Morgunblaðið - 25.01.2010, Blaðsíða 19

Umræðan 19
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 25. JANÚAR 2010
• Rótgróið bakarí með góðan hagnað.
• Heildverslun með fatnað og vefnaðarvörur. Ársvelta 100 mkr.
• Innflutningsfyrirtæki með vörur fyrir heimili. Ársvelta 70 mkr.
• Lítil heildverslun með snyrtivörur.
• Heildverslun með neytendavörur. Ársvelta 250 mkr.
• Þekkt iðnfyrirtæki sem selur að stórum hluta beint til almennings. Ársvelta 350
mkr.
• Rótgróið byggingafyrirtæki í Noregi sem sérhæfir sig í viðhaldi og endurnýjun.
Ársvelta 24 millj. EUR. EBITDA 2,8 millj. EUR.
• Innflutnings- og þjónustufyrirtæki. Ársvelta 220 mkr.
• Rótgróið útgáfafyrirtæki tengt ferðaþjónustu. EBITDA 5 mkr.
• MOTORS. Tískuverslun á Laugavegi með sterk vörumerki í einkasölu og
sérvörur fyrir mótorhjólafólk. Gæti hentað vel til sameiningar.
• Rótgróið iðnfyrirtæki með bygginga- og viðhaldsvörur. Ársvelta 90 mkr.
• Lítið innflutnings- og framleiðslufyrirtæki með álprófíla og plexigler. Ársvelta 50
mkr.
• Lítið framleiðslufyrirtæki með örugga viðskiptavini. Tvö stöðugildi. Ársvelta 55
mkr. EBITDA 15 mkr.
• Þekkt heimilisvöruverslun. Ársvelta 120 mkr.
• Rógróið iðnfyrirtæki með öruggan markað. Ársvelta 220 mkr.
• Rótgróið framleiðslu og innflutningsfyrirtæki sem selur að stórum hluta beint til
neytenda. Ársvelta 160 mkr.
Oddi fyrir þig,
þegar hentar,
eins og þér
hentar.
Prentun
frá A til Ö.
Signý Kolbeinsdóttir hönnuður
UMHVERFISVOTTUÐ
PRENTSMIÐJA
20 mismunandi bækur
Oddi – umhverfisvottuð prentsmiðja. Höfðabakka3-7. 110Reykjavík. Sími5150000. www.oddi.is
STÓRMERKI eru
nú uppi hjá útgerð-
armönnum. Um árabil
hafa þeir neitað að
horfast í augu við
þann möguleika að
þurfa hugsanlega að
skila þjóðinni til baka
þeim aflaheimildum
sem þeim hefur árlega
verið úthlutað að gjöf í
því skyni að auka hag-
ræðingu og arðsemi í sjávarútvegi.
Þeim var meira að segja gert kleift
að framselja réttinn til viðtöku gjaf-
anna sín á milli gegn greiðslu. En
þegar þeir vildu fá að veðsetja
þennan rétt var því hafnað. Engu
að síður fundu þeir, í samstarfi við
bankana, leið til að koma veðsetn-
ingunni á, og hafa nú skuldsett at-
vinnugreinina upp í rjáfur.
Nú er afneitunarstigið yfirstaðið.
Sumir útgerðarmenn eru að vakna
upp með timburmenn eftir partíið
sem fylgdi afleiðuviðskiptunum og
kvótabraskinu. Niðurstaðan varð
ævintýraleg skuldsetn-
ing sem nemur a.m.k
550 milljörðum króna,
um 3 mkr. á hvern
vinnandi mann í land-
inu. Það lætur nærri
að vera tvöföld sú upp-
hæð sem ætla má að
Icesave-ævintýrið hafi
bakað þjóðinni.
Nú standa þeir einn-
ig frammi fyrir þeirri
staðreynd að andlag
skuldanna hefur aldrei
verið í þeirra eign.
