Saga - 2002, Blaðsíða 250

248
RITDÓMAR
verkið að geyma fjöldann allan af ljóðum og kviðlingum og á nokkrum
stöðum tekst höfundi á listilegan hátt að flétta fagurbókmenntir og
leikrit inn í atburðarakningu. Höfundur nýtur þess við frásögn sína af
klaustur- og kirkjusögu Möðruvalla að vera prestlærður og kemur oft
með gagnlegar útskýringar á hlutum sem leikmenn ættu annars erfitt
með að meta.
Það er einkum í frásögnum af ævi og störfum amtmannanna sem
höfundur kemst á flug í frásögninni, en það er einnig í þeirri umfjöll-
un sem honum hlekkist hvað oftast á. Kaflamir um Bjama Thorarensen
og Pétur Havstein em þar viðamestir, samanlagt hátt á fimmta hundr-
að síður. Það má vitaskuld velta því fyrir sér hvort réttlætanlegt sé að
eyða svo miklu plássi í tvo einstaklinga þegar verið er að segja sögu
staðar. Hitt er svo annað mál að það er val höfundar að fara þessa leið
og flétta samtímis þjóðarsöguna inn í frásögnina. Kaflarnir, einkum sá
um Bjama Thorarensen, er líka miklu meira en frásögn af embættis-
manninum Bjama á Möðruvöllum. Þar má enn fremur finna miklar
vangaveltur um einkalíf Bjama auk greiningar á honum sem skáldi og
er honum, svo dæmi sé tekið, fundinn staður í stefnum og straumum
samtímans. Ég hef ekki þekkingu til þess að dæma hversu vel höfundi
hefur tekist til við greiningu sína á skáldinu Bjarna en ég hafði að
minnsta kosti nokkuð gaman af. Þá vil ég enn fremur geta umfjöllun-
ar höfundar um lífshlaup Péturs Havsteins amtmanns eins og hún er
sögð út frá dagbókum skrifara hans, Sveins Þórðarsonar. Þar miðlar
höfundur á ágætan hátt lífshlaupi Péturs í gegnum misheppnuð hjóna-
bönd og barnamissi á leið hans til glötunar af völdum geðveilu og
drykkjusýki. Þessu lýsir höfundur listilega á fyrstu síðum kaflans um
Pétur. Að því loknu hellir hann sér hins vegar út í nánari greiningu á
atburðum í lífi amtmannsins í ótal undirköflum sem gerir það að
verkum að þegar mér mætti kaflaheitið „4.5.15.7.2.2 Kæra Stefáns í
febrúar 1867", fór ég að efast um ágæti þessarar frásagnaraðferðar.
Það verður vitaskuld ekki hjá því komist að í svo viðamiklu riti sem
þessu slæðist inn nokkrar villur. Það er einkum í sambandi við frá-
sagnir höfundar af uppbyggingu stjómsýslukerfisins sem ég hef rekið
mig á staðreyndavillur. Flestar ef ekki allar þessar villur má þó rekja til
heimildanotkunar höfundar sem er að mínu mati einn af megingöllum
bókarinnar.
Eins og áður sagði þá getur höfundur þess í formála að verkið sé
fræðilegt að því leyti að rækilega sé vísað til heimilda. Hann getur þess
ennfremur að hann haldi sig að mestu leyti við útgefnar heimildir en
hafi lítið sinnt heimildaöflun á skjalasöfnum. Helstu ástæðuna fyrir
þessu heimildavali segir höfundur vera þá að hér sé um alþýðlegt rit
að ræða og sé það sem slíkt hugsað sem innlegg í grenndarkennslu í
grunnskólum Eyjafjarðar og menningartengda ferðaþjónustu. Hér fæ