Morgunblaðið - 15.07.2010, Blaðsíða 18

FRÉTTASKÝRING
Önundur Páll Ragnarsson
onundur@mbl.is
Búið er að veiða þriðjung aföllum makríl sem úthlutaðvar á þessu fiskveiðiári.Samkvæmt upplýsingum
frá Fiskistofu var um síðustu helgi
búið að landa 43.500 tonnum og í
vikunni hafa nokkur uppsjávar-
veiðiskip einnig komið til hafnar. Því
má áætla að nú sé búið að veiða um
eða yfir 45.000 tonn af makríl.
Til dæmis landaði Grandaskipið
Faxi RE um 400 tonnum og skip
Eskju, Aðalsteinn Jónsson, 640
tonnum af hausuðum og frystum
makríl í vikunni. Fleiri skip landa
svo reglulega og skammta fisk-
vinnslunni hráefni.
Í heildina var 130.000 tonnum út-
hlutað fyrir þetta fiskveiðiár, í
þremur hlutum. Bróðurpartinn
fengu þeir sem höfðu veiðireynslu á
makríl, aðrir sem vildu spreyta sig
með stór skip fengu 15.000 tonn og
3.000 tonn fóru til þeirra sem ætla
að veiða á línu, handfæri og önnur
minni veiðarfæri.
Útgerðarmenn sem rætt var við í
gær segja makrílveiðarnar ganga
vel, en hann er að veiðast víðast
hvar úti fyrir Austur- og Suðurlandi.
„Við höfum verið að veiða hann allt
frá Reykjaneshrygg og austur á
Rauða torgið,“ segir Sindri Við-
arsson hjá Vinnslustöðinni í Vest-
mannaeyjum.
Eitthvað örlar reyndar á því að
fiskurinn sé minni en á sama tíma í
fyrra, að sögn Gunnþórs Ingvasonar
hjá Síldarvinnslunni, en það getur
gert söluna eitthvað tregari en ella.
Þetta er þó ekkert stórvandamál.
Makríllinn er yfirleitt hausaður og
slægður á meðan síldin er flökuð.
Hann er mikið til seldur til Rúss-
lands og annarra Austur-Evrópu-
landa.
Vilja fá að flytja aflaheimildir á
milli ára og hámarka verðmæti
Markmiðið hjá öllum er að vinna
sem mest af aflanum til manneldis
og til þessa hefur tekist að vinna
meirihlutann þannig. Útgerðar-
menn, bæði hjá Granda, Eskju,
Vinnslustöðinni og Síldarvinnslunni
svo nokkrar útgerðir séu nefndar,
vilja hins vegar fá heimild til að
geyma aflaheimildir í makríl á milli
ára. Með því móti telja þeir að auð-
veldara verði að reyna að veiða mak-
rílinn lengra fram á haust, langt
fram í september, en bíða á meðan
hann er sem allra feitastur og líkleg-
ur til að enda í bræðslu. „Það er heil-
mikið spursmál fyrir okkur,“ segir
Benedikt Jóhannsson, útgerðar-
stjóri Eskju. Með því bætast við
markaðir í Asíu, þ.e. Kína, Japan og
fleiri löndum, þar sem eftirspurn sé
eftir heilfrystum makríl. Verðið fyr-
ir þær afurðir sé mun hærra en til
Austur-Evrópu, svo ekki sé talað um
ef fiskurinn er settur í bræðslu.
Samkvæmt upplýsingum frá
Fiskistofu og Hafrannsóknastofn-
uninni eru ekki sérstök fiskifræðileg
rök gegn því að leyfa mönnum þetta.
Makrílveiðar Íslendinga eru nú þeg-
ar ósjálfbærar og til viðbótar við það
sem önnur ríki veiða, á heildina láta
makrílstofnar í Norður-Atlantshafi
eitthvað á sjá, en vonast er til að
samningar takist um hlutdeild Ís-
lendinga í þessum veiðum.
Jón Bjarnason sjávarútvegs-
ráðherra kveðst aðspurður ekki
fylgjandi því að veitt verði heimild
til að flytja aflaheimildir einstakra
útgerða á milli ára. Hann minnir á
að það sem var úthlutað fyrir þetta
ár hafi ekki verið varanlegar afla-
heimildir og erfitt sé að segja til um
hvernig þetta verði á næsta ári. Gert
hafi verið samkomulag um að vinna
sem mest til manneldis og
hann vonist til þess að
allt magnið verði
veitt á ver-
tíðinni
nú.
Búið að landa þriðj-
ungi makrílsins í ár
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Búbót Sjómenn vilja fá að geyma aflaheimildir á milli ára ef tilraunir til að
veiða hann langt fram á haust skila ekki árangri.
