Saga - 2002, Side 179

BRAUDEL í BREIÐAFIRÐI?
177
Breiðafjörðurinn umhverfi sem er einstakt en þó um leið dæmi
sem hægt er að læra af.
Landfræðileg afmörkun Breiðafjarðar gerði einni ætt kleift að
seilast til valda á svæðinu, án of mikilla ytri afskipta. Hún hindr-
aði hins vegar ekki Sturlunga í því að stofna til vensla og vináttu
við höfðingja sunnan við Breiðafjarðarsvæðið. Sjálfur fjörðurinn
var hins vegar sameiningarafl þar sem sjóleiðir voru greiðar. Enda
virðast tengsl höfðingja sunnan, norðan og austan Breiðafjarðar
hafa verið náin, allt frá upphafi landnáms. Sturlungar nýttu sér
ekki síst hjúskaparvensl við að mynda bandalög við höfðingja á
Breiðafjarðareyjum og í Þorskafjarðarþingi. Má þar sjá hversu
mikilvægu hlutverki konur af Sturlungaætt gegndu, en þáttur
þeirra í uppgangi ættarinnar hefur löngum verið vanmetinn.
Breiðafjarðarsvæðið var að mörgu leyti kjörlendi til að mynda öfl-
ug héraðsríki, t.d. hefur hlunnindabúskapur skipt miklu máli við
að veita höfðingjum af ætt Sturlunga aðgang að mimaðarvörum
og gera þá að ákjósanlegum viðskiptavinum erlendra fyrirmanna.
Saga Sturlrmga væri ekki söm ef þeir hefðu búið annars staðar á
landinu, því að hvergi annars staðar véitti hafið höfðingjum sömu
tækifæri.
Var Breiðafjörðurinn á öld Sturlunga þá „braudelskt svæði" eins
og Miðjarðarhafið á öld Filippusar II? Nei, enda eru braudelsk
svæði aldrei eins. Á íslandi vantar þau átök menningarheima sem
hægt er að finna á stærri svæðum. Eigi að síður eru skrif Braudels
tilefni þessarar rannsóknar, en niðurstaða hennar er sú að lands-
lag og búskaparhættir hafi tengst breiðfirskri pólitík með órjúfan-
legum hætti á Sturlungaöld, engu síður en landslag og búskapar-
hættir við Miðjarðarhafið tengdust pólitíkinni þar á 16. öld.
Lengra verður ekki komist að þessu sinni. Meginályktimin er sú
að hægt sé að fara lengra með þessari nálgim, enda þótt það verði
ekki gert hér.
Og hér endar þessi frásögn af lífi landsins í Breiðafirðinum og
sambandi þess við líf fólksins.
12-SAGA