Morgunblaðið - 15.10.2010, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 15. OKTÓBER 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Þegar í ljóskom aðekkert var
að marka endur-
skoðaða reikn-
inga þriggja
stærstu banka Íslands blasti
við að þeim yrði ekki bjarg-
að. Þeir höfðu verið étnir
upp innan frá. Staðan var
bölvuð og kraftaverk var að
Seðlabankanum tækist að
halda öllum greiðslukerfum
opnum, standa af sér lausa-
fjárárás á bankakerfið með
seðlaforða sínum, þótt það
stæði tæpt og ábyrgjast í
senn umfram lagaskyldur öll
greiðslukort landsmanna og
mikilvægustu aðdrætti til
landsins. Þetta tókst vegna
þess að bankanum hafði lán-
ast að standa af sér næstum
óbærilegan þrýsting um að
henda öllum gjaldeyrisforða
landsins á bálið sem útrásar-
afglaparnir höfðu kveikt.
Núverandi seðlabankastjóri
sagði mánuði eftir hrun að
hann hefði viljað henda forð-
anum á bálið. Hann var engu
að síður ráðinn til núverandi
starfa og ráðningin sögð
vera eindæma fagleg.
Þegar núverandi ríkis-
stjórn komst til valda, fyrst
sem minnihlutastjórn, var
komin kyrrð á framan-
greinda þætti, en auðvitað
mikið uppbyggingarstarf
framundan. Kominn var tími
til að horfa til framtíðar. En
það var því miður ekki gert.
Sett var í bakkgírinn og svo
gefið í. Því hefur bati al-
mennings verið svo síðbúinn
eins og fólkið í landinu finn-
ur á sjálfu sér.
Nauðsynlegt hefði verið
að fara þegar með gagn-
rýnum hætti yfir útgjöld
hins opinbera og koma í veg
fyrir óþarfa eyðslu og skera
burtu eða fresta útgjöldum
þar sem fært væri. Tryggja
þurfti að fyrirtæki sem ættu
von um að lifa og vaxa
fengju skilyrði til þess og
greiða þurfti götu nýrra
fjárfestinga. Skapa þurfti
sátt um grunvallaratvinnu-
vegi landsins og byggja
grunn endurreisnarinnar á
þeim. Ef þetta dygði ekki til
gat komið til greina að afla
með varúð viðbótartekna
með tímabundnum aðgerð-
um.
Hin „nýja“ stjórn undir
forystu þaulsætnustu þing-
manna landsins gerði allt öf-
ugt. Hún efndi til átaka um
Evrópumál eins og að keppi-
keflið væri að
sundra þjóðinni.
Fékk hún reynd-
ar atbeina sálu-
félaga úr stjórn-
arandstöðunni,
hinna sömu sem reynst
höfðu óþurftarmenn þjóðar-
hags með því að vera helstu
klappstýrur aflanna sem
settu Ísland á höfuðið. Hóf
hún því næst atlögu gegn
ímynduðum óvinum sínum í
stjórnkerfinu, því hún taldi
að hið byltingarkennda and-
rúmsloft sem tímabundið
var gæfi enn tækifæri til
þess. Fyrir þeirri freistingu
féll hún.
Því næst hóf hún að
hækka alla þá skatta sem
lækkaðir höfðu verið síðustu
tvo áratugina og með því að
drepa í dróma þá viðleitni
sem var til þess að byggja
upp og brjótast fram, sem
var hin brýnasta þjóðarþörf.
Ofsköttun af því tagi ofan í
kreppuástand er uppskrift
að kyrrstöðu fyrst í stað og
afturkippi síðar. Gjaldeyris-
höft, sem lofað hafði verið
að stæðu stutt, voru steypt í
form, því búið var að koma
fyrir kjarklausum komm-
issörum, ættuðum út stjórn-
arliðinu, í Seðlabankann og
sjálfstæði hans um leið verið
flutt undir skrifstofumenn í
viðskiptaráðuneytinu.
Þegar uppskrúfaðir skatt-
stofnar hættu að skila því
sem þeim var ætlað, sem lá í
augum uppi að myndi ger-
ast, þá var ekki annar kost-
ur til en að fara á vitlausasta
tímanum í niðurskurðinn,
sem hefði átt að byrja á. En
ríkisstjórnin hafði enga
framtíðarsýn. Hún ætlaði að
skattleggja þjóðina með öf-
undarsköttum út úr vand-
anum. Hún var á móti er-
lendum fjárfestingum. Hún
hélt uppi samfelldum áróðri
gegn grundvallaratvinnu-
vegum á borð við sjávar-
útveg, landbúnað og íslensk-
an iðnað. Mannvænlegt fólk
flýði land í stórum stíl. Lof-
aðar aðgerðir um skjald-
borg um heimili voru hjómið
eitt, og það sem þó var gert
kom svo seint og var svo
snúið í framkvæmd að það
gerði illt verra.
