Morgunblaðið - 15.10.2010, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 15. OKTÓBER 2010
Talsvert var fjallað í
fjölmiðlum um dóm
Hæstaréttar, uppkveð-
inn 23. september sl.,
þar sem umbjóðandi
minn, Sveinbjörn
Tryggvason, 77 ára, var
sakfelldur fyrir að hafa
tælt unglingsstúlku til
kynferðismaka. Í um-
fjöllun Fréttablaðsins
um dóminn þann 24.
september sl. var farið
út fyrir öll siðsemismörk þar sem
staðreyndir málsins virðast metnar
léttvægar. Það að Hæstiréttur sak-
felldi ákærða breytir því ekki að fjöl-
miðlum ber að fara rétt með stað-
reyndir málsins. Sú harka sem
umfjöllun fjölmiðla sýndi gagnvart
máli Sveinbjörns, sem hann ítrekað
hefur sagst saklaus af, hefur að hans
umsögn valdið honum mun meiri
skaða en sakfellingardómur Hæsta-
réttar enda dómstóll götunnar vægð-
arlaus.
Þrátt fyrir að Sveinbjörn hafi verið
sakfelldur í Hæstarétti á hann rétt á
því að fjallað sé um málið á réttan
hátt og þess gætt að ekki séu settar
fram ósannaðar fullyrðingar með
þeim hætti að skilja megi þær þannig
að hann hafi verið ákærður og sak-
felldur fyrir annað og meira en raun-
in var á. Í Fréttablaðinu þann 24.
september kemur fram að Sveinbjörn
hafi „… beitt hana ýmis konar hrotta-
legri kynferðislegri misneytingu og
kúgun, meðal annars með því að læsa
hana inni í herbergi …“. Hvergi verð-
ur lesið úr vitnisburði brotaþola fyrir
lögreglu né dómi að Sveinbjörn hafi
beitt hana hrottalegri kynferðislegri
misneytingu eða kúgun enda hvorki
ákærður né sakfelldur fyrir slíka
háttsemi. Hér verður að gæta að því
að Sveinbjörn var ákærður fyrir brot
á 3. mgr. 202. gr. al-
mennra hegningarlaga
nr. 19/1940 en þar segir
„… sem með blekk-
ingum, gjöfum eða á
annan hátt tælir barn
yngra en 18 ára til sam-
ræðis eða annarra kyn-
ferðismaka …“.
Sveinbjörn hefur frá
upphafi sagst saklaus af
sakargiftum og í því
skyni áfrýjaði hann
dómi héraðsdóms til
Hæstaréttar enda varð
ekki séð af niðurstöðu
héraðsdóms hvernig háttsemi hans
félli að efnislýsingu lagaákvæðisins
sem brot hans var heimfært til.
Sveinbjörn Tryggvason viður-
kenndi frá upphafi að hafa átt í kyn-
ferðissambandi við unglingsstúlkuna
og talið hana vera 19 ára þegar það
hófst en hún reynst vera 17 ára. Það
skiptir ekki höfuðmáli hvort stúlkan
var 19 eða 17 ára enda ekki refsivert í
sjálfu sér að eiga kynmök við 17 ára
stúlku. Hann viðurkenndi einnig að
hafa gefið henni gjafir meðan á þeirra
sambandi stóð sem lauk skv. vitn-
isburði brotaþola við 20 ára aldur. Nú
var það ekki svo í málinu að kynmök
voru veitt í kjölfar gjafa heldur voru
gjafirnar gefnar eftir óskum og kröf-
um brotaþolans. Sumir eiga erfitt
með að skilja að kynferðissamband
milli aðila misserum saman geti talist
tæling, þó svo að aldursmunurinn sé
mikill. Það er a.m.k. ekki sjálfgefið að
kynferðissamband eldri manns við
unga stúlku sé kynferðisbrot.
