SunnudagsMogginn - 09.10.2011, Qupperneq 22

22 9. október 2011
F
rjálslyndi flokkurinn í Bretlandi hefur
verið harðsnúinn Evrópusambandsvinur
og barðist lengi vel fyrir því að Bretland
tæki evru upp í stað pundsins. Nú segja
talsmenn hans að fráleitt sé fyrir Bretland að taka
upp evru. Þeir hafa dregið nýja línu í sandinn. Þeir
vilja ekki að Bretland hverfi úr ESB.
Evrópska reiðhjólið
Forsætisráðherra landsins, íhaldsmaðurinn Came-
ron, hefur einnig skipað sér þeim megin línunnar.
Hann segist ekki vilja fara úr sambandinu og þess
vegna hafnar hann kröfum, sem verða sífellt há-
værari, að spyrja þjóðina álits með atkvæða-
greiðslu, því hann gerir sér fulla grein fyrir hvern-
ig svar hennar yrði. Utanríkisráðherra Bretlands,
Haig, segir að ástandið á evrusvæðinu sé eins og í
brennandi húsi, þar sem engar útgönguleiðir séu
til. Það er óhugnanleg lýsing, en því miður sönn.
Og svo haldið sé við bálslíkinguna þá eru for-
ystumenn Íhaldsflokksins á milli tveggja elda. Þeir
eru í viðkvæmu stjórnarsamstarfi með Frjáls-
lyndum, sem aldrei myndu samþykkja úrsögn úr
ESB og því alls ekki þjóðaratkvæði um það og þeir
skynja hug flokkssystkina sinna, sem sjá ekki
flestir gagn í því fyrir Breta að vera í sambandinu.
Þeir Cameron og Haig segjast því munu beita sér
fyrir því að dregið verði úr valdi Evrópusam-
bandsins og fullveldi ríkjanna og þá auðvitað eink-
um Bretlands, verði aukið á ný. Það eru ekki mjög
sannfærandi skilaboð í núverandi ástandi. ESB
hefur jafnt og þétt aukið valdið í Brussel og skert
valdheimildir þjóðríkjanna að sama skapi. Sam-
bandið hefur verið furðu heiðarlegt í þessari við-
leitni sinni. Leiðtogar þess líkja því við reiðhjól.
Það verði að halda lágmarkshraða áfram, annars
verði örðugt og jafnvel ómögulegt að halda jafn-
vægi á hjólinu. Og núna bætast ógöngur evrunnar
við. Andstæðinga hennar og stuðningsmenn
greinir ekki lengur á um að myntsamstarfið hefur
gengið sér til húðar í núverandi mynd. Andstæð-
ingarnir vilja því hætta því áður en skaðinn verði
enn meiri. Evrusinnar vilja á hinn bóginn nota
tækifærið til að færa það vald frá þjóðríkjunum til
Brussel sem dugi til þess að myntin lifi. Til þess
þarf ESB að verða ígildi ríkis nánast að öllu leyti
nema að forminu til. Hingað til hafa þeir sem vilja
sífellt auka valdheimildir í Brussel á kostnað
ríkjanna jafnan haft sitt fram. En það er ekki endi-
lega víst að það gerist núna. Stjórnmálamönnum
álfunnar er vissulega ekki að treysta. Þar er leið-
togavandinn mikill, þótt ekki sé hann jafn öm-
urlegur og Íslendingar verða að horfa upp á heima
hjá sér. En það er annað sem hefur breyst. Al-
menningur í Evrópu verður sífellt andvígari því að
færa meira af sínu eigin valdi í hendur andlitslausu
valdsmannanna í Brussel sem enginn hefur kosið.
Vissulega geta menn bent á með réttu að Brussel og
litlu leiðtogarnir í löndunum hafa aldrei gert neitt
með vilja almennings og komist upp með það. En
almenningur er farinn að skynja það og spyrnir nú
loks við fæti. Þá bætist það við að dómstólar, sem
fram til þessa hafa verið furðu meðvirkir, telja sig
ekki lengur geta sett kíkinn fyrir blinda augað í
hvert sinn sem þeir eru spurðir. Sá einstæði at-
burður gerðist þannig nýverið að forseti þýska
Stjórnlagadómstólsins taldi sig nauðbeygðan til að
rjúfa hefðbundna þögn og vara stjórnmálamenn í
Berlín við því að reyna að fara á svig við nið-
urstöður dómsins. Á tungumáli landhelgisstríða
hefði slík yfirlýsing verið kölluð skot framan við
stefni brotaskips. Slíkt hefur ekki neinar afleið-
ingar í sjálfu sér. Alvaran felst í þeim skilaboðum
að næst verði skotið á skipið sjálft láti mennirnir í
brúnni sér ekki segjast.
