmál.
Okkur tekur sárt að sjá, hvernig
Lagarfljót er leikið. Það kann að
vera „einstaklingsbundið“, hvort
mönnum finnst betra að nota und-
anrennu eða nýmjólk út í kaffið
sitt, eða hvort gefi betri lit og
áferð, og að því geta menn brosað.
En málið horfir nokkuð öðruvísi
við, þegar um það er að ræða, að
búið er að umturna einu mesta og
fegursta vatnsfalli Íslands, sem er
auðvitað bæði synd og skömm. Þá
er spurning, hvort gamansemin
eigi lengur við. Um aðrar rang-
færslur greinarhöfundar hirði ég
ekki.
ÓLAFUR Þ. HALLGRÍMSSON,
Mælifelli í Skagafirði.
Undanrenna
eða mjólkurkaffi
Frá Ólafi Þ. Hallgrímssyni
Ólafur Þ.
Hallgrímsson
BRÉF TIL BLAÐSINS
 

    
 


 


   



 
    
 
 
       ! " 

# " 

 # $ 

  
%

  &
    !

! 
 &
 # '(





 

" 
  
 
 )

 ! 

#   
(

 " 


 
 *++ " 


 
!

 

  

  
     ,

 "   


  

 ! 
 " 


# 
" 
  

 %

 &
   
    !



! -
#   ! . 
  )




 "    ,   
     ,,
   )




  

  

 
  */012//3  (
 ,#  
 

 

 
 


 

 )
#
 
 

     
     *//  !   2//0 "
    (
)' (  )
 



     ! )   )
    


 


  )!
    
  
   ! (

 #   

,,  


4

   
 )

 
. .

  
 
 )!
 




 ,,   

  


 
 

 

   (
,,  

  

  



 


!
  
 ,,    


 
 "
    .   *5// *   6 



   !
   25 '  2    
 
  

   
 

! .

  

7   
 '  
   ( 
  


# 6 
*/+ 8
!# 3   2//#    *5//# ! 

  9


1" 
2//: ;     


     




.
 ,,     
 
,

#    


 ) !     

  !
 


 (

 ;    


,,  
  
  
 

  #  )  
 
  

   

 

  ! !


  

 2*  
2//    
 

     '  
   
 
<
 
 ,,       
 
  


  ' 
===

 1  
2//#    //# 2+ ' 2//