Morgunblaðið - 15.10.2010, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 15. OKTÓBER 2010
Horft Forsætisráðherra og dómsmálaráðherra voru meðal þeirra sem keyptu fyrstu kynjagleraugun í gær í húsnæði Stígamóta þegar opnað var fyrir landssöfnun gegn kynferðisofbeldi.
RAX
Mig rak í rogastans þegar
sumar tölur fjárlagafrum-
varpsins birtust mér. Þar
var mörg talan undarleg,
sumar lítt þarfar eða jafnvel
óþarfar eins og sumt í
tengslum við Evrópusam-
bandið og Nato, já og sendi-
ráðabýsnin, svo aðeins sé að
einhverju vikið. Aðrar upp-
hæðir lutu vægast sagt
skelfilegri skerðingu, eins og
heilbrigðisþjónusta lands-
byggðarinnar er órækast dæmi um, svo
og málefni fatlaðra, að ógleymdri fyrir-
sjáanlegri kjaraskerðingu eldri borgara
og öryrkja.
Það fór um mig hrollur og ég spurði
sjálfan mig að því, hvort frjálshyggjan
væri hér ennþá að í dulargervi. Að mér
læddist einnig sá ljóti grunur að hér
hefðu hinir harðsvíruðu kapítalistar í Al-
þjóðagjaldeyrissjóðnum komið að sínum
kámugu krumlum, enda vitað að þar á bæ
mega menn ekkert aumt sjá – öðru vísi
en sparka í það. Ég fór að hugsa til baka
til upphafs áttunda áratugar síðustu ald-
ar, þegar ég var þess láns aðnjótandi að
vera á vettvangi þegar mikilvægar rétt-
arbætur voru gerðar á kjörum aldraðra
og öryrkja og ekki síður þegar umbylting
átti sér stað í skipulagi á heilbrigðisþjón-
ustu landsbyggðar, ráðstafanir sem voru
gjörðar af vinstri stjórn með Magnús
Kjartansson ráðherra heilbrigðismála í
fararbroddi aðgerðanna. Það voru góðar
ráðstafanir sem enn sér stað í svo mörgu.
Og vel að merkja þá voru þessar ráðstaf-
anir, þessi fjármunatilfærsla, öllu sam-
félaginu dýrmæt, þó þær raddir hljómuðu
hátt af hægri vængnum að þetta væri só-
un og bruðl. Þessa arfleifð ber að varð-
veita, þar er skylda vinstri manna mest.
Í ljósi minna fyrstsögðu orða gæti ein-
hver haldið, að hrunið mikla, afleiðingar
hægri veizlunnar alltumlykjandi í þágu
hinna bezt megandi, þar sem milljarðar
skiptu um vasa eins og ekkert væri ein-
faldara og „réttlátara“!, að þetta allt hefði
með öllu farið fram hjá þeim er þetta rit-
ar og mætti máske skrifa á einhvers kon-
ar elliglöp. En það er nú
ekki svo og vel veit sá er
hér mælir, að enginn er öf-
undsverður af að reyna að
bjarga því sem bjargað
verður eftir ósköpin, hreinsa
til eftir fjármálasóðaskap-
inn. En einmitt af því að
erfiðleikarnir eru svo miklir
og erfitt að ná fram sem
raunhæfustum fjárlögum þá
þarf að forgangsraða sem
aldrei fyrr og það þykir mér
alls ekki hafa tekist sem
skyldi. Ríkisstjórnin er að vísu í skelfi-
legri stöðu og grátbroslegt að sjá
ábyrgðarmennina að baki hrunsins og
sporgöngumenn þeirra vera að hneyksl-
ast, þá sem ollu þessum erfiðleikum við
gjörð fjárlaganna með sinni snargölnu
frjálshyggju, þar sem hinn almáttugi
markaður átti að sjá um allt réttlæti,
réttlæti fárra vel að merkja. Við þá eiga
vel hin gullnu orð: Vei yður, þér hræsn-
arar.
En samt í mikilli hjartans alvöru: Í öll-
um bænum ágætu vinstri menn, vindið
ofan af mesta ranglætinu í frumvarpinu
ykkar og forgangsraðið öðru vísi, sum-
part er þar um lífsspursmál að ræða í
þess orðs beztu landsbyggðarlegu merk-
ingu. Einn góðvinur minn spurði mig: Er
máske meiningin með þessum niður-
skurði að landsbyggðarfólk eigi í ríkara
mæli en aðrir að standa undir flotta, nýja
háskólasjúkrahúsinu? Það er von að
menn spyrji ýmissa slíkra spurna. En
eins og Cató gamli endaði sínar ræður
með annarri tilvísun þá enda ég allar
mínar ræður svo: Að lokum legg ég til að
ESB- umsóknin verði afturkölluð.
Eftir Helga Seljan
» Það fór um mig hrollur
og ég spurði sjálfan mig
að því, hvort frjálshyggjan
væri hér ennþá að í dular-
gervi.
Helgi Seljan
Höfundur er fv. alþm.
Þetta gjöra vinstri
menn ekki
Erlendar eignir lífeyrissjóða nema
rúmlega 500 milljörðum króna. Fjár-
fest er í bestu fyrirtækjum heimsins
og öllum atvinnugreinum, þ.m.t. auð-
lindum annarra þjóða. Okkur finnst
þetta sjálfsagt og eðlilegt, rétt eins
og að við fáum aðgengi að vinnu-
mörkuðum og háskólum erlendis fyr-
ir okkar fólk, svo dæmi séu tekin.
