Saga - 2002, Side 302

300
RITDÓMAR
íslandssögu. Slík nálgun er að mestu leyti frumraun í kennslu og
kennslubókum. Víða hefur þetta tekist vel en annars staðar miður.
Miðað við allar forsendur er ágætlega farið af stað. í fomaldarhlutan-
um fer ekki mikið fyrir að íslandssaga og mannkynssaga séu sam-
tvinnaðar, enda engin hefð fyrir slíku. Rökin fyrir því gætu t.d. verið
að á þessum tíma hafi ísland verið óbyggt og því ekki um nein tengsl
að ræða nema karmski við Pýþeas frá Massalíu. Líklega er rétt að land-
ið hafi verið óbyggt, en þó hefði verið hægt að ræða klassísk áhrif í ís-
lenskri sögu. í námskránni er það sjónarhorn hneppt í þemað
„fornöldin í nútímanum".
í miðaldakaflanum liggur auðvitað beint við að samþætta söguna.
Umfjöllun um víkingaöldina hefur ætíð verið eins konar inngangur að
fundi og landnámi íslands og hér er þetta tvennt samþætt á hefðbund-
inn hátt. Sama gildir um kirkjusögu sem inngang að kristnitökunni og
sem ramma fyrir átök veraldlegs valds og kirkjuvalds á íslandi. En
þegar kemur að goðaveldinu eru engar tilraunir gerðar til að tengja
það evrópsku miðaldasamfélagi, þ.e. lénskerfinu. íslandssagan og
Norðurlandasagan eru í ágætu samhengi og fá mikið vægi en Evr-
ópusagan verður slitrótt. í nýaldarkaflanum er tilraun til að samtvinna
Evrópusögu og íslandssögu og tekst þar oft vel til. Hreyfiafl sögunnar
er í Evrópu og því er miðlað til íslands um Danmörku. Saga íslands er
því ekki lengur einangrað fyrirbæri heldur hluti af stærra samhengi,
en fær samt verðugan sess. Sama gildir um 19. og 20. öldina í síðari
bókinni.
í báðum bókunum er annáll á spássíu. Sú aðferð er að mörgu leyti
hentug til að varða veginn án þess að íþyngja textanum of mikið með
ártölum og komast hjá „símaskráryfirbragði". Þó vill stundum brenna
við að annállinn rími illa við umfjöllunina í meginmáli á viðkomandi
opnu. Reynslan sýnir að þetta truflar nemendur og getur jafnvel vald-
ið misskilningi. Eitt skýrasta dæmið um þetta er í kaflanum „Kínverj-
ar" (NB I, bls. 34) þar sem fjallað er um Kína í meginmáli. I annálnum
á sömu síðu er hins vegar greint frá stofnun Rómaborgar um 753 f.Kr.
og felld inn mynd af Rómúlusi og Remusi að sjúga úlfynjuna. Tvennt
grípur athygli lesandans á þessari síðu, en það er fyrirsögnin „Kínverj-
ar" og myndin af úlfynjunni. Niðurstaðan er sú að nemendur tengja
úlfynjuna við Kína og Kínverja. Annað dæmi er mynd af Lúðvík XIV í
annál á spássíu í kaflanum „Kyrrstaða á íslandi" (NB I, bls. 232). Erfitt
er að sjá bein tengsl milli þessara hluta. Kannski er heppilegt að les-
andinn sjái hvað er að gerast á sama tíma í öðrum heimshlutum, en
slíkar tengingar þurfa þá frekari úrvinnslu í textanum.
Báðar eru bækurnar fallegar og vel upp settar með fáeinum undan-
tekningum. Myndir eru vel valdar og iðulega í tengslum við umfjöll-
unina hverju sinni. Kort eru einnig skýr og ágætlega valin. Mynöa-