Vissulega er til fjöldi útgerða
sem reknar hafa verið á arðsaman
hátt án þess að ótæpilega hafi verið
teknir út úr þeim fjármunir. Til eru
stjórnendur sjávarútvegsfyrirtækja
sem hafa verið meðvitaðir um þá
samfélagslegu ábyrgð sem því
fylgir að nýta sameiginlegar auð-
lindir landsmanna. Þessir útgerð-
armenn hafa bent á hversu mikið fé
skapast af þessum rekstri til launa-
og skattgreiðslna án þess að vera
um leið að ýja að því að sá kostn-
aður sé þeim ofviða. Þeir vita sem
er að það er okkar allra að sjá til
þess að hér þrífist heilbrigt hag-
kerfi og fram til síðasta árs hefur
atvinnuleysi verið nær óþekkt hér.
Meira að segja eftir hrun er at-
vinnuleysi hér enn töluvert minna
en í flestum Evrópulöndum.
Kvótakerfið brást væntingum
sem til þess voru gerðar í upphafi.
Fyrsta árið var þorskaflinn tæp 300
þúsund tonn og þurfti að fara aftur
til áranna 1947 og 1948 til að finna
svo lágar aflatölur. Núna þykja 150
þúsund tonn ásættanlegt. Sumir
hafa haldið því fram að fyrning-
arleiðin – stundum kölluð innköll-
unarleið – sé nýtt stjórnkerfi fisk-
veiða sem skapi mikla óvissu í
greininni. Það er það ekki.
Við núverandi aðstæður er ekki
hægt að nema fyrirvaralaust burt
þá meinsemd sem kvótakerfið er,
án alvarlegra eftirkasta fyrir sjúk-
linginn. Þess vegna er lögð til hóf-
söm leið – svokölluð fyrningarleið –
á 20 árum. Hú felur í sér meðferð
sem greinin þarf til að hægt sé að
koma á breytingum í fiskveiði-
stjórnarkerfinu á hæfilega löngum
aðlögunartíma.
Útgerðarmenn kunna auðvitað að
færa bókhald og kveinka sér ekki
yfir því að afskrifa lyftara eða
frystiklefa um 10% á ári. Svo virðist
sem þeir myndu frekar kveinka sér
undan því að fá ekki að afskrifa efn-
islegar eignir sínar, þar sem slíkt
myndi valda hærri skattgreiðslum.
Þeir eru hins vegar gripnir örvænt-
ingu yfir að þurfa hugsanlega að
standa þjóð sinni skil á þjóðareign-
inni með því að fyrna árlega 5% af
veiðiheimildum en eiga í staðinn
möguleika á að gera samninga um
að veiða sama magn, gegn leigu-
gjaldi, jafnvel til margra ára í senn.
Virðist sem hrein skelfing hafi grip-
ið suma útgerðarmenn við þessa til-
hugsun.
Fimmtudaginn 21. janúar stefndu
allir útgerðarmenn í Vest-
mannaeyjum skipum sínum í land.
Því heyrðist reyndar fleygt að
ástæðan væri sú að gámaskipin lesti
fisk í Vestmannaeyjum á fimmtu-
dögum og föstudögum. Einhverjir
bentu á að spáð hefði verið stormi á
miðunum umræddan dag – en lát-
um það vera. Útgerðarmenn segjast
hafa verið að tryggja að sem flestir
sem hafi hagsmuni af því að hafna
fyrningarleiðinni gætu mætt á bar-
áttufund þeirra í Vestmannaeyjum.
Þeir segja nefnilega að störfum sjó-
manna sé stefnt í voða.
Vegna þessa vil ég minna á eitt
mikilvægt atriði. Þær aflaheimildir
sem fyrirhugað er að fyrna verða
áfram veiddar. Til þess þarf sjó-
menn. Störfum íslenskra sjómanna
er því ekki stefnt í voða vegna
þeirrar fyrirhuguðu innköllunar og
endurhúthlutunar fiskveiðiheimilda
sem nefnd hefur verið fyrning-
arleið.
Skelfing útgerðarmanna
Eftir Ólínu
Þorvarðardóttur »Engu starfi er stefnt
í voða vegna fyrir-
hugaðrar innköllunar og
endurúthlutunar veiði-
heimilda. Fiskurinn
verður áfram veiddur og
unninn.
Ólína Þorvarðardóttir
Höfundur er varaformaður
sjávarútvegs- og landbúnaðarnefndar
Alþingis.
