Morgunblaðið - 17.12.2010, Blaðsíða 17

Innlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 17. DESEMBER 2010
Steinþór Guðbjartsson
steinthor@mbl.is
„Við lagasetninguna 1968 var mark-
miðið að fara þá leið sem flestir
landsmenn gætu sætt sig við. Ef
taka ætti ákvörðun á ný og allar hlið-
ar málsins væru skoðaðar er ég þess
fullviss að niðurstaðan yrði óbreytt.“
Svo skrifar dr. Þorsteinn Sæ-
mundsson stjörnufræðingur í grein
sem birtist í Morgunblaðinu 20.
mars síðastliðinn. Í annarri svar-
grein frá 25. febrúar í ár segir Þor-
steinn að ekki sé mögulegt að stilla
klukkur eftir sönnum sóltíma. Því sé
ekkert sem kallast geti rétt klukka í
þeim skilningi að hún fylgi sólinni.
„Stilling klukkunnar er og verður
ætíð málamiðlun, og skoða þarf kosti
og galla hverrar lausnar. Það sem
einum finnst mikilvægt finnst öðrum
litlu skipta svo að leita verður þeirr-
ar niðurstöðu sem flestir geta sætt
sig við.“
Ekki ný umræða
Þessi orð eru rifjuð upp í tilefni
nýrrar tillögu til þingsályktunar um
seinkun klukkunnar og bjartari
morgna. Ekkert er nýtt undir sólinni
og umræðan um stillingu klukk-
unnar er ekki ný af nálinni.
Klukkur landsins voru stilltar
eftir meðalsóltíma viðkomandi stað-
ar þar til 1907, þegar sett voru lög
sem kváðu á um samræmdan tíma-
reikning á Íslandi. Samkvæmt lög-
unum var fylgt tíma sem var einni
stund á eftir miðtíma Greenwich.
Frá 1943 til 1967 var klukkunni flýtt
um eina klukkustund í mars eða apr-
íl og seinkað aftur aðfaranótt fyrsta
sunnudags í vetri. Árið 1968 var
„sumartíminn“ gerður að staðaltíma
og síðan hefur klukkan verið stillt
eftir miðtíma Greenwich.
Lagafrumvarpið 1968 var samið
að fengnum tillögum frá stjarnfræð-
ingunum og doktorunum Trausta
Einarssyni og Þorsteini Sæmunds-
syni. Í greinargerð kemur fram að
„sumartíminn“ hafi orðið fyrir valinu
þar sem fólki hafi þótt það kostur að
fá að njóta sólarbirtu klukkutíma
lengur að kvöldinu. Færsla klukk-
unnar fram og aftur hafi líka skapað
mörg vandamál.
Miðtími Greenwich hentugur
Í umsögn um þingsályktunar-
tillögu um sumartíma 1994 áréttar
Þorsteinn að sérhver regla um still-
ingu klukkunnar sé málamiðlun, þar
sem taka þurfi tillit til margra
sjónarmiða. Miðtími Greenwich sé
hafður til viðmiðunar í alþjóðlegum
rannsóknum, samgöngum og fjar-
skiptum og að hann skuli líka vera
íslenskur tími allt árið sé til mikils
hægðarauka. Hann komi í veg fyrir
ýmiss konar óþægindi og mistök og
auðveldi marga starfsemi, ekki síst
hjá stofnunum þar sem tímasettar
athuganir og mælingar fara fram.
Síðan lögin hafi verið sett 1968 hafi
nær fullkominn friður ríkt um málið.
„Ber þetta vott um að vel hafi tekist
til, og sýnist óráðlegt að stofna til
deilna á nýjan leik.“
Morgunblaðið/Eggert
Stilling klukkunnar alltaf
málamiðlun háð mörgu
 Stjörnufræðingur hlynntur núverandi fyrirkomulagi
Breytingar
» Í greinargerð með núver-
andi tillögu til þingsályktunar
er áréttað að klukkan á Íslandi
sé rangt skráð miðað við gang
sólar, en dr. Þorsteinn Sæ-
mundsson bendir á að í raun-
inni sé ekkert sem kallast geti
rétt klukka í þeim skilningi.
» Í greinargerðinni segir að
ungmenni vakni þreytt á
morgnana enda enn nótt. Þor-
steinn spyr í grein sinni 20.
mars sl. hvort eitthvað bendi
til þess að svefntími Íslendinga
hafi styst eftir 1968.
Hæstiréttur þyngdi í gær fangelsis-
dóm yfir 22 ára karlmanni, Emil
Frey Júlíussyni, en hann á að baki
óslitinn sakaferil frá árinu 2007.
Héraðsdómur Reykjavíkur dæmdi
Emil í tólf mánaða fangelsi en
Hæstiréttur þyngdi refsinguna um
aðra tólf.
Þrátt fyrir ungan aldur telst Emil
síbrotamaður, en samkvæmt saka-
vottorði gekkst hann fyrst undir lög-
reglustjórasátt vegna fíkniefnabrots
árið 2006, þá átján ára að aldri.
Strax á næsta ári fékk hann sinn
fyrsta dóm og fylgdu þrír aðrir í
kjölfarið á sama ári. Var hann meðal
annars dæmdur fyrir fíkniefnabrot,
þjófnað, nytjastuld, fjársvik og rán.
Brotaferill Emils er næsta sam-
felldur frá árinu 2007 og aðeins af-
plánun dóma í fangelsi hefur áhrif á
samfelluna. Brot hans eru sum hver
einnig framin í beinu framhaldi
þeirra dóma sem hann hefur hlotið.
Ók burt á heimilisbílnum
Í gær var Emil dæmdur fyrir fjöl-
mörg brot framin á síðasta ári. Hann
var meðal annars sakfelldur fyrir að
brjótast inn í tvö íbúðarhús og stela
þaðan miklum fjármunum. Í öðru til-
vikinu tók hann ýmsa muni og ók
burt af vettvangi á bifreið húsráð-
enda.
Í dómi Hæstaréttar segir að verð-
mæti þeirra muna sem brot Emils
náðu til hafi numið á fimmtu milljón
króna, en þá er um að ræða átta
auðgunarbrot. Og þá segir: „Brot
þessi eru öll framin eftir að hann
hlaut fangelsi í 12 mánuði með dómi
12. júlí 2007 fyrir vopnað rán og
fangelsi í fimm mánuði með dómi 25.
október sama ár, en þá var hann
sakfelldur fyrir fjölmörg brot, þar á
meðal þjófnað og fjársvik.“
Einnig verður til þess að líta að
Emil hefur margoft verið dæmdur
fyrir umferðarlagabrot, oftar en
ekki akstur undir áhrifum fíkniefna.
Í eitt þeirra skipta sem hann ók um
götur Reykjavíkur óhæfur til akst-
urs vegna amfetamínáhrifa, þ.e. í
febrúar á síðasta ári, sinnti hann
ekki stöðvunarmerkjum lögreglu og
ók m.a. á allt að 100 km hraða þar
sem leyfður hámarkshraði er 30 km/
klst.
Ævilöng ökuleyfissvipting hefur
enda alloft verið áréttuð.
Ungur en síbrotamaður
 Hæstiréttur þyngdi fangelsisdóm yfir 22 ára karlmanni
 Óslitin brotastarfsemi frá árinu 2007 utan afplánunar