Þessi erlenda eign bjargaði miklu í
hruninu. Um leið varði þetta heild-
arstöðu landsins gagnvart umheim-
inum og þar með sjálfstæði þess, sem
hékk á bláþræði. Þörf er á að auka þessar fjárfest-
ingar. Lögbundið hámark á erlendum fjárfest-
ingum lífeyrissjóða er nú 50%. Þetta hámark var
sett til að verja sjóðina gegn gjaldeyrisáhættu.
Hlutunum var með þessu snúið á haus, því krónan
er einn áhættusamasti gjaldmiðill heimsins.
Fremur ætti að lögbinda 50% lágmark á erlendar
fjárfestingar sjóðanna. Á móti ættum við að stuðla
að þátttöku erlendra sjóða í fjárfestingarverk-
efnum innanlands. Nú er tækifærið til þess, því
erlendir samstarfsaðilar lífeyrissjóðanna koma
auga á tækifærin sem felast í að endurreisa bestu
fyrirtæki landsins og hlutabréfamarkaðinn sjálfan
með, alveg frá grunni.
Tvöfalt siðgæði?
Finnst okkur í alvöru sjálfsagt að við fáum að
fjárfesta erlendis að vild en bönnum öðrum þjóð-
um að fjárfesta hjá okkur? Er sjálfgefið að Evr-
ópubúar séu betri erlendir fjárfestar en aðrir?
Eru t.d. Kanadamenn ekki ágætir líka? Ekki
verður annað séð. Þeir hafa m.a. lengi verið okkur
vinveittir og veitt okkur atvinnu- og dvalarleyfi,
að því er virðist án takmarkana. Ekki verður séð
að þeir séu okkur síður vinveittir en sumar Evr-
ópuþjóðir, t.d. Bretar og Hollendingar upp á síð-
kastið eða þá Þjóðverjar, sem hafa gert okkur
skiljanlegt að þeir ætli að ráða því hvort við veið-
um hval á okkar heimamiðum. Við erum búin að
aðgreina auðlind frá rekstri á orkusviðinu. Orku-
fyrirtæki leigja afnotin til þess tíma sem lög leyfa.
Vilji menn stytta þennan lögleyfða tíma, þá gera
menn það með breytingum á lögum. Svo einfalt er
það. Hvort hlutabréfin í þessum félögum eru að
hluta til í eigu erlendra aðila er ekkert stórmál.
Það er sérkennilegt efnahagslegt vandamál að
öfgar fái að hindra að arðbær atvinnufyrirtæki
komist á legg.
Áhugaverð atvinnugrein
Orkugeirinn er eftirsóknarverður
fyrir lífeyrissjóðina af ýmsum
ástæðum. Fjárfestingar í orku eru
langtímafjárfestingar og lífeyr-
issjóðir eru langtímafjárfestar.
Orkuframleiðslan er stöðug, sjóð-
félagar kunna einmitt að meta stöð-
ugleika lífeyris síns. Orkufyrirtæki
tengjast útflutningsiðnaði og við
þurfum að afla okkur aukinna er-
lendra tekna á næstu árum til að
borga erlendar skuldir. Orkufyr-
irtækin hafa tekjur tengdar erlendum gjald-
miðlum. Fjárfesting í þeim getur því verið ígildi
erlendrar fjárfestingar. Lífeyrissjóðirnir gætu því
greitt hluta fjárfestingar sinnar í orku með gjald-
eyri. Orkufyrirtækin skapa ný störf. Ný störf
skapa fjárstreymi og vöxt í lífeyrissjóðina, sem
gerir þá að hagkvæmari rekstrareiningum. Al-
mennt er því æskilegt að lífeyrissjóðir eigi í orku-
fyrirtækjum. Sjóðirnir fara með almannafé. Vel
fer á þessu. Gera mætti hluthafasamkomulag um
þau atriði sem aðilar vilja leggja áherslu á.
Landsvirkjun hefur lengi liðið fyrir pólitísk af-
skipti. Fyrirtækið hefði ekki nema gott af því að
starfa undir aga fjárfesta sem gera ávöxt-
unarkröfu markaðarins að viðmiðun sinni. Lífeyr-
issjóðir ættu líka að kaupa hlut í Magma Energy.
Félagið er þegar skráð á markaði í Toronto og því
auðvelt um vik. Með þessu væru sjóðirnir að
leggja íslensku atvinnulífi lið og að efla þróun um-
hverfisvænnar orku. Þá væri einnig komið nokkuð
til móts við sjónarmið um íslenskt eignarhald á
fyrirtækjum sem starfa í orkuiðnaðinum. Með
þessu væri almannafé nýtt til að efla atvinnu og
vöxt á ný og skapaður grundvöllur sáttar um er-
lendar fjárfestingar í íslenskum orkuiðnaði. Þá
gætum við líka hætt að hengja haus, rétt úr okkur
og horft fram á við eins og okkur er eðlilegt.
Eftir Ragnar Önundarson
» Það er sérkennilegt efnahags-
legt vandamál að öfgar fái að
hindra að arðbær atvinnufyrir-
tæki komist á legg
Ragnar Önundarson
Höfundur er viðskiptafræðingur og er varaformaður
stjórnar Lífeyrissjóðs verslunarmanna.
Lífeyrissjóðir
fjárfesti í orku