Af vitnisburði Sveinbjörns hjá lög-
reglu og dómi er ljóst að að baki hátt-
erni hans bjó ekki ásetningur til þess
að fremja það brot sem hann var
ákærður fyrir og verður það ekki ráð-
ið af forsendum héraðdóms. Gáleysi
hans um ungan aldur brotaþola og/
eða önnur nú óljós refiskilyrði ákvæð-
is hegningarlaga er ekki refsivert.
Sakfelling Sveinbjörns í héraði,
byggðist á vitnisburði brotaþola
ásamt framburðum vitna sem byggðu
vitneskju sína um málsatvik á fram-
burði brotaþola og mati fjölskipaðs
héraðsdóms á trúverðugleika. Í sak-
fellingardóminum var ekki rökstutt
eða skýrt hvernig háttsemi Svein-
björns félli að verknaðarlýsingu laga-
ákvæðisins. Það er því miður að
Hæstiréttur hafi ekki rökstutt sak-
fellingu Sveinbjörns neitt frekar, sér-
staklega þegar tekið er mið af sönn-
unarfærslu í málinu og dóma-
fordæmum í málum sem varða brot á
ofangreindu lagaákvæði.
Að mati umbjóðanda míns, Svein-
björns Tryggvasonar, er það frétt-
næmt að héraðsdómur og Hæstirétt-
ur hafi með hliðsjón af vitnisburði
hans og brotaþola talið að sönnun um
sök hans sé yfir allan vafa hafin.
Sveinbjörn er afar ósáttur við for-
sendur héraðsdómsins og vill ekki við
þær una. Við sakfellinguna hafi verið
vísað til framburðar brotaþola sem
Sveinbjörn segir að sannanlega sé
beinlínis rangur að hluta. Telur
Sveinbjörn því að hann hafi ekki notið
réttlátrar málsmeðferðar og vinnur
að því að leggja málið fyrir Mannrétt-
indadómstól Evrópu og samhliða því
verði hafin málaferli gegn brotaþola
vegna meiðyrða og ósanninda í vitn-
isburði sínum fyrir lögreglu og dómi.
Kynferðisbrot?
Eftir Brynjar
Níelsson » Sumir eiga erfitt
með að skilja að
kynferðissamband milli
aðila misserum saman
geti talist tæling, þó svo
að aldursmunurinn sé
mikill.
Brynjar
Níelsson
Höfundur er lögmaður.
Efnahagshrunið í lok
árs 2008 skók heiminn
og við Íslendingar vor-
um sárt leiknir. Ennþá
er deilt um orsakir
hrunsins, en afleiðingar
þess finnum við á eigin
skinni dag hvern. Í kjöl-
far þess var skipt um
stjórnendur og trúðu
margir því að þeir
myndu standa vaktina,
landi og lýð til hags-
bóta. Annað hefur komið á daginn.
Angist, reiði og vonleysi vex daglega
og hvergi sér til sólar.
Forgangsröðun?
Yfirvöld hafa samþykkt milljarða
króna framlög í verkefni, sem þegnar
þeirra telja fjarska fánýt. Hér má
telja viðræður við Evrópusambandið,
byggingu tónlistarhúss, sem stór-
þjóðir með milljónir íbúa myndu ekki
láta sér detta í hug að reisa, hvað þá
reka. Rekstur utanríkisþjónustu sem
ekki er í neinu samræmi við stærð og
efnahagslega getu og þörf þjóð-
arinnar. Greiðslur fyrir setu í stjórn
félaga í eigu ríkisins, sem jafnast á við
mánaðarlaunagreiðslur til þeirra
lægstlaunuðu, enda þótt stjórnarsetan
krefjist í hæsta máta fjögurra klukku-
stunda vinnu á mánuði. Á sama tíma
gera stjórnvöld aðför að þeirri þjón-
ustu sem flestir þegnar landsins
leggja mest uppúr þ.e. heilbrigð-
isþjónustunni. Var það þetta sem
búsáhaldabyltingin vildi? Nei, segi ég!
