Morgunblaðið - 04.01.2010, Blaðsíða 22
22 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 4. JANÚAR 2010
ÞAÐ ERU sérstakir
og erfiðir tímar á Ís-
landi í dag og við
stöndum frammi fyrir
mörgum erfiðum
ákvörðunum. Ákvarð-
anir sem teknar eru
nú skipta máli inn í
langa framtíð. Við get-
um með réttum
ákvörðunum komist
hratt upp úr þessari
lægð sem við erum í,
þrátt fyrir óhjákvæmilegan nið-
urskurð, en með röngum ákvörð-
unum getum við aukið á vandann
og þá verður alveg sama hversu góð
velferðar-, mennta- og heilbrigð-
iskerfi við höfum í dag, við munum
ekki hafa efni á að reka þau.
Nú á öðrum vetri þessarar efna-
hagslægðar er ljóst að það sem við í
velferðarráði gerðum ráð fyrir að
gerðist í upphafi kreppunnar hefur
því miður gengið eftir. Við gerðum
ráð fyrir auknu atvinnuleysi, aukn-
ingu í fjárhagsaðstoð, fjölgun mála
hjá Barnavernd Reykjavíkur og
fjölgun einstaklinga í þörf fyrir ráð-
gjöf. Hinn 8. október 2008 sam-
þykktum við í velferðarráði að-
gerðaáætlun til þess að mæta
aukinni þörf fyrir þjónustu og við
höfum fylgt þeirri áætlun. Starfs-
fólk velferðarsviðs hefur markvisst
unnið að því að breyta forgangs-
röðun verkefna og vinnufyr-
irkomulagi til þess að mæta breytt-
um aðstæðum og hefur staðið sig
mjög vel við erfiðar aðstæður. Sam-
hliða aðgerðaráætlun velferðarsviðs
var sett af stað aðgerðateymi á vel-
ferðarsviði sem heldur utan um lyk-
iltölur sem lúta að þjónustuþörf og
veitingu þjónustu. Út frá þeim
mælingum hefur velferðarráð
brugðist við breyttum aðstæðum,
t.d. með fjölgun stöðugilda hjá
Barnavernd Reykjavíkur og með
breytingu á reglum um fjárhags-
aðstoð.
Ný verkefni
Í upphafi nýs árs horfum við
fram á gríðarlega mikilvægt lang-
tíma verkefni. Í lok nóvember voru
6.443 Reykvíkingar skráðir atvinnu-
lausir hjá Vinnumálastofnun. Ef við
berum það saman við atvinnuleys-
istölur frá því í febrúar
2000 voru 1.396 skráð-
ir atvinnulausir í
Reykjavík og minnst
varð atvinnuleysi í
Reykjavík 482 ein-
staklingar í nóvember
2007. Einstaklingar
sem þiggja fjárhags-
aðstoð í Reykjavík
voru í lok september
um 1.300 og hefur
fjölgað um u.þ.b.700
frá sama tíma í fyrra.
Yfir helmingur at-
vinnulausra á Reykja-
víkursvæðinu hefur verið án at-
vinnu í meira en hálft ár og margir
eru þegar að nálgast ár. Þeir sem
eru atvinnulausir og/eða þiggja
fjárhagsaðstoð frá sveitarfélaginu
eiga fjölskyldur, börn, foreldra, vini
og aðra aðstandendur. Erfiðleik-
arnir sem þessir einstaklingar
glíma við verða þannig erfiðleikar
fjölskyldna. Flestir sem lenda í
tímabundnum erfiðleikum ná að
vinna sig í gegnum þá með hjálp
ættingja og vina, en sumir geta það
ekki – með þeim vinnum við sem
störfum að velferðarmálum í
Reykjavík og hjálpum eftir fremsta
megni. Það gerum við með því að
styðja þá í að takast á við vandann,
finna nýjar leiðir, aðstoða og ráð-
leggja.
Allir geta lagt eitthvað af
mörkum
Þau ár sem ég hef verið formað-
ur velferðarráðs höfum við lagt
áherslu á að fólk hafi möguleika á
að taka þátt, láta gott af sér leiða
og leggja sitt af mörkum til sam-
félagsins. Nú þegar svo margir eru
án atvinnu og hafa ekki að neinu að
hverfa dag hvern er mikilvægt að
boðið sé upp á verkefni eða nám-
skeið fyrir einstaklinga sem vilja
vera virkir á meðan þeir bíða þess
að atvinnuástandið breytist.
