Morgunblaðið - 04.01.2010, Blaðsíða 14

14 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 4. JANÚAR 2010
Minna atvinnuleysi hér en víða erlendis
FRÉTTASKÝRING
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
VIÐ áramót voru ríflega 16.300 Ís-
lendingar atvinnulausir, eða um 9%
vinnuaflsins. Það er talsvert at-
vinnuleysi en til hliðsjónar er gjarn-
an rætt um að náttúrulegt atvinnu-
leysi rokki á bilinu 3% til 5%.
En hvað er það í samanburði við
nágrannalöndin? Er ástandið hér
skárra eða verra? Tökum dæmi.
Danir eru mun betur staddir enda
hefur atvinnuleysið hjá þeim verið í
sögulegu lágmarki, eða á milli 1% og
2% þegar minnst var í lok síðasta
árs. Svo lág tala þýðir að allir geta
fengið vinnu sem það vilja.
Norðmenn eru líka vel settir.
Samkvæmt norsku hagstofunni eru
3,2% Norðmanna án vinnu en út frá
svo lágri tölu má ætla að skortur sé
á vinnuafli eins og ásókn í íslenskt
vinnuafl virðist vitna um.
En þá ber að hafa í huga að þess-
ar tölur segja ekki alla söguna.
Þannig er áætlað að allt að sjö-
undi hver Norðmaður sé á bótum
eða einhvers konar framfærslu hjá
ríkinu.
Því ber að taka tölum um mikla
atvinnuþátttöku með fyrirvara.
Finnar í vandræðum
Ólíkt Norðmönnum þurfa Finnar
að framleiða það sem þeir flytja út.
Niðursveiflan hefur því komið hart
niður á Finnum sem glíma nú við
8,5% atvinnuleysi. Horfurnar eru
ekki bjartar: Í nóvember misstu
63.000 Finnar vinnuna og er at-
vinnuleysið komið í 12,5% í Lapp-
landi, þar sem það er mest.
Róðurinn er einnig þungur hjá
Svíum sem horfa nú fram á hrun
Saab og Volvo, tveggja af þekktustu
vörumerkjum Norðurlanda og
drjúgri tekjulind í gegnum tíðina.
Atvinnuleysið var komið í 9% í
október og er því spáð að það verði
10,1% á þessu ári og 10,4% árið
2011.
Bretar horfa einnig fram á aukið
atvinnuleysi. Meðalatvinnuleysi á
tímabilinu frá ágúst til október var
7,9%, auk þess sem rúm milljón
manna vann í hlutastörfum, þar með
talið einyrkjar, sem ekki fengu fulla
vinnu, að því er fram kemur á vef
bresku hagstofunnar.
Eins og annars staðar slær aukin
eftirspurn yfir jólin á atvinnuleysið
og er búist við að fleiri Bretar missi
vinnuna á næstu mánuðum.
Ísland í miðjunni
Atvinnuleysið hér er því minna en
í Finnlandi og Svíþjóð, litlu meira en
í Bretlandi og mun meira en í Nor-
egi og Danmörku en bæði lönd hafa
gengið í gegnum mikla hagsæld.
Lítum til stærri hagsvæða.
Vestanhafs er atvinnuleysið nú
um 10% og er því spáð að það verði
á því bili þar til á síðasta ársfjórð-
ungi þessa árs þegar það fari niður
í 9,7% og lækki svo stig af stigi nið-
ur í 8,7% á síðasta ársfjórðungi
næsta árs.
Þessar tölur eru sóttar í skýrslu
Efnahags- og framfarastofnunar-
innar (OECD) í París, OECD
Economic Outlook, en þar kemur
fram að atvinnuleysi í Bandaríkj-
unum verði 10% á þessum ársfjórð-
ungi og aukist svo á næstu ársfjórð-
ungum áður en það fari niður í
10,7% í lok næsta árs.
Reuters
Í biðstöðu Atvinnulausir Bandaríkjamenn sækja kynningu á lausum störf-
um í New York í byrjun síðasta mánaðar. Milljónir eru án vinnu vestanhafs.
Efnahags- og framfarastofnunin
(OECD) í París spáir að tölur um
atvinnuleysi á evrusvæðinu verði
um og yfir tveggja stafa fram í
ársbyrjun 2012. Útlitið er einnig
dökkt vestanhafs og í aðildar-
ríkjum OECD.
