Fréttablaðið - 01.10.2011, Blaðsíða 84

1. október 2011 LAUGARDAGUR52 52
menning@frettabladid.is
Bækur ★★★
Mannorð
Bjarni Bjarnason
Uppheimar
Útrásarvíkingur óskar eftir
óflekkuðu mannorði. Má vera
mikið notað. Einhvern veginn
þannig hefði smáauglýsing frá
söguhetju skáldsögunnar Mann-
orð eftir Bjarna Bjarna-
son væntanlega litið út.
Starkaður Leví heitir
hann og honum finnst
hundfúlt að geta ekki
látið sjá sig á manna-
mótum á Íslandi eftir
að hafa tekið þátt í að
keyra efnahag lands-
ins í þrot. Peninga á
hann nóga og þegar
hann kemst í samband
við dularfulla söluaðila
á netinu sem segjast
geta útvegað honum gott mannorð
fyrir nokkra milljarða hikar hann
ekki við að slá til. Mannorðið sem
í boði er tilheyrir skáldinu Almari
Loga, lífsþreyttum og afskaplega
óspennandi manni sem eyðir dög-
unum á Súfistanum skrifandi í
dagbók og spjallandi við fólk sem
dáist að honum.
Þetta plott virðist frekar útóp-
ískt við fyrstu sýn og lesandinn er
fullur efasemda fyrstu fimmtíu
síðurnar eða svo. Þetta er allt of
ótrúlegt. En það merkilega gerist.
Smátt og smátt vinnur sagan les-
andann á sitt band. Hann sogast
inn í söguna, fær áhuga á örlögum
Starkaðar og fer að velta því fyrir
sér í fullri alvöru hvort eitthvað
þessu líkt gæti kannski bara vel
gerst í raunheimum. Er kannski
hægt að kaupa hvað sem er ef
nægar greiðslur eru í boði?
Sagan er lipurlega skrifuð og vel
upp byggð. Framvindan hæfilega
hæg og element vísindaskáld-
sagnanna nægilega dempuð til
að viðhalda trúverðug leikanum
og spennunni. Persónurnar ágæt-
lega skapaðar og togstreitan á
milli þeirra skemmtilega tví-
ræð. Doktorinn dularfulli, sem
sér um mannorðssöluna, er eins
og nýstokkinn út úr James Bond-
mynd og tálkvendið Rita, sem
hefur það hlutverk að halda bæði
mannorðskaupanda og mannorðs-
seljanda við efnið, gæti sómt sér
hið besta í film noir
frá sjötta áratugnum.
Starkaður sjálfur er
hvorki tilþrifamikil
persóna né sympatísk
en tekst þó að skríða
undir húð lesandans
og láta hann finna til
samúðar og áhuga á
af drifum hans. Veiki
hlekkurinn er skáldið.
Almar Logi er svo
óáhugaverð persóna að
það er erfitt að trúa því
að einhver vilji leggja það á sig að
yfirtaka líf hans. Hlýtur eiginlega
að vera skárra að vera út hrópaður
landráðamaður en þessi dula. En
kannski er það einmitt hluti af
boðskap sögunnar: Til þess að eiga
og viðhalda óflekkuðu mannorði
þarf manneskjan að lifa fullkom-
lega viðburðasnauðu lífi og stíga
aldrei út fyrir þægindarammann.
Eða hvað?
Í heildina er Mannorð skemmti-
leg og áhugaverð bók sem vekur
ýmsar spurningar um þann
markaðs drifna heim sem við búum
í og hvað það er sem drífur mann-
skepnuna áfram í þeim heimi.
Friðrika Benónýsdóttir
Niðurstaða: Lipurlega skrifuð og vel
byggð skáldsaga sem sogar lesand-
ann inn í heim á mörkum draums
og veruleika og vekur óþægilegar
spurningar.
Svo miklu auðveldara
að vera bara skáld
Í kjölfar efnahagshruns-
ins var skortur á kennslu í
gagnrýninni hugsun og sið-
fræði gagnrýndur. Heim-
spekingar við Háskóla
Íslands ákváðu að bregð-
ast við og afraksturinn er
Efling kennslu í gagnrýn-
inni hugsun og siðfræði sem
hefst í dag með opnu mál-
þingi í Háskóla Íslands.