Velferðarráð Reykjavíkur sam-
þykkti í ágúst á síðasta ári að setja
í gang sérstök virkniúrræði, verk-
efni og námskeið til þess að mæta
þessari nýju og breyttu stöðu. Nú í
janúar munu fara af stað fyrstu
námskeiðin sem miða að því að
auka virkni og þátttöku ein-
staklinga sem fá fjárhagsaðstoð í
samfélaginu. Öllum sem sækja um
og eiga rétt á fjárhagsaðstoð hjá
Reykjavíkurborg verður boðið að
sækja þessi námskeið. Þar verða
kynnt ítarlega öll þau úrræði og til-
boð um virkni sem í boði eru í sam-
félaginu fyrir atvinnulausa. Einnig
verður farið yfir mikilvægi þess að
vera virk/virkur meðan atvinnuleit
stendur yfir og upplýst um helstu
afleiðingar atvinnuleysis. Þeim, sem
óska eftir frekari stuðningi og ráð-
gjöf í framhaldinu, verður boðið við-
tal hjá ráðgjafa innan tveggja daga
og svo annað viðtal innan þriggja
mánaða þar sem farið er yfir stöðu
mála og aftur boðinn viðeigandi
stuðningur.
Hvað er í boði?
Meðal þess sem einstaklingum
verður boðið upp á er þátttaka í
verkefnum á sviðum borgarinnar.
Þannig geta þeir kynnst marg-
víslegum störfum og verkefnum
innan borgarinnar og viðhaldið
samfélagslegri virkni með því að fá
hlutverk og vera hluti af starfs-
mannahóp. Um er að ræða ýmis
verkefni, s.s. við hellulagnir, hreins-
un veggjakrots, viðhald leiktækja
og skönnun teikninga svo dæmi sé
tekið. Þátttakendur undirrita þátt-
tökuyfirlýsingu þar sem þeir skuld-
binda sig til þátttöku í verkefni.
Gert er ráð fyrir að einstaklingar
mæti 2-3 í viku, í 3 tíma í senn allt
að 3 mánuði. Í lok verkefna fái þátt-
takendur viðurkenningu fyrir þátt-
töku ef þeir hafa uppfyllt skilyrði
fyrir mætingu. Viðurkenning-
arskjalið nýtist svo viðkomandi í
áframhaldandi atvinnuleit. Með
þessu móti vonumst við til þess að
auka lífsgæði þeirra sem taka þátt,
bæta með því líðan einstaklingsins
og um leið fjölskyldunnar sem að
honum snýr.
Velferð á viðsjárverðum
tímum
Eftir Jórunni
Frímannsdóttur » Starfsfólk velferð-
arsviðs hefur mark-
visst gert breytingar á
forgangsröðun verkefna
og vinnufyrirkomulagi
til þess að mæta breytt-
um aðstæðum.
Jórunn
Frímannsdóttir
Höfundur er borgarfulltrúi og for-
maður velferðarráðs.
RÍKIÐ hafnar ósk-
um rafverktaka á út-
boðsmarkaði, um að
komið verði til móts
við þá vegna geng-
ishruns íslensku krón-
unnar. „Þið getið farið
með málið fyrir dóm-
stóla ef ykkur sýnist
svo“, eru skilaboðin
úr fjármálaráðuneyt-
inu. „Dýr eru fátækra
manna ráð“ segir mál-
tækið og það á svo sannarlega við í
þessu máli.
Málið snýst að mestu um verk-
efni sem boðin voru út í aðdrag-
anda hrunsins. Algengt er að efn-
isþáttur rafverktaka hafi hækkað
um 40-60% frá því tilboðið var
gert. Ef tekið er tímabilið janúar
2008 til desember 2009 þá hefur
byggingarvísitalan hækkað um
rúm 30% (þar af er launaliðurinn
aðeins 5%) á meðan tollgengi
evru hefur hækkað um 95%. Það
er öllum ljóst að erfitt getur ver-
ið að standa við tilboð við þessar
aðstæður. Í sumum tilfellum
stendur rafverktakinn frammi
fyrir því að þurfa að segja sig af
verkinu eða verða
gjaldþrota ella.
Ódýrara fyrir alla
að finna sann-
gjarna lausn
Ef rafverktakinn
segir sig frá verkinu
verður verkkaupi að
semja við nýjan aðila
um að yfirtaka verkið
og þá væntanlega á
verðum sem miðast
við gengið í dag.