Framtíðin var ekki og er
ekki á dagskrá þessarar rík-
isstjórnar.
Vonandi fær framtíðin
tækifæri til að gjalda henni í
sömu mynt áður en það
verður um seinan.
Öfug formerki eru
einkennistákn nú-
verandi stjórnvalda}
Óvinur framtíðarinnar
Þ
egar fyrstu tölvurnar komu á mark-
aðinn var ekki nema fyrir sér-
þjálfað fólk að nota þær. Notand-
inn þurfti að kunna tungumál
tölvunnar og samskiptin fóru ein-
göngu fram í skrifuðu máli.
Apple breytti öllu þessu þegar fyrsta Mac-
intosh-tölvan með myndrænu notendaviðmóti
var framleidd. Hægt var að opna skjöl með því
að smella með mús á mynd af skjali, svo dæmi
sé tekið – við þekkjum þetta öll núna.
Viðbrögð tölvuheimsins voru í mörgum til-
fellum afar neikvæð. Gagnrýnin sneri að því að
að þetta myndræna viðmót, eða myndlíking,
reisti vegg milli notandans og þess sem raun-
verulega væri að gerast í tölvunni og þess
vegna væri það eins konar lygi.
Macintosh-tölvan féll hins vegar í kramið hjá
þeim sem ekki kunnu tölvumál og er myndrænt viðmót nú
í öllum tölvum og hefur gert tölvur auðveldari í notkun
fyrir allan almenning.
Myndræna viðmótið kann að vera lygi, en það auðveld-
ar notkun tölvunnar.
Mannshugurinn virðist vera gerður til að hugsa í
myndlíkingum og í mörgum tilfellum auðvelda þær okkur
lífið og ég held að þær hafi raunverulegt virði hvort sem
þær eru sannar í þröngum skilningi þess orðs eða ekki.
Tökum trú og trúarbrögð sem dæmi. Ég er sjálfur ekki
alveg viss um hvort ég fell í hóp trúleysingja eða efa-
hyggjumanna – það fer svolítið eftir dagsformi – en
myndlíkingar trúarbragða eru hins vegar
margar hverjar snilldarlega gerðar til að auð-
velda okkur lífið.
Maður þarf ekki að trúa á guði eða djöfla til
að geta notað hugtök eins og illsku og góð-
mennsku. Það kann að vera að illska í trúar-
legum skilningi hugtaksins sé ekki til í raun-
veruleikanum, en myndlíkingin er vel nothæf.
Sama á við um syndina, hugtak sem virkar á
margan trúleysingjann eins og neglur séu
dregnar yfir krítartöflu sálar þeirra. Synd í
trúarlegum skilningi er brot gegn guði og boð-
um hans, en myndlíkingin er vel nothæf fyrir
okkur hin. Það að koma fram við aðrar mann-
eskjur eins og hluti eða dýr er synd, hvort sem
maður trúir á guð eða ekki.
Ég get vel skilið þá trúleysingja sem pirra
sig á biblíu og kirkju og því sem í bókinni er
ritað og kirkjan breiðir út. Miðað við forsendur trúleysis
er þetta ekki sannleikur, frekar en myndræna notenda-
viðmótið í augum tölvusérfræðinga á áttunda áratugnum.
Ég held hins vegar að með því að einblína á þennan
galla sé fólki hætt við að horfa framhjá því sem gott er í
biblíunni. Boðorð og hugmyndir biblíunnar geta verið
gagnleg þótt þau séu ekki stranglega í takt við sannleika
trúleysisins.
Það er sama hvaðan gott kemur og hvað mig varðar er
mér sama hvort það kemur frá guði eða var kokkað upp af
ísraelskum hirðingjum langt aftur í fornöld.
bjarni@mbl.is
Bjarni
Ólafsson
Pistill
Máttur myndlíkingarinnar
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Makrílveiðar ræddar
á ný eftir tvær vikur
FRÉTTASKÝRING
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
M
akrílviðræður verða
teknar upp að nýju í
London eftir tvær
vikur, en þriggja
daga fundi strand-
ríkjanna lauk í London í gær án nið-
urstöðu. Fundurinn var gagnlegur að
sögn Tómasar H. Heiðar, formanns
íslensku samninganefndarinnar.