18
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. JÚLÍ 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Þegar RaulCastro,yngri bróð-
ir byltingar-
foringjans Fidels
Castro, tók við
stjórnartaum-
unum á Kúbu, bundu margir
vonir við að breytingar væru
framundan og að hagur al-
mennings í landinu færi brátt
batnandi. Síðan eru liðin fjög-
ur ár og enn bólar lítið á
breytingum til batnaðar fyrir
íbúa eyjunnar. Helsta von
þeirra um betra líf er ennþá
að þeim takist að flýja land og
koma sér fyrir fjarri harðræði
þeirra Castro-bræðra.
Svo undarlegt sem það er
þá hafa sumir Vesturlandabú-
ar horft dreymnum augum til
Kúbu og ýmissa annarra harð-
stjórnarríkja á liðnum áratug-
um. Flestir hafa að vísu fyrir
löngu áttað sig á að það er
ekki mikil sæluvist í sósíal-
ismanum hjá Castro eða Kim
Jong Il, en samt sjást menn
enn skreyta sig með myndum
af blóðugum byltingarfor-
ingjum sem stuðlað hafa að
miklum hörmungum víða um
heim.
Í fangelsum stjórnvalda á
Kúbu eru líklega hundruð
fanga sem hafa það eitt til
sakar unnið að hafa andmælt
stjórnvöldum og barist fyrir
réttlátara samfélagi. Hver
fjöldinn er nákvæmlega veit
enginn, enda auðvelda stjórn-
völd landsins ekki slíka upp-
lýsingaöflun, auk þess sem
talið er að sumir
sem dæmdir eru í
fangelsi fyrir
hefðbundna glæpi
séu í raun pólitísk-
ir fangar. Um
þessar mundir eru
stjórnvöld á Kúbu að sleppa
52 pólitískum föngum lausum
úr fangelsi og senda þá úr
landi. Deila má um ágæti
slíkra gjörninga, þar sem
menn verða að velja á milli
fangelsisvistar og útlegðar, en
fyrir þessa fanga er þetta þó
líklega jákvætt skref.
Meira álitamál er hvort
þetta er vísbending um breytt
viðhorf stjórnvalda og í raun
er fátt sem bendir til þess.
Miklu frekar virðist um það að
ræða að stjórnvöld séu að láta
undan þrýstingi erlendis frá í
kjölfar þess að tveir Kúbverj-
ar hafa farið í mótmælasvelti
með þeim afleiðingum að ann-
ar er látinn.
Harðstjórnin á Kúbu hefur
sýnt að henni er ekki annt um
hag landsmanna. Eftir fall
Sovétríkjanna fyrir tveimur
áratugum og nú eftir að staða
helsta stuðningsmannsins,
Hugos Chavez, forseta Vene-
súela, hefur veikst, er erfiðara
fyrir harðstjórnina að standa
gegn utanaðkomandi þrýst-
ingi. Þetta skýrir líklega
lausn fanganna nú, en þrátt
fyrir það virðist staða harð-
stjóranna enn það sterk á
Kúbu að lítil von er til þess að
almenningur geti um frjálst
höfuð strokið á næstu árum.
Þrátt fyrir lausn 52
pólitískra fanga er
ekki útlit fyrir
stefnubreytingu }
Kúgararnir á Kúbu
Þeir eru ekki ímiklum
tengslum við kjör
almennings á Ís-
landi sem leggja
til að virð-
isaukaskattur á
matvæli verði hækkaður um
5-10 þúsund krónur á mánuði
fyrir hverja fjölskyldu í land-
inu. Þetta er sú hækkun sem
fjölskylda sem eyðir nú 70.000
krónum á mánuði í mat þarf
að taka á sig ef skattatillögur
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins
verða að veruleika, eins og
lesa mátti um í fréttaskýringu
í Morgunblaðinu í gær.
Nú þarf í sjálfu sér ekkert
að koma á óvart þótt starfs-
menn Alþjóðagjaldeyrissjóðs-
ins séu ekki í miklum
tengslum við kjör almennings
á Íslandi. Hitt er meira
áhyggjuefni ef þeir sem
þyrftu að vera betur tengdir
telja slíkar hækkanir koma til
greina. Þess vegna fer ekki
hjá því að ummæli Jóhönnu
Sigurðardóttur
forsætisráðherra
um skattatillögur
Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins
veki furðu.
Jóhanna sagði,
þegar fréttamenn náðu tali af
henni á tröppum stjórn-
arráðsins í fyrradag, að það
væri „ábyggilega mjög erfitt,
og vafasamt líka, að fara út í
hækkanir á virðisaukaskatti á
matvörum“, en útilokaði ekki
slíkar hækkanir.
Íslenskir skattgreiðendur,
sem margir eru skuldum
vafnir eftir að ríkisstjórninni
mistókst að reisa skjaldborg
um heimilin, geta með engu
móti bætt á sig hærri skött-
um. Það hjálpar almenningi
ekkert að Jóhönnu þyki „vafa-
samt“ og „erfitt“ að hækka
skattana ef hún er þrátt fyrir
það að undirbúa skattahækk-
anir í stað þess að standa
gegn þeim með afdrátt-
arlausum hætti.