Landið skelfur
Í byrjun október börðu landsmenn
fjárlagafrumvarp augum og má segja
að þá fyrst hafi hrina
skjálfta hafist, sem ekki
sér fyrir endann á. Ég
leyfi mér að fullyrða að
aldrei í manna minnum
hefur önnur eins aðför
verið gerð að búsetu ut-
an höfuðborgarsvæð-
isins. Það er sárt til þess
að vita að slíkar hug-
myndir kvikni í her-
búðum „norrænu vel-
ferðarstjórnarinnar“.
Áttu sennilega fæstir
stuðningsmenn hennar
von á slíkum manngerðum hamför-
um. Á hátíðarstundum hafa stjórn-
málamenn barið sér á brjóst og lofað
íslenska heilbrigðiskerfið, sem nú á
að skera niður í trog í einni svipan. Til
Guðs lukku verður ekki mikið hróflað
við „flaggskipinu“ Landspítalanum,
en þar er innanborðs heilbrigð-
isstarfsfólk með þekkingu og reynslu
á við það besta, sem gerist í heim-
inum. Landspítalinn er eins og eyland
háður að- og útflutningi. Þannig hef-
ur það verið og þannig á það að vera.
Nú eru blikur á lofti og hætta á að
bæði að- og fráreinar hans verði
tepptar, þar sem fjárlagafrumvarpið
mun í raun leggja af landsbyggð-
arsjúkrahúsin. Þau hafa til þessa sent
sjúklinga eftir greiningu og und-
irbúning í héraði, til sérhæfðra að-
gerða og meðferðar á Landspítalann
og síðan tekið við þeim til eftirmeð-
ferðar. Þetta hefur leitt til markvissr-
ar vinnu (samvinnu) og sparað háar
fjárhæðir.
Heilsugæslusjúkrahús?
Allt fjas um heilsugæslusjúkrahús
er hjóm eitt og sárt til þess að vita að
þingmenn skuli kaupa slíka firru.
Ljós í myrkrinu eru þó kröftugar yf-
irlýsingar þingmanna úr liði stjórn-
arinnar, sem ekki styðja þessa aðför
að landsbyggðinni og landinu öllu.
Hinir sem ennþá eru hrifnir af þess-
ari hugmynd um heilsugæslusjúkra-
hús verða að svara þeirri samviskusp-
urningu, hvort þeir viti nákvæmlega
hvað þar er á ferðinni. Hvet ég þá og
alla sem um þessi mál véla til vand-
legrar íhugunar og að kynna sér mál-
in til hlítar og afgreiða þau með yf-
irvegun og af hófstillingu okkur öllum
til heilla. Á þann hátt einan má forða
stórskjálfta í stjórnarráðinu.
Skjöplast á
skjálftavaktinni
Eftir Þorstein
Jóhannesson
»Ég leyfi mér að full-
yrða að aldrei í
manna minnum hefur
önnur eins aðför verið
gerð að búsetu utan höf-
uðborgarsvæðisins.
Þorsteinn
Jóhannesson
Höfundur er yfirlæknir Fjórðungs-
sjúkrahússins á Ísafirði, áhugamaður
um að halda Íslandi öllu í byggð.
Á þriðjudag var birt
lesendabréf í leið-
araplássi Morg-
unblaðsins. Ann-
aðhvort hafa
ritstjórarnir verið and-
lausir daginn áður eða
fundist bréf Svavars
Alfreðs Jónssonar,
sóknarprests á Ak-
ureyri, svo gott að þeir
gætu ekki gert betur.
Bréf Svavars er skrifað
út frá grein sem ég skrifaði í Mogg-
ann í síðustu viku og kallaði: Í Guðs
bænum: Ekki endurreisa séreign-
arstefnuna.
Svavar leggur ekki út frá því sem í
greininni stendur en eyðir þess í stað
nokkrum orðum á greinarhöfundinn
og hversu lélegur pappír hann sé.
Ritstjórar Moggans bæta síðan um
betur í inngangi sínum.