Þrjátíu ríki í nokkrum heimsálfum –
Ísland þar með talið – eiga aðild að
Efnahags- og framfarastofnuninni í
París (OECD), sem gjarnan er vitnað
til þegar tölulegur samanburður er
annars vegar.
Samkvæmt áðurnefndri skýrslu,
OECD Economic Outlook, sem að-
gengileg er á vefnum, er því spáð að atvinnuleysi í aðildarríkjunum 30
verði 8,9% á fyrstu þrem mánuðum þessa árs en 9,1% á næstu níu mán-
uðunum þar á eftir.
Á vef Eurostat kemur fram að atvinnuleysið var 19,3% á Spáni í októ-
ber, 10,1% í Frakklandi í sama mánuði, 20,9% í Lettlandi, 10,2% í Portú-
gal og 12,8% á Írlandi.
En atvinnuleysið er víða minna en hér á Íslandi. Það var þannig áætlað
6% á Kýpur í október, 6,6% í Lúxemborg og 3,8% í Hollandi en hafa ber
þann fyrirvara að munur kann að vera á aðferðafræði OECD og Eurostat
við mælingarnar.
Meðaltal í OECD
Eftir Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
,,ÞETTA fer allt vel af stað. Það er
ekki eftir neinu að bíða og við tökum
þetta bara með krafti,“ segir Ágúst
Einarsson, stjórnarformaður Fram-
takssjóðs Íslands, nýja fjárfesting-
arsjóðs lífeyrissjóðanna, sem stofn-
aður var í seinasta mánuði. „Við
stefnum að því að við verðum komin
í gang mjög fljótlega í janúar.“
12 manna ráðgjafaráð skipað
um miðjan mánuðinn
16 lífeyrissjóðir standa að sjóðn-
um og hafa skuldbundið sig til að
leggja honum til 30 milljarða kr. í
hlutafé. Enn er opið fyrir skráningu
hlutafjár í sjóðinn svo ekki er úti-
lokað að fleiri eigi eftir að bætist í
hópinn og gefa fjárfestingarloforð.
Forsvarsmenn lífeyrissjóða sem
rætt var við virðast ekki í vafa um að
sjóðurinn muni strax á fyrstu mán-
uðum nýs árs láta til sín taka við
endurreisn atvinnulífsins. Fjárfest-
ingarstefnan eigi að liggja fyrir fljót-
lega og um miðjan janúar ættu líf-
eyrissjóðirnir að vera búnir að
ganga frá skipan í 12 manna ráðgjaf-
aráð, sem fer yfir fjárfestingarmark-
mið stjórnar.
Ný stjórn og framkvæmdastjóri
muni fljótlega ganga frá hlut-
hafastefnunni og því næst verða
ákvarðanir væntanlega teknar um
fyrstu fjárfestingar í íslenskum fyr-
irtækjum. „Menn telja að það séu líf-
vænlegir fjárfestingarkostir í stöð-
unni,“ segir einn af forsvarsmönnum
sjóðanna.
Stjórn sjóðsins hefur þegar tekið
til óspilltra mála við undirbúninginn.
Hún mótar fjárfestingarstefnu
sjóðsins og starfsreglur. Ágúst
minnir á að sjóðurinn er með hluta
af lífeyri landsmanna á milli hand-
anna og því sé varkárni mjög of-
arlega á blaði. „Við vinnum eftir
mjög nákvæmu regluverki sem við
setjum okkur,“ segir hann.
Ágúst segir að þessa stundina sé
unnið að regluverkinu í kringum
sjóðinn og ráðningu framkvæmda-
stjóra en umsóknarfrestur rann út
um áramótin. Þá er unnið að því að
finna húsnæði fyrir sjóðinn. Ágúst
segir að verkefnin séu næg og því
ætti sjóðurinn að vera kominn í full-
an gang mjög fljótlega nú á nýja
árinu.
Kanna möguleikana
Markmið Framtakssjóðsins er að
ávaxta innborgað fé með fjárfest-
ingum í fyrirtækjum í öllum atvinnu-
greinum sem eiga sér vænlegan
rekstrargrundvöll og að byggja upp
öflug fyrirtæki sem geti verið leið-
andi á sínu sviði og um leið skilað
góðri ávöxtun til fjárfesta. Taka á
þátt í fjárfestingum sem stuðla að
hagræðingu og samruna fyrirtækja.
Stjórnendur sjóðsins búa sig und-
ir að margir muni leita eftir þátttöku
sjóðsins og fyrirspurnir eru farnar
að berast.
