Saga - 2002, Page 240

238
RITDÓMAR
Rauðsokkahreyfingarinnar, en hún styðst líka við óbirt gögn og munn-
legar heimildir, og gefur fróðlegasta yfirlit sem ég hef séð í stuttu máli
um þetta lykilatriði í sögu síns tíma.
Fleiri ritgerða verður, rúmsins vegna, ekki getið hér, þótt sumar séu
hinar merkustu. Einnig leiði ég hjá mér (eins og má víst búast við af
karlmanni) að benda á kynjafræðilegar túlkanir sem setja nýstárlegan
blæ, og jafnvel ögrandi, á nokkrar af ritgerðunum. Þess gætir þó ekki
svo víða eða svo einstrengingslega að íhaldssömum lesanda þurfi neitt
að ofbjóða. En nóg til þess að vera nokkur „hugvíkkun" og skilnings-
auki fyrir byrjendur í þeirri sagnfræði sem er öðru vísi fyrir það að
vera skrifuð af konum.
Helgi Skúli Kjartansson
ÖLDIN FJÓRTÁNDA. MINNISVERÐ TÍÐINDI
1301-1400. Óskar Guðmundsson tók saman. Iðunn.
Reykjavík 2001. 252 bls. Myndir.
ÖLDIN FIMMTÁNDA. MINNISVERÐ TÍÐINDI
1401-1500. Óskar Guðmundsson tók saman. Iðunn.
Reykjavík 2000. 220 bls. Myndir.
Ritröðin Aldirnar, um minnisverð tíðindi, er einn þekktasti bókaflokk-
ur á íslandi en þykir með slíkum annmörkum að sagnfræðingar telja
sér ósæmandi að vísa til hans í fræðilegum skrifum sínum. Valdir eru
úr atburðir hvers árs sem útgefandi telur merkasta án þess þó að rök-
styðja það eða vísa í heimildir. Formið veldur að samhengi og yfirsýn
vilja týnast og tilhneigingar gætir til að velja úr skrýtna atburði og
skondin tilvik. Sumum kann að virðast álitamál hvort tímaritið Saga
eigi að fjalla um verk í þessum bókaflokki í ritdómi en ég tel það rétt.
Aldirnar hafa mikil áhrif á söguskilning íslendinga, svo sem fjölmiðlar
sýna, bæði þættir í sjónvarpi og skrif blaðamanna. Oftar en ekki reyn-
ast Aldirnar vera meginheimildin og má því nærri geta hversu mikil al-
menn áhrif þær hafa. Áhrifum þeirra veldur sennilega ekki síst form-
ið sem þeim er valið, efnið er sett fram í fréttaformi með hressilegum
fyrirsögnum og inngangsorðum þar sem kjarni „fréttarinnar" kemur
fram. Aldirnar hafa sennilega vakið meiri og almennari áhuga á sögu
landsins en mörg rómuð sagnfræðiverk.
Árið 2000 kom út Öldin fimmtánda sem Óskar Guðmundsson tók
saman en hann er reyndur blaðamaður. Óskar tók síðan saman Öldina
fjórtándu sem kom út 2001. Eins og Óskar bendir á í formála Aldarinn-
ar fimmtándu, er mikið lagt upp úr myndefni og þá leitast við að hafa
sem mest af fögrum litmyndum, t.d. oft gripið til málverka kunnra