Þetta eru sjúkdómseinkenni far-
sóttar sem fer um íslenska umræðu
og er á góðri leið með að draga hana
til dauða. Davíð Oddsson, formaður
ritstjórnar Moggans, er talinn upp-
haflegur smitberi, kallaður „sjúk-
lingur 0“. Einkenni sjúkleikans felast
í því að tækla manninn frekar en
boltann, persónuna fremur en það
sem hann hefur til málanna að
leggja. Þegar nógu margir hafa smit-
ast komast því engin mál á dagskrá
samfélagsumræðunnar. Hún verður
eins og Lokasenna: Þegi þú, Freyja!
Þegi þú, Njörður!
Batahorfur Davíðs eru náttúrlega
litlar ef nokkrar, en ég hefði óskað að
prestar kirkjunnar myndu sækja
fyrirmyndir annað en til Loka. Ég
hef velt því fyrir mér hvort kirkjan
hafi ekki einmitt ríkt hlutverk í þessu
ástandi. Því þessi staða er fyrst og
fremst andleg. Það ber merki and-
legrar ruglandi að telja að enginn
geti rætt um siðferð-
ismál nema sá óspjall-
aði og hreini. Þetta hafa
menn vitað í 2.500 ár í
það minnsta. Vegvís-
irinn þarf ekki fara
þangað sem hann bend-
ir. Ef menn hefðu ekki
sætt sig við þennan
ófullkomleika hefði
engin umræða orðið
meðal breysklegra
manna. Allir hefðu þag-
að. Eða ruglast eins og
bloggararnir og haldið
að málfrelsið væri sótt í
eigið sakleysi og viðhaldið með sekt
annarra.
En þetta vita allir, ekki síst prest-
ar kirkjunnar. Þeir þekkja sinn Mar-
tein Lúther. Engum hefur tekist bet-
ur en Lúther að skýra út hvernig má
búa til gæfuríkt samfélag breysk-
legra manna og halda uppi lögum án
þess að fórna virðingu fyrir ein-
staklingnum og ást á náunganum.
Réttlætið vex ekki af hrakyrðum eða
bölbænum.
Þið megið ekki skilja mig svo að ég
sé að biðjast vægðar. Þvert á móti
hef ég talið það blessun í lífi mínu að
Davíð Oddsson hafi heiðrað mig með
óvinskap sínum og óvild. Þótt ónot
hans geti verið hvimleið sýnist mér
vinskapur hans banvænn. Menn sem
hafa treyst á vináttu hans og góð ráð
hafa setið eftir eins og tóm hylki,
tæmdur bikar; Halldór Ásgrímsson,
Geir H. Haarde, Ólafur Skúlason.
Davíð lofaði að passa kvóta útgerð-
armannanna og nú njóta þeir álíka
skilnings í íslensku samfélagi og
Baader-Meinhof í Þýskalandi. Davíð
lofaði áhugamönnum um vestræna
samvinnu að nýta vináttu sína við
George W. Bush til að tryggja vernd
Bandaríkjahers – og herinn fór. Þá
rauk hann inn í Seðlabanka til að
bjarga efnahagsmálunum – og krón-
an fór. Nú er hann á Mogganum og
það þarf ekki spámann til að sjá
hvert það stefnir.
Þegar Roger Boyes sagði í bók
sinni um íslenska hrunið að persóna
Davíðs væri þanin eins og óperu-
karakter hefði hann átt að klára lík-
inguna. Davíð er eins og Berlusconi;
grínfígúra úr opera buffa sem hrasar
inn í dramatíska atburðarás. Áhorf-
andi sem tekur hann alvarlega mis-
skilur verkið.
Nú gæti einhver haldið að með
umfjöllun um persónu Davíðs væri
ég að brjóta lögmálið, tækla manninn
en ekki boltann. Gallinn við leik Dav-
íðs er hins vegar sá að það er enginn
bolti. Eina tillegg Davíðs til umræð-
unnar er Davíð sjálfur. Öll hans skrif
eru sjálfhverft þrugl um eigið mik-
ilvægi og vesaldóm annarra, stefnu-
laust ráp millum oflátungsháttar, of-
sóknaræðis og sjálfsvorkunnar.