,,Það hafa nú þegar margir sett
sig í samband við mig og það er
ósköp eðlilegt,“ segir Ágúst. „Menn
vilja kanna hvaða möguleikar eru í
stöðunni. Það er hlutverk okkar að
leiðbeina og ráðleggja og skoða ein-
stök mál. Við vinnum þetta eins
hratt og við getum og faglega. Við
höfum ekkert annað að leiðarljósi,“
segir hann.
Mörgum spurningum er þó enn
ósvarað, í hvaða fyrirtækjum verður
fjárfest, hvaða atvinnugreinar eru
vænlegastar og ekki síst hversu
strangar kröfur verða gerðar um
ávöxtun fjárfestinganna. Standa ein-
hver fyrirtæki í dag undir ströngum
arðsemiskröfum sem réttlætir að líf-
eyrir landsmanna verði lagður í
reksturinn?
Viðmælendur sem hafa sérþekk-
ingu á fjárfestingum í atvinnulífinu
segja að enn sé svo lítið vitað um
hvernig sjóðurinn ætlar að haga
fjárfestingarstefnu sinni að ógerlegt
sé að meta hvar hann muni láta til
sín taka. Óvíst sé hvort meiri áhersla
verði lögð á að festa fé í uppbygg-
ingu nýrra fyrirtæka eða unnið að
endurreisn gróinna félaga. Ætla
megi að atvinnugreinar sem byggj-
ast á auðlindanýtingu á borð við
sjávarútveg og orkugeirann þyki
fýsilegir kostir og álitleg nýsköp-
unarfyrirtæki. Í reynd gætu þó
mörg önnur fyrirtæki sem hafa
hreinsað til á efnahagsreikningi sín-
um talist vænlegir kostir. Fjöldi fyr-
irtækja sé í raun vel rekstrarhæfur
en skuldabyrðin og háir vextir séu
að éta þau upp.
Þurfa að vera lífvænleg og
skapa vinnu
,,Við erum fjárfestingarsjóður og
munum fjárfesta í fyrirtækjum sem
við teljum vera lífvænleg og skapa
arð og vinnu,“ segir Ágúst Ein-
arsson. Sóknarfæri séu í íslensku
samfélagi nú þegar og möguleikar
víða. „Við munum reyna að kanna þá
eins og hægt er. Bankarnir eru að
ganga í gegnum sína endur-
skipulagningu og við munum vafalít-
ið vera í samstarfi við lífeyrissjóðina
sjálfa, byggja upp sérþekkingu í
okkar sjóði og reyna að laða fleiri að-
ila til samstarfs þegar þarf til stærri
átaka,“ segir hann.
Sjóðnum er heimilt að fjárfesta í
hvaða grein atvinnulífsins sem er.
,,Það er allt opið. Við erum ekki
bundin af landafræði eða atvinnu-
greinum. Í mínum huga verða hlut-
irnir að skila arði og verðmæta-
sköpun, þar með talið atvinnu. Það
er verið að endurreisa atvinnulífið
og við erum þátttakendur í því, erum
hjól í þeirri vél og ætlum að standa
okkur,“ segir Ágúst.
„Það er ekki eftir neinu að bíða“
Morgunblaðið/Ómar
Í uppsiglingu Búast má við að Framtakssjóðurinn ráðist í nýfjárfestingar á komandi mánuðum. Hann verður starf-
ræktur í sjö ár. Á fyrsta rekstrarárinu verða innkölluð allt að 40% af þátttökuloforðum lífeyrissjóðanna.
 Framtakssjóðurinn í fullan gang fljótlega nú á nýju ári  Fyrirspurnir þegar farnar að berast sjóðnum
 „Við munum fjárfesta í fyrirtækjum sem við teljum vera lífvænleg og skapa arð og atvinnu“
Í HNOTSKURN
»Framtakssjóðurinn á aðávaxta innborgað fé með
fjárfestingum í íslenskum
fyrirtækjum í öllum atvinnu-
greinum sem eiga sér væn-
legan rekstrargrundvöll.
»Fjárfestingar verða ekkitakmarkaðar við tilteknar
atvinnugreinar og er sjóðnum
heimilt að fjárfesta í
öðrum fjárfestingasjóðum ef
fjárfestingastefna þeirra full-
nægir settum kröfum.
 Milljónir manna í Evrópu og Bandaríkjunum eru án vinnu í kjölfar hruns á fjármálamörkuðum
 Útbreidd misnotkun á almannatryggingakerfinu í Noregi skekkir tölur um hlutfall atvinnulausra