„Það þarf ekki að koma á óvart
að það taki nokk-
urn tíma að ná
samkomulagi,“
sagði Tómas síð-
degis í gær. „Það
tók Evrópusam-
bandið og Noreg
mörg ár að við-
urkenna stöðu Ís-
lands sem strand-
ríkis að því er
makríl varðar
þrátt fyrir að
órækar sannanir og sífellt sterkari
fyrir því að makríl væri að finna inn-
an íslenskrar lögsögu. Það er því í
sjálfu sér eðlilegt að það taki nokk-
urn tíma að ná samkomulagi um
skiptingu veiða milli aðila, sem feli í
sér sanngjarnan hlut fyrir Ísland.“
Makrílvertíð hér við land er
langt komin og aðspurður hvort tak-
ist að ná samkomulagi um stjórnun
veiðanna áður en næsta vertíð hefst,
sagði Tómas ómögulegt að spá fyrir
um það. „Það er alla vega jákvætt að
aðilar skuli ræða saman og menn
voru sammála um að það væri þess
virði að hittast aftur eftir tvær vikur
og halda viðræðunum áfram.“
Auk Tómasar voru í nefndinni
þeir Steinar Ingi Matthíasson, fiski-
málafulltrúi við sendiráðið í Brussel,
Jóhann Sigurjónsson, forstjóri Haf-
rannsóknastofnunarinnar, Eyþór
Björnsson fiskistofustjóri og Friðrik
J. Arngrímsson, framkvæmdastjóri
Landssambands íslenska útvegs-
manna.
Tenging við óskyld mál
stuðlar ekki að lausn
Í byrjun þessa mánaðar, 7. októ-
ber, skrifuðu þrír fulltrúar í fram-
kvæmdastjórn Evrópusambandsins,
þeirra á meðal Dalmanaki sjávarút-
vegsstjóri og Füle stækkunarstjóri,
þeim Jóni Bjarnasyni sjávarútvegs-
ráðherra og Össuri Skarphéðinssyni
utanríkisráðherra bréf vegna deilna
um makrílveiðar. Er þar m.a. sagt að
deilurnar geti haft slæm áhrif á sam-
skipti Íslendinga við sambandið og
finnist ekki lausn geti það haft áhrif á
trúverðugleika tvíhliða samskipta
ESB og Íslands.
Ráðherrarnir svöruðu bréfinu
daginn eftir og mótmæltu því að
makríldeilan væri tengd öðrum tví-
hliða málum. Í bréfinu sagði að ásak-
anir þess efnis „að Íslendingar beri
meginábyrgð á því að samanlögð
kvótaúthlutun strandríkjanna fjög-
urra sé umfram sjálfbærnimörk
stofnsins, valda okkur vonbrigðum“.
Á fundinum í London kom fram
í opnunarávarpi Tómasar H. Heiðar
á þriðjudag að strandríkin bæru
sameiginleg ábyrgð á að tryggja
sjálfbærni veiða og þyrftu að draga
úr veiðum til að svo yrði. Fram kom í
máli hans að hótanir um að tengja
þessar veiðar við önnur óskyld mál
væru ekki til þess fallnar að stuðla að
lausn málsins, heldur þvert á móti.
Eftir að hafa í um áratug krafist
þess að koma að samningum um
stjórnun makrílveiða voru fulltrúar
Íslands í fyrsta skipti fullgildir þátt-
takendur á slíkum fundi í Álasundi í
Noregi í fyrravetur. Í vor var síðan
haldinn fundur um málið í London.
Þann fund átti upphaflega að halda í
Reykjavík, en hann var fluttur vegna
eldgossins í Eyjafjallajökli.
Magn og dreifing makríls, júlí-ágúst 2010
Kort: Hafrannsóknarstofnun
Makríll Útbreiðslan í lögsögunni hefur aldrei verið meiri en í sumar.
Tómas H.
Heiðar
Umfram
Aflamark í makríl 2010 var 527-
572 þúsund tonn, en áætlaður
heildarafli veiðiþjóðanna er um
930 þúsund tonn.
Næsta ár
Hrygningarstofn makríls hefur
stækkað síðustu ár og samkvæmt
aflareglu er aflamark fyrir 2011
alls 592-646 þúsund tonn.
130.000
Sjávarútvegsráðherra ákvað að
heimila veiðar á 130 þúsund tonn-
um af makríl í íslenskri lögsögu í
ár. Útflutningsverðmæti afurða er
áætlað um 15 milljarðar króna.
‹ MAKRÍLL MIKILVÆGUR ›
»