Ef við reynum okkar ýtrasta til að
lesa málefnalegt innlegg úr þessum
skrifum hrökklumst við í burtu með
beyg í brjósti. Við könnumst of vel
við þessa þjóðrembustemmu um um-
sátur (samsæri) Baugs (kapítalista),
Samfylkingarinnar (kommúnista) og
Evrópusambandsins (gyðinga) gegn
þjóðinni og sjálfstæðinu þar sem Ice-
save (Versalasamningurinn) kórónar
allt og afhjúpar. Eins og Björn
Bjarnason bendir reglulega á, þá
stimplar sá sig út úr umræðunni sem
reynir að andmæla þessu.
Þótt Davíð segi lítið annað en:
Þegi þú, Gunnar Smári, þá leggur
séra Svavar Alfreð til eitt efnislegt
atriði út frá greininni minni. Hann
spyr hvort það sé lausn á vanda
þeirra sem hafa verið skuldaþrælar
bankanna að verða leiguliðar þeirra.
Svarið liggur eiginlega í spurning-
unni. Ef þú skuldar mikið í húsnæði
átt þú það ekki, heldur bankinn. Með
því að leigja húsnæðið breytist því
ekkert annað en að áhættan af efna-
hagsþróun, gengishruni og vaxtaokri
færist frá þér yfir til bankans. Nú-
verandi kerfi, þar sem bankinn nýtur
allra ávaxta íbúðarhúsnæðis en al-
menningur ber skaðann, er öf-
ugsnúið og vont.
Það sem ég vildi benda á með
greininni er að það er löngu sannað
að það er vonlaust að bæta kjör fólks
með því að stækka efnahagsreikning
þess. Við sem höfðum ekki áttað okk-
ur fyrr lærðum þetta í hruninu.
Skuldsetning getur aldrei orðið
kjarabót. Svo einfalt er það.
Aths. ritstj.:
Lesendum til upplýsingar má
nefna að tilefni greinar Gunnars
Smára Egilssonar eru eftirfarandi
orð í leiðara Morgunblaðsins:
„Gömlu íslensku bankarnir lánuðu
stærsta skuldara Íslandssögunnar
marga milljarða til að gefa Dönum
fréttablað. Líka milljarða til að
kaupa prentsmiðju í Bretlandi sem
aldrei var sett í gang. Og þeir lánuðu
líka hinum sama nokkrum sinnum
fyrir Fréttablaðinu á milli þess sem
það var sett á hausinn og nýtt stofn-
að og skuldirnar geymdar á gömlu
kennitölunum. Helsti handlangari
skuldakóngsins í þessum snúningum
tók að sér að gefa landsmönnum góð
ráð í langri grein hér í blaðinu á dög-
unum. Af því tilefni skrifaði Svavar
Alfreð Jónsson pistil.“ Þessum orð-
um fylgdi tilvitnun í pistil Svavars,
sem einnig var án allra fúkyrða í
garð Gunnars Smára, þó að annað
mætti ætla af greininni.
Svar við ritstjórnargrein
Eftir Gunnar Smára
Egilsson » Það er löngu sannað
að það er vonlaust
að bæta kjör fólks með
því að stækka efnahags-
reikning þess.
Gunnar Smári
Egilsson,
Höfundur er blaðamaður.
Morgunblaðið birtir alla út-
gáfudaga aðsendar umræðu-
greinar frá lesendum. Blaðið
áskilur sér rétt til að hafna
greinum, stytta texta í samráði
við höfunda og ákveða hvort
grein birtist í umræðunni, í
bréfum til blaðsins eða á vefn-
um mbl.is. Blaðið birtir ekki
greinar, sem eru skrifaðar
fyrst og fremst til að kynna
starfsemi einstakra stofnana,
fyrirtækja eða samtaka eða til
að kynna viðburði, svo sem
fundi og ráðstefnur.
Innsendikerfið
Þeir sem þurfa að senda
Morgunblaðinu greinar eru
vinsamlega beðnir að nota inn-
sendikerfi blaðsins.
Móttaka að-
sendra greina