Í FYRSTA sinn frá
lýðveldisstofnun hafa
Íslendingar tækifæri á
að taka þátt í þjóð-
aratkvæðagreiðslu. Því
ber að fagna því nú fær
þjóðin sjálf að segja
skoðun sína í beinni
kosningu. Í upphafi
skal á það bent að sú
þjóðaratkvæðagreiðsla
sem fram fer hinn 6.
mars nk. er bindandi fyrir stjórnvöld
því hún byggist á 26. gr. stjórn-
arskrárinnar. Þjóðin hefur því síðasta
orðið. Þegar ákvæði um þjóð-
aratkvæðagreiðslu eru í stjórnarskrá
þá er hún bindandi að lögum – öfugt
við þjóðaratkvæðagreiðslur sem
ákvarðaðar eru af stjórnvöldum eins
og t.d. þjóðaratkvæðagreiðsla um
hugsanlega inngöngu Íslands í Evr-
ópusambandið. Sú atkvæðagreiðsla
verður ekki bindandi fyrir stjórnvöld
því ekki er að finna fullveldisafsal í
stjórnarskránni. Alþingi hefur því
lokaákvörðunarvald. Þrígreining rík-
isvaldsins er skýr í Stjórnarskrá Ís-
lands nr. 33/1944. Er þrígreining rík-
isvaldsins sótt í
valdtemprunarhugmyndir Montes-
quieu fransks stjórnvitrings frá árinu
1748. Hugmyndir hans
gengu út á að löggjaf-
arvaldið, fram-
kvæmdavaldið og
dómsvaldið í hverju ríki
eiga að vera full-
komlega sjálfstæð og
tempra vald hvert ann-
ars. Því velti ég því fyrir
mér hví stjórnvöld
skirrtust við í fyrstu að
boða til þessarar þjóð-
aratkvæðagreiðslu sem
nú stendur fyrir dyrum.
Samkvæmt 26. gr.
stjórnarskrárinnar er réttur forset-
ans til að hafna lögum skýr því hlut-
verk forseta Íslands samkvæmt
henni er að tempra vald – að vera
nokkurs konar öryggisventill þjóð-
arinnar – gegn valdníðslu stjórnvalda
sem hafa þjóðina ekki með sér í ein-
stökum málum. Er þessi öryggisvent-
ill stjórnarskrárinnar sérlega mik-
ilvægur okkur Íslendingum því mikil
hefð er fyrir meirihlutaríkisstjórnum
hér á landi, öfugt við t.d. Norð-
urlandaþjóðirnar, sem hafa í gegnum
tíðina byggt á minnihlutarík-
isstjórnum. Nú verða Íslendingar að
standa saman um að þrýsta á stjórn-
völd til að fá að nýta stjórnarskrár-
varinn rétt sinn og greiða atkvæði um
hin umdeildu Icesave-lög sem fram-
kvæmdavaldið neyddi löggjafarvaldið
til að samþykkja hinn 30. desember
síðastliðinn. Undanbrögð ríkisstjórn-
arinnar verða ekki liðin. Kraftur
þjóðarinnar leystist úr læðingi hinn 6.
mars nk. og eiga niðurstöður at-
kvæðagreiðslunnar eftir að vekja at-
hygli um heim allan. Samfélagið okk-
ar byggist á styrkum stoðum
lýðræðishefðar. Sýnum umheiminum
að við höfum þor sem þjóð að hafna
græðgisvæðingu bankakerfisins. Ég
skora á alla Íslendinga að hafna Ice-
save lögunum hinn 6. mars nk. því
ekki er réttlætanlegt að skuldir
óreiðumanna séu ríkisvæddar og
lagðar á komandi kynslóðir í aukinni
skattheimtu.
Til hamingju, Íslendingar,
með 6. mars
Eftir Vigdísi
Hauksdóttur »Nú verða Íslend-
ingar að standa sam-
an um að þrýsta á
stjórnvöld til að fá að
nýta stjórnarskrárvar-
inn rétt sinn og greiða
atkvæði um hin um-
deildu Icesave-lög...
Vigdís Hauksdóttir
Höfundur er lögfræðingur og
þingmaður Framsóknarflokksins
í Reykjavík.