Sama má segja ef raf-
verktakinn fer í þrot,
auk þess sem gjaldþrot eru líka
kostnaðarsöm fyrir hið opinbera.
Nokkrir verkkaupar aðrir en ríki
og sveitafélög hafa séð sér hag í að
leita sanngjarnra lausna með sín-
um verktökum. Þá eru spilin lögð
á borðið, menn finna út í samein-
ingu hver hinn raunverulegi kostn-
aðarauki er vegna breytinga á
gengi og ná samkomlagi um skipt-
ingu hans.
Dómstólaleiðin
Eins og fram hefur komið hafn-
ar ríkið leiðréttingum og vill frek-
ar láta reyna á málaferli með öll-
um þeim kostnaði sem því fylgir. Í
flestum tilfellum eru rafverktakar
undirverktakar og eiga því mikið
undir afstöðu aðalverktaka. Undir-
verktökum er því sem næst ómög-
legt að hefja mál gegn ríkinu öðru
vísi en að fá aðalverktakann í lið
með sér. Því er mjög mikilvægt að
samstaða náist meðal verktaka um
að láta reyna á mál af þessu tagi
fyrir dómstólum.
Skrifa undir verklok
með fyrirvara
Fari nú svo að mönnum takist
að ljúka verkum sínum standandi í
báðar fætur án leiðréttinga er ráð-
legt við aðstæður þær sem nú eru
uppi að skrifa ekki upp á verklok
nema með fyrirvara um niðurstöðu
dómstóla, þ.e.a.s. fyrirvara um
bætur, ef til þeirra muni koma síð-
ar.
Dýr eru fátækra manna ráð
Eftir Ásbjörn R.
Jóhannesson » Í sumum tilfellum
stendur rafverktak-
inn frammi fyrir því að
þurfa að segja sig af
verkinu eða verða gjald-
þrota ella.
Ásbjörn R.
Jóhannesson
Höfundur er framkvæmdastjóri
SART.
NÚ ÞEGAR forseti
Íslands íhugar hvort
hann eigi að staðfesta
Icesave-lögin, velta
bloggarar fyrir sér
hinum ýmsu hliðum
málsins. Varla sést
svo frétt um málið að
henni fylgi ekki tíu til
tuttugu bloggfærslur
og er það vel. Allar
mögulegar skoðanir
koma fram – með og
móti Icesavesamningnum og með
og móti afskiptum forseta.
Af ummælum flestra bloggara,
auk 60.000 áskorunarundirskrifta,
má ráða að fólki ofbýður. Ofbjóði
ábyrgð þjóðarinnar á skuldum
einkafyrirtækja, ofbjóði framferði
og undirlægjuháttur ríkisstjórn-
arinnar gagnvart útlendingum
með vafasaman málstað, ofbjóði
leynimakk og ósannsögli. Og of-
bjóði þá ekki síst sú ákvörðun
stjórnarflokka sem kenna sig við
„lýðræðislegt og réttlátt þjóð-
skipulag grundvallað á virkri þátt-
töku almennings“, að ákveða á
þingi að kjósendur skuli ekki
spurðir um Icesave, ekki spurðir
hvort þeir vilja fara í aðild-
arviðræður við ESB, og loks að
þjóðaratkvæði um hugsanlega inn-
limun í ESB sé ekki bindandi fyrir
alþingi.
Flestir hallast núorðið að því að
ríkisstjórnin hyggist binda Ice-
save-greiðslubyrðina – ósannaða
og óhagstæða – á bak þjóðarinnar
með hraði, svo hún geti haldið
áfram því verki sínu að innlima Ís-
lendinga í ESB hvort sem þjóðin
vill eða ekki.
Allt þetta mál er því miður hið
ógeðfelldasta – og hættulegt.
Hér má læra
Ýmsir hafa gegnum tíðina lagt
til að embætti forseta Íslands
verði lagt niður. Hætt er við að sú
skoðun hafi myndast vegna
ágreinings um framgöngu þess
forseta er nú situr, Ólafs Ragnars
Grímssonar. Menn skildu varast
að rugla saman embættinu og ein-
staklingnum er því gegnir á hverj-
um tíma.