Erfiði sem engum
árangri skilar er ekki
það sem Íslendingar
þurfa á að halda}
Engin hjálp í erfiðinu
L
ögum nr. 15/1998 um dómstóla
með síðari breytingum var
breytt í maí á þann veg að dóms-
málaráðherra skal hlíta úrskurði
fimm manna dómnefndar sem
metur hæfi umsækjanda um dómarastarf í
héraði eða Hæstarétti. Nefndin er skipuð
mönnum sem Hæstiréttur, Lögmannafélag
Íslands, dómstólaráð og Alþingi velur. Fælist
í þessu nokkur réttarbót ef ekki væri gerður
sá fyrirvari að samþykki Alþingi tillögu ráð-
herra um að öðrum umsækjanda en þeim hæf-
asta verði veitt embættið er honum heimilt að
skipa þann umsækjanda.
Hér á landi tíðkast meirihlutastjórnir nær
eingöngu og framkvæmdavaldið fer í raun
með löggjafarvaldið í skjóli þingmeirihluta og
flokksaga. Í slíku stjórnkerfi fer illa á að fela
löggjafanum skipun dómara; hið pólitíska fram-
kvæmdavald ræður þar lögum og lofum.
Með einföldum meirihluta lýðræðislega en fyrst og
fremst pólitískt kjörinna þingmanna er ráðherra heimilt
að fara á svig við lögboðið hlutlægt hæfismat sérfróðra
manna. Þannig gefst ráðríkum ráðherra færi á að fá
blessunarstimpil löggjafans á ráðningu dómara sem
kann að byggja á annarlegum sjónarmiðum.
Vegur þetta að sjálfstæði dómstólanna því fram-
kvæmdavaldinu er í reynd framselt ákvörðunarvald um
hver skuli gegna embætti dómara. Krafa um aukinn
meirihluta Alþingis fyrir skipan dómara myndi þjóna
sjálfstæði dómstólanna og réttaröryggi borgaranna bet-
ur. Jafnvel má hreyfa því að fyrirvari af þessu
tagi eigi ekki rétt á sér yfir höfuð; löggjafinn
og þar með framkvæmdavaldið eigi ekki að
hafa fingurna í því hver fer með dómsvaldið.
Lögin eru að vísu sett í tíð stjórnar sem
þrátt fyrir nokkuð sterkan þingmeirihluta er
gjarna ósamstiga. Þessari stjórn lánaðist
sennilega ekki þótt hún reyndi að koma sín-
um óskadómara.
En Íslendingar eiga að venjast sterkri for-
ystu og samstöðu þeirra sem fara með stjórn-
artögl og hagldir. Hefðbundinni, samheldinni
og agaðri íslenskri ríkisstjórn væri hægt um
vik að skipa einn af sínum útvöldu sonum til
dómarastarfa.
Þetta kann að virðast fjarlægur veruleiki,
fjarlæg martröð, en sé litið til annálaðasta
lýðræðisríkis heims getur að líta pólitískt
skipað dómarastóð sem ráðið er vegna afstöðu sinna til
dauðarefsinga, fóstureyðinga og byssueignar. Reyndar
virðist að undanförnu einnig vera litið til kynferðis og lit-
arháttar. Þetta kann að vera óraunhæf bölsýni eins og
mál standa í dag en síðar meir kann íslenskt réttarkerfi
að þurfa að súpa seyðið af þessum fyrirvara. Er hér um
að ræða tilræði við dómstólana; það liggur í dvala og er
meinlaust nú en í meðförum valdamanna síðari tíma get-
ur það reynst stórhættulegt.
Fyrir liggur að nýr hæstaréttardómari verður ráðinn í
haust auk þess sem rætt er um að fjölga dómurum við
réttinn. Nokkur fjöldi dómararáðninga er því á næsta
leiti. Við hljótum að fylgjast spennt með. skulias@mbl.is
Skúli Á.
Sigurðsson
Pistill
Tilræði við dómstóla í dvala
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Árni Friðriksson, rannsóknaskip
Hafró, leggur upp í langan makr-
íltúr hinn 20. þessa mánaðar.
Túrinn verður 25 dagar og verður
farið allt í kringum landið til að
kanna dreifingu makríls. Sam-
kvæmt upplýsingum frá stofn-
uninni eru menn spenntir að sjá
hvað kemur út úr ferðinni og
hafa fengið fréttir af makríl al-
veg uppi í landsteinum við norð-
anvert landið og á Ströndum.
Sveinn Sveinbjörnsson verður
leiðangursstjóri og segir hann að
makríllinn hafi ekki fundist mik-
ið vestan Kolbeinseyjarhryggs í
fyrra og svæðið út af Vest-
fjörðum hafi þá ekki verið kann-
að sérstaklega. Í fyrra hafi samt
borist talsvert af fregnum af
makríl á grunnslóðinni fyrir
norðan og líklega hafi hann lok-
að hringnum í kringum landið þá.
Nú ætlar Árni Frið-
riksson hins
vegar allan
hringinn og
skoða þetta
rækilega.
Árni í kring-
um landið
MAKRÍLL ALLS STAÐAR