Fréttablaðið - 28.12.2011, Blaðsíða 18

18 28. desember 2011 MIÐVIKUDAGUR
Nýr Landspítali hefur verið á teikniborðinu frá því fyrir
aldamót. Fjöldi starfsmanna spít-
alans hefur verið á launaskrá
vegna verkefnisins og sérfræð-
ingar erlendir sem innlendir hafa
verið ráðnir til þess að undirbúa
framkvæmdir. Af forvarsmönnum
spítalans hefur því verið haldið á
lofti að hinir erlendu aðilar hafi
tvívegis komist að sömu niðurstöðu
varðandi staðsetningu spítalans við
Hringbraut. Látið að því liggja að
um hafi verið að ræða „hlutlausa“
aðila. Staðreyndin er engu að síður
sú að þessum aðilum hefur frá upp-
hafi verið fullkunnugt um álit for-
svarsmanna spítalans: Að hafa
spítalann á Hringbrautarsvæðinu.
Dæmi nú hver fyrir sig um „hlut-
leysi“.
Fyrir liggja teikningar að nýjum
Landspítala við Hringbraut. Sitt
sýnist hverjum um ágæti þeirra,
einkum um staðsetninguna. Stjórn-
endur spítalans yfir sig hrifnir en
andmælendur hafa lítt haft sig í
frammi.
Af hálfu almennings hefur
almennt áhugaleysi og drómi ein-
kennt öll viðbrögð. Hinn almenni
borgari skilur ekki hvernig má
vera að á sama tíma og spítal-
inn og heilbrigðiskerfið er látið
finna rækilega fyrir fjársvelti er
talað um gríðarlega fjárfestingu í
nýbyggingu spítala sem reistur er
fyrir lánsfé. Hjá hinum almenna
borgara, sem á fullt í fangi með að
ná endum saman, samrýmist fyrir-
huguð mannvirkjagerð ekki alveg
hans hugmyndum um forgangs-
röðun í samfélaginu. Sem dæmi
um áhugaleysi landsmanna hélt
Læknafélag Reykjavíkur í haust
opinn fund vegna verkefnisins,
var hann auglýstur fyrir almenn-
ing rækilega í fjölmiðlum. Um 100
manns mættu og á fund á vegum
Reykjavíkurborgar um sama mál-
efni mættu um 100 manns – sem
sagt eins og í meðalfjölmenna erfi-
drykkju.
Capacent Gallup gerði nýlega
skoðanakönnun fyrir Læknafélag
Reykjavíkur, spurt var um stað-
setningu, úrtakið var 2.350 manns.
Tæp 27% voru fylgjandi því að nýr
Landspítali risi við Hringbraut,
47,8% voru því andvíg en 25,5%
tóku ekki afstöðu.
Í viðtali við RÚV 20.09.2011 sagði
Birgir Finnsson varaslökkviliðs-
stjóri, sem á sæti í umferðarhópi
þar sem sitja fulltrúar slökkviliðs-
ins, borgarinnar og lögreglunnar,
að ef menn hefðu byrjað á því að
teikna nýjan spítala eingöngu út
frá staðsetningu varðandi sjúkra-
flutninga væri hann annars staðar
en við Hringbrautina, meira mið-
svæðis og stofnbrautir stærri.
Fyrir skemmstu var farið yfir
sögu verkefnisins í Kastljósi. Í
úrklippu frá árinu 2007 var viðtal
við þáverandi heilbrigðisráðherra
og þá sem stóðu í forystu verk-
efnisins á þeim tíma. Hrifningin
var mikil og uppveðrunin slík að
ætla mætti að um væri að ræða
mesta heillaspor Íslandssögunnar.
Þetta var allt æðislegt og flott og
átti bara að verða tilbúið skömmu
síðar. Í sömu samantekt var brot úr
viðtali við þann sem þetta skrifar.
Ég taldi óhyggilegt fyrir heimili
að fara út í búð og kaupa flatskjá
þegar ekki væri til fyrir brauði og
mjólk á heimilinu. Við þessi orð
stend ég enn í dag.
Áætlaður byggingarkostnaður 1.
áfanga hins nýja spítala mun vera í
kringum 50 milljarðar. Til saman-
burðar er andvirði þeirra 2.000
íbúða sem Íbúðalánasjóður hefur
yfirtekið frá 2006 vegna skulda-
vanda heimilanna um 21 milljarður.
Alkunna er að byggingar kostnaður
á Íslandi er ávallt vanmetinn og
lenska hér að hann fari langt fram
úr áætlun.
Það er ugglaust rétt að allar
byggingar núverandi Landspítala
eru komnar á viðhaldstíma og það
fyrir löngu. Viðhaldið er dýrt. En
að framkvæma aðgerð sem aug-
ljóslega er mjög umdeild og óaftur-
kræf, svo ekki sé dýpra í árinni
tekið, ber vott um ótrúlega skamm-
sýni og þráhyggju. Það er dýrt að
gera ekki neitt, segja forsvarsmenn
spítalans. En er ekki ennþá dýrara
að ráðast í svo umfangsmikið verk-
efni ef undirstöðurnar eru ekki
sterkari en raun ber vitni?