Enn er ekki hlustað
á íslensku hagvísindamennina
Helstu sérfræðingar Íslands í efnahagsmálum á
heimsvísu, Jóhanna Sigurðardóttir, Össur Skarp-
héðinsson og Sigríður Ingadóttir, hafa bent á að
vandinn á evrusvæðinu sé óverulegur og raunar
fagnaðarefni því evran hafi svo gott af honum. Það
er mikill ábyrgðarhluti hjá umheiminum að láta
sér ekki segjast þegar aðrir eins spekingar spjalla.
Nú síðast segir Mervyn King, bankastjóri Eng-
landsbanka, að líkur standi til þess að efnahags-
ástandið nú sé hið versta sem heimurinn hafi lengi
upplifað, jafnvel verra en heimskreppan á árunum
í kringum 1930. Þessi útlistun fylgdi ákvörðun
Englandsbanka um að hefja á ný stórkarlalega
peningaprentun og dæla pundum í stórum stíl inn
í efnahagslífið, rétt eins og gert var árið 2008 og
talið er að hafi bjargað því sem bjargað varð þá.
Einhver gæti muldrað í barm sér að með þessu
væri bankinn að stofna eiginfjárstöðu sinni í
hættu, en þá myndi þá sami aðeins sýna að hann
skilur ekki eðli seðlabanka sjálfstæðra ríkja. Ír-
land, Portúgal og Grikkland eiga ekki seðlabanka
lengur nema að nafninu til og ekki eigin mynt.
Þessi ríki gátu því ekki farið prentunarleið Kings.
Seðlabankinn þeirra í Frankfurt hefði orðið að
beina prentun sinni inn á allt evrusvæðið og það
hefði gert meiri skaða en gagn. Það var vegna þess
að bankanum var og er bannað að kaupa skulda-
bréf einstakra ríkja svæðisins. Þeim reglum hefur
ekki verið breytt. En eftir að hjartað hrökk niður í
buxur bankamanna ESB hafa þær bara einfaldlega
verið brotnar, en það er þekkt aðferð í ESB. Sam-
kvæmt Rómasáttmálanum er ríkjum beinlínis
bannað að koma öðrum ríkjum ESB til hjálpar í
fjárhagsvandræðum. Það afdráttarlausa bann var
forsenda þess að Þjóðverjar féllu frá heittelskaða
markinu sínu fyrir evru. Síðast fyrir ári vísaði
Merkel kanslari til þessa banns, sem hefur stjórn-
arskrárígildi í ESB. Nú hefur einfaldlega verið farið
fram hjá þessu banni, rétt eins og þegar Magma
stofnaði skúffufyrirtæki í Svíþjóð til að geta haft
íslensk lög að engu og komst upp með það. Fjöl-
margir seðlabankar í heiminum hafa verið með
neikvæða eiginfjárstöðu árum eða áratugum sam-
an og það hefur engin áhrif á trúverðugleika
þeirra. Öðrum seðlabönkum er gert að skila öllum
sínum hagnaði í ríkissjóð eftir hvert starfsár og
byrja aftur á núlli. Seðlabankar ríkja geta í sjálfu
sér séð innlendu bankakerfi endalaust fyrir lausafé
í heimamynt, sé það talið æskilegt. Þeim er þó
jafnan bannað slíkt ef fyrir liggur að viðkomandi
bankastofnun sé gjaldþrota eða með neikvætt eigið
fé. Seðlaprentun er ekki vandamál fyrir viðkom-
andi seðlabanka sem stofnun eða fyrirtæki. En
seðlaprentun og innspýting fjár í efnahagslífið sem
ekki eru efnahagslegar forsendur fyrir hefur sínar
afleiðingar. Framferðið er líklegt til að valda verð-
bólgu og verðmæti gjaldmiðilsins breytist í hlut-
Reykjavíkurbréf 08.10.11
Prentvélarnar prenta nú nótt sem