Á þessu augnabliki horfa líklega
hátt í hundrað þúsund Íslendingar
til forseta síns í von um að hann
tryggi þeim réttlæti og ákvörð-
unarrétt um alvarlegt mál sem
sem skilið getur milli lífs og dauða
þjóðarinnar, eins og við þekkjum
hana. Forsetinn og vald hans til
að koma ákvörðunum þingsins í
þjóðaratkvæði, er nú síðasta varn-
arlínan milli þjóðarinnar og þess
hyldýpis sem íslensk
stjórnvöld og erlendir
vinir þeirra hafa búið
okkur.
Ef embætti For-
seta Íslands hefði
verið lagt niður hefðu
handhafar forseta-
valds væntanlega ráð-
ið málinu. Þetta eru
nú forseti hæsta-
réttar – sem enginn
veit hvernig hefði
kosið, Ásta Ragnheið-
ur forseti alþingis og
Jóhanna Sigurð-
ardóttir forsætisráðherra. Þar
sem meirhluti ræður hefðu tvær
þær síðastnefndu undirritað lögin
„sem forseti lýðveldisins“.
Hvernig sem Ólafur Ragnar
Grímsson, núverandi forseti, fer
með vald sitt í þessu máli, skulum
við vera þakklát fyrir embætti for-
seta Íslands og þau völd sem það
hefur.
Pólitískir vinir forseta
Oft heyrist sagt að Ólafur
Ragnar geti ekki beitt sér gegn
óskum núverandi stjórnvalda,
þetta séu allt gamlir flokksfélagar
og gæluverkefni þeirra. Hann
muni standa uppi vinalaus ef hann
synjar lögunum. Svo kann að fara
ef hann á óþroskaða vini. Þá má
spyrja: Vill hann eiga vini sem
ekki skilja að hann er fyrst forseti
þjóðarinnar – svo Ólafur vinur
þeirra. Vini sem ekki skilja þá
hugsun sem liggur að baki því að
við skipsskaða fer skipstjóri síð-
astur frá borði og lífvörður kastar
sér fyrir byssukúlu sem ætluð er
þeim sem hann á að verja.
Ég treysti því að forseti – eini
valdamaðurinn sem kosinn er
beint af þjóðinni allri – láti ekki
vini sína rugla sig í svo alvarlegu
máli sem þetta er. Einnig að hann
minnist þess að í sönnu lýðræð-
isþjóðfélagi er ekki hægt að kjósa
of oft – aðeins of sjaldan.
Þá vona ég að hann sé fastur
fyrir þegar kemur að forms-
atriðum, hugsi til framtíðar þjóð-
arinnar og sjái til þess að synjun
þýði þjóðaratkvæði – ekki neitt
annað.
Meira: www.landsmenn.is
Forseti
undir feldi
Eftir Baldur
Ágústsson
» Þjóðin treystir
því að forseti láti
ekki vini sína rugla
sig í svo alvarlegu máli
sem þetta er.
Baldur
Ágústsson
Höfundur er fyrrv. forstjóri og fram-
bjóðandi í forsetakosningunum 2004.
baldur@landsmenn.is
Móttaka aðsendra
greina
MORGUNBLAÐIÐ birtir
alla útgáfudaga aðsendar um-
ræðugreinar frá lesendum.
Blaðið áskilur sér rétt til að
hafna greinum, stytta texta í
samráði við höfunda og ákveða
hvort grein birtist í umræðunni,
í bréfum til blaðsins eða á vefn-
um mbl.is. Blaðið birtir ekki
greinar, sem eru skrifaðar fyrst
og fremst til að kynna starfsemi
einstakra stofnana, fyrirtækja
eða samtaka eða til að kynna
viðburði, svo sem fundi og ráð-
stefnur.
Innsendikerfið
Þeir sem þurfa að senda
Morgunblaðinu greinar eru vin-
samlega beðnir að nota inn-
sendikerfi blaðsins. Formið er
undir liðnum „Senda inn efni“
ofarlega á forsíðu mbl.is. Einnig
er hægt að slá inn slóðina
www.mbl.is/sendagrein
Ekki er lengur tekið við
greinum sem sendar eru í tölvu-
pósti.
Í fyrsta skipti sem formið er
notað þarf notandinn að nýskrá
sig inn í kerfið, en næst þegar
kerfið er notað er nóg að slá inn
netfang og lykilorð og er þá
notandasvæðið virkt.
Ekki er hægt að senda inn
lengri grein en sem nemur
þeirri hámarkslengd sem gefin
er upp fyrir hvern efnisþátt en
boðið er upp á birtingu lengri
greina á vefnum.
Nánari upplýsingar gefur
starfsfólk greinadeildar.