Forsvarsmenn spítalans virðast
komnir í öngstræti í umræðunni.
Hönnunarstjóri spítalans var
í útvarpsviðtali í haust vegna
umræðu um samgöngur við spít-
alann. Fram kom að mikið væri
hugsað um aðra samgöngumáta
en einkabílinn, eins og að leggja
áherslu á góða aðstöðu fyrir gang-
andi og hjólandi vegfarendur,
meðal annars með nokkur hundruð
reiðhjólastæðum!
Er virkilega raunhæft að ætla
að byltingar sé að vænta í ferða-
máta Íslendinga á næstu árum, að
hér fari menn meira og minna hjól-
andi í öllum veðrum á næstu ára-
tugum? Ekki held ég það, þar sem
vegalengd milli heimilis og vinnu-
staðar lengist sífellt. Þá kom fram
að styrkja ætti almenningssam-
göngur, hefur einhver heyrt það
áður? Ekki útilokaði hönnunarstjór-
inn að breyta þyrfti stofnbrautum
eitthvað en benti þó á að starfs-
menn spítalans á leið til vinnu væru
yfirleitt fyrr á ferðinni en aðrir!(?)
Miklabraut /Hringbraut ber
ákveðinn umferðarþunga, varla
meiri en þann sem nú er. Í öðru orð-
inu er af forsvarsmönnum talað um
að ekki þurfi að ráðast í samgöngu-
bætur. Í hinu orðinu að það þurfi að
byggja umferðarstokk undir Miklu-
brautina og mislæg gatnamót til
þess að létta á umferðarþunga um
götuna. Talað hefur verið um göng
undir Öskjuhlíðina án þess að fyrir
liggi nánari upplýsingar um þau.
Þá hefur verið rætt um að til-
tölulega stór hópur starfsmanna
búi nálægt Landspítalanum við
Hringbraut. Sé tekið mið af byggða-
þróun næstu áratuga eykst vega-
lengd milli heimilis og vinnustaðar
stöðugt. Starfsmannafjöldinn, nú
5.000, mun stöðugt aukast og búa á
dreifðara svæði.
Í könnun um skipulagsslys og
skipulagsklúður sem gerð var
meðal félaga í Arkitektafélagi
Íslands, Félagi íslenskra lands-
lagsarkitekta og Skipulagsfræð-
ingafélagi Íslands og birt var
nýlega var Höfðatorg í fyrsta
sæti, í öðru til fjórða sæti höfnuðu
háhýsin í Skuggahverfinu, Háskól-
inn í Reykjavík og Borgartún en í
fimmta sæti fyrirhugaður Land-
spítali við Hringbraut, sem meðal
annars var kallaður „skrímsli með
umferðarslaufum og ferlegum
vafningum sem vonandi munu
aldrei rísa“.
Ríkiskassinn er tómur. Það eru
ekki peningar til þess að reka heil-
brigðisþjónustuna. Hagræðing er
ekki lengur valkostur í stöðunni.
Þjónustuskerðing við sjúklinga
er orðin kaldur veruleiki og mun
aukast við óbreyttar aðstæður.
Á sama tíma sitja spekingar í
heilbrigðisvísindum í sínum fíla-
beinsturni og skeggræða um vís-
indasamfélagið í Vatnsmýrinni og
hið hámenntaða háskólasjúkrahús
við Hringbraut. Þetta væri í sjálfu
sér ekkert tiltökumál ef peningarn-
ir væru til og almenn sátt ríkti um
verkefnið. Hvorugt er fyrir hendi.
Um er að ræða fyrri grein af
tveimur.
Nýr Landspítali: Slys aldarinnar?
Áramótin eru sá tími þegar Íslendingar safnast saman og
gera sér glaða kvöldstund, skjóta
flugeldum til að fagna nýju ári
og kveðja það gamla. Margir eru
kappsamir við þessa iðju en þá
er slysahættan mest og gamanið
getur breyst í viðveru á slysa-
deild með brunasár eða verri
meiðsl. Til að koma í veg fyrir
það þarf að umgangast flugelda
með varúð. Verum góð fyrirmynd
barnanna okkar, látum áfengi
vera og förum eftir leiðbeining-
um. Þá er líklegt að við förum
inn í nýtt ár með bros á vör eftir
mikinn ljósagang með tilheyrandi
sprengingum.
Undirbúið ykkur vel
Flugelda skal alltaf geyma á
öruggum stað þar sem börn ná
ekki til og fjarri allri eldhættu.
Farið vel yfir þær leiðbeiningar
sem fylgja flugeldunum og
ákveðið hvar skjóta á þeim upp.