„Páll Skúlason er upphafsmaður
átaksins en Rannsóknarstofa um
háskóla sem hann stýrir, Heim-
spekistofnun og Siðfræðistofnun
ákváðu að taka höndum saman
um að bregðast við þeirri umræðu
sem kviknaði í kjölfar efnahags-
hrunsins um að kennslu í gagn-
rýninni hugsun í skólum væri
ábótavant,“ segir Henry Alexand-
er Henrysson, heimspekingur og
verkefnastjóri verkefnisins Efl-
ing kennslu í gagnrýninni hugsun
og siðfræði. „Við byrjuðum á því
að skoða hvað er kennt í grunn-
skólum og framhaldsskólum og
komumst að því í stuttu máli að
það er einhver heimspekikennsla á
öllum skólastigum en það er okkar
skoðun að auka þurfi kennslu í
greininni í skólum.“
Henry segir að fyrir utan að
kenna heimspeki sé ekki síður
mikilvægt að heimspeki sé flétt-
uð inn í aðrar námsgreinar. „Það
er mikilvægt að kennarar þori að
fara í samræður við nemendur um
grundvöll og tilgang greinar sinn-
ar, og hvetji þar með nemendur til
gagnrýninnar hugsunar. Eins og
staðan er í dag eru fæstir nemend-
ur sem hefja nám í háskóla góðir í
að beita gagnrýninni hugsun.
Efni sem nýtist við kennslu í
gagnrýninni hugsun og siðfræði
verður sett inn á vefinn gagn-
ryninhugsun.hi.is sem verður
opnaður formlega í dag. Á næstu
tveimur árum er einnig markmið
að efna til fyrirlestraraða og mál-
þinga og vinna að gerð kennslu-
bóka bæði fyrir nemendur og
kennara. Verkefnið er fjármagn-
að af stofnunum þremur auk þess
sem leitað verður styrkja við ein-
stök verkefni. „Við vonumst til að
undirtektirnar verði góðar,“ segir
Henry að lokum.
sigridur@frettabladid.is
Vegur heimspeki í skólum verði meiri
VILJA EFLA GAGNRÝNA HUGSUN Páll Skúlason og Henry Alexander Henrysson flytja báðir erindi á málþingi um gagnrýna hugsun
og siðfræði í skólum sem haldið verður í dag. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
■ Opið málþing verður í Odda í
dag þar sem kennsla gagnrýninnar
hugsunar og siðfræði verður tekin
til umfjöllunar. Að þinginu standa
Rannsóknarstofa um háskóla,
Heimspekistofnun, Siðfræðistofn-
un og félag heimspekikennara.
■ Málþingið hefst klukkan tíu
með opnun vefjar um gagnrýna
hugsun og siðfræði. Salvör Nordal
ræðir svo gagnrýna hugsun og
siðfræði í ljósi skýrslu Rannsóknar-
nefndar Alþingis, Páll Skúlason
ræðir hvort við ráðum hverju við
trúm og Hreinn Pálsson fjallar um
Heimspekiskólann.
■ Eftir hádegi verður gagnrýnin
hugsun í skólakerfinu rædd í
fjórum málstofum í Odda. Sú
fyrsta ber heitið Hvar á gagnrýnin
hugsun heima, önnur fjallar um
gagnrýna hugsun í leik- og grunn-
skólum, í þeirri þriðju og fjórðu
er fjallað um gagnrýna hugsun í
framhaldsskólum. Fyrir hádegi fer
málþingið fram í stofu 101 í Odda
en málstofurnar eru í stofum 104,
105, 205 og 206 í Odda og hefjast
klukkan korter í eitt.
■ Nánari upplýsingar um mál-
þingið má finna á síðunni
www.gagnryninhugsun.is
RÁÐUM VIÐ HVERJU
VIÐ TRÚUM?
ORT Í HUNDRAÐ ÁR Fyrstu háskólatónleikar hauststins verða haldnir í Hátíðarsal Háskóla Íslands miðvikudaginn 5.
október. Þar flytja Anna Guðný Guðmundsdóttir, píanó, og Sigurður Ingvi Snorrason, klarínetta, verk eftir Atla Heimi Sveinsson,
Jón Þórarinsson, Jón Nordal, Hróðmar Inga Sigurbjörnsson og nýtt verk eftir Þuríði Jónsdóttur. Svanhildur Óskarsdóttir les ljóð
eftir íslensk skáld með og án undirleiks. Tónleikarnir hefjast klukkan 12.30. Aðgangur er ókeypis og allir velkomnir.