Þegar skotstaður er valinn er
gott að hafa í huga að fjarlægð
frá næstu húsum á að vera a.m.k.
20 metrar og undirstöður sléttar
og stöðugar. Undirbúið stöðugan
skothólk fyrir rakettur og gerið
viðunandi ráðstafanir ef dýr eru
í nágrenninu. Best er að halda
þeim innandyra meðan skotið er.
Pabbar og mömmur
nota líka hlífðargleraugu
Hafið tilbúna ullar- eða skinn-
hanska á alla fjölskylduna, þeir
veita vernd gegn bruna á höndum.
Einnig ættu hlífðargleraugu að
vera til staðar fyrir alla þá sem
eru úti að skjóta upp eða fylgjast
með ljósadýrðinni. Góð regla er
að fara yfir slökkvitæki og annan
eldvarnarbúnað í húsinu (reyk-
skynjara, teppi) fyrir jól og ára-
mót.
Mesta slysahættan er dagana
í kringum áramótin sjálf. Þá
slasast helst unglingsdrengir
sem eru að fikta með flugelda,
taka þá í sundur og gera eigin
sprengjur. Slys tengd því fikti
hafa mörg hver verið mjög alvar-
leg og áverkar oft bæði á andliti
og á höndum. Dæmi eru um ein-
staklinga sem hafa misst hluta af
útlim, fengið ævilangt lýti, tapað
sjón og jafnvel látið lífið. Mikil-
vægt er að foreldrar ræði þessi
mál við börn sín og fylgist vel
með iðju þeirra í kringum ára-
mótin.
Hinn hópurinn sem er í hættu
eru fullorðnir karlmenn, sem
helst slasast um áramótin sjálf
þegar þeir ganga óvarlega um
flugeldana.
Oft er áfengi með í spilinu
en óþarfi er að taka það fram
að þetta tvennt á aldrei saman.
Flestir slasast á höndum en
augnslys eru líka algeng þó svo
að alvarlegum augnslysum hafi
fækkað undanfarin ár, en það má
þakka almennri notkun flugelda-
gleraugna.
Flest flugeldaslys verða þegar
leiðbeiningum er ekki fylgt
Það er yndislegt að fá að koma heim í jólafrí þegar maður býr
ekki lengur á landinu kalda. Hvergi
í heiminum er jólalegra eða hátíð-
legra en á Íslandi á jólum. Íslend-
ingar kunna að halda jól betur en
nokkrar aðrar þjóðir að mínu mati.
Svo á það svo vel við að hafa jóla-
snjóinn sem gerir birtu jólaljós-
anna enn fallegri. Mér finnst líka
að það ríki einstök samkennd og
hlýja í garð náungans á jólunum á
Íslandi. Já, þetta er mín upplifun í
hvert sinn sem ég kem til að halda
jól hér heima. Íslendingar eru
líka fyrstir þjóða til að taka upp
nýjungar, eða það segi ég öllum
erlendum vinum og kunningjum
sem spyrja mikið um land og þjóð.
Ég var því svolítið undrandi
þegar við umræður við vini mína
hér um líffæragjafir kom í ljós að
ekki er búið að taka upp þann sið
hér á landi að spyrja nýja ökuskír-
teinishafa hvort þeir vilji gerast
líffæragjafi. Þetta er gert í Banda-
ríkjunum og er þá sett lítið rautt
hjarta í eitt horn ökuskírteinisins
sem segir allt sem þarf við slíkar
aðstæður.
Í Bandaríkjunum er ökuskírtein-
ið mikið notað sem persónuskilríki
og nægir það t.d. þegar flogið er á
milli fylkja, svo allir sem hafa bíl-
próf ganga með það á sér. Þegar
fólk verður fyrir slysi er gott að
vita strax hvað má gera ef viðkom-
andi hefur það ekki af og þá er allt
til reiðu til að bjarga öðrum manns-
lífum. Líka hlýtur það að vera auð-
veldara fyrir aðstandendur ef slíkt
hefur verið ákveðið af gjafanum
sjálfum.
Það er líka einhvern veginn svo
auðveld ákvörðun að taka, þegar
maður er spurður við endur-
nýjun ökuskírteinis hvort maður
vilji vera líffæragjafi. Það fannst
mér og ég er viss um að það muni
mörgum finnast og þá er þessi
ákvörðun staðfest. Ég vil leggja
það til að þeir sem um þessi mál
sjá setji þá reglu að umsækjandi
ökuskíteinis sé spurður hvort
hann vilji vera líffæragjafi og fá
lítið sætt hjarta í hornið á ökuskír-
teininu sínu, sem ef til vill gæti
bjargað mörgum mannslífum.
Hjarta í ökuskírteinið
Nýr Landspítali
Guðjón
Baldursson
læknir
Flugeldar
Gunnar
Stefánsson
sviðsstjóri hjá
Landsbjörgu
Líffæragjafir
Margrét S.
Sölvadóttir
fasteignasali og kennari
í Seattle