Morgunblaðið - 17.12.2010, Blaðsíða 23

UMRÆÐAN 23Bréf til blaðsins
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 17. DESEMBER 2010
Ólína Þorvarð-
ardóttur hefur sýnt sitt
rétta andlit þegar kem-
ur að upplýstri um-
ræðu um sjávarútveg.
Sama manneskjan og
sagði: „Ég minni þó á
að í siðaðri umræðu
beita menn rökum um
efnisatriði máls“ kol-
fellur á eigin bragði
með því að draga sig í
hlé um leið og kallað er eftir rökum
fyrir málflutningi hennar. Kannski er
hún enn í losti eftir fréttir um að af-
skriftir „ofurskuldsettra“ sjávar-
útvegsfyrirtækja væru aðeins brot af
því sem hún hélt að þær myndu
verða?
Dræm mæting á fund Samfylking-
arinnar um sjávarútvegsmál á Ak-
ureyri fyrir nokkru er til vitnis um að
þjóðin lætur ekki stjórnmálamenn
fífla sig, því þar mættu u.þ.b. 0,15%
af íbúum svæðisins. Sú mæting rímar
illa við ummæli þeirra stjórnmála-
manna sem telja sig standa fyrir
breytingum í sjávarútvegi í umboði
þjóðarinnar enda fer lítið fyrir um-
mælum um sigra Ólínar á þeim fundi,
en hafa skal það sem betur hljómar.
Valdníðsla ráðherra
En Ólína er ekki eini stjórn-
málamaðurinn sem talar niður til
þeirra sem starfa í sjávarútvegi.
Sjávarútvegsráðherrann sjálfur er
þar ekki betri en aðrir. Framganga
hans við setningu reglugerðar um
takmarkanir á dragnótaveiðum lýsir
ótrúlegum valdhroka og lítilsvirðingu
í garð þeirra sem hafa lifibrauð sitt af
þeim veiðum. Vantrú hans á vís-
indamönnum Hafrannsóknastofn-
unarinnar er algjör. Þeir höfðu kom-
ist að þeirri niðurstöðu að áhrif
dragnótar á botndýralíf væru ómark-
tæk. Þá er sú ákvörðun ráðherrans
að úthluta ekki aflamarki í úthafs-
rækju með ólíkindum. Hún hefur
verið kærð og verður fróðlegt að sjá
hvort ráðherrann kemst upp með þá
valdníðslu sem í ákvörðuninni felst.
Annar ráðherra VG,
Ögmundur Jónasson,
fyllir þann flokk stjórn-
málamanna sem tala af
hroka í garð sjáv-
arútvegsins. Hann lét
hafa eftir sér á fundi
samtaka strandveiði-
manna að kvótakerfið
væri orsök efnahags-
hrunsins. Enginn dreg-
ur í efa að sjávarútvegs-
fyrirtæki skulda
umtalsverðar fjárhæðir.
Samt eru þær skuldir
ekki nema 2,4% af heildarskuldum
allra íslenskra fyrirtækja í lok árs
2009. Afskriftir til sjávarútvegsfyr-
irtækja eftir hrunið eru mjög litlar í
heildarsamhenginu. Að tengja kvóta-
kerfið efnahagshruninu er ann-
aðhvort hroki eða heimska, nema
hvort tveggja sé.
Upphaf kvótakerfisins
Þessir þrír þingmenn eru í hópi
þeirra sem linnulítið halda því fram
að hinar dreifðu byggðir landsins hafi
farið halloka vegna kvótakerfisins.
Kvótakerfið er afleiðing, ekki orsök.
Þótt aðeins séu rúm 25 ár frá því
kvótakerfinu var komið á virðist stór
hluti þjóðarinnar illa eða óupplýstur
um hver var ástæða þess að því var
komið á. Fiskistofnar voru að hruni
komnir vegna ofveiði en þrátt fyrir
þessa miklu veiði var rekstur flestra
sjávarútvegsfyrirtækja á helj-
arþröm. Langflestir útgerðarmenn
voru alfarið á móti kvótakerfinu á
sínum tíma enda skerti það verulega
möguleika þeirra til veiða. Á þessum
árum veiddum við allt að 400 þúsund
tonn af þorski, en í dag eru þetta 160
þúsund tonn.
Þessi mikli niðurskurður í afla-
heimildum kallaði á stórfækkun
skipa og vinnslustöðva. Sú breyting
varð þó ekki fyrr en framsal afla-
heimilda var gefið frjálst eftir gríð-
arlegan taprekstur í sjávarútvegi um
árabil. Þrátt fyrir niðurskurðinn er
það svo að flest fyrirtækin skila góðri
rekstrarafkomu í dag. En hún hefur
ekki orðið til án fórna. Samruni fyr-
irtækja, fækkun skipa og ör
tækniþróun hefur gert það að verk-
um að starfsfólki við veiðar og vinnslu
hefur fækkað mikið. Fyrir 15 árum
störfuðu um 16.000 manns við veiðar
og vinnslu en í dag eru það rúmlega
7.000 manns.
Sérkennilegar „gjafir“
Eittvert vinsælasta hugtakið í
munni þeirra sem harðast ganga
fram gegn sjávarútveginum er það
sem nefnt er „gjafakvóti“. Stór hluti
skulda íslenskra útgerðarfyrirtækja
er í dag tilkominn vegna kaupa þeirra
á aflaheimildum til þess eins að halda
sjó í þeim niðurskurði sem þau hafa
orðið fyrir með samdrætti í kvótaút-
hlutun. Þorbjörn hf. í Grindavík er
gott dæmi um fyrirtæki sem hefur
gengið í gegnum miklar breytingar.
Fyrirtækið gerir í dag út sjö skip en
kvóti þeirra kemur af 45 skipum. Um
90% veiðiheimilda fyrirtækisins hafa
verið keypt. Ef ekki væri fyrir nið-
urskurð í aflaheimildum í þorski
væru þær í dag 5.000 tonnum meiri
en raun ber vitni. Óneitanlega sér-
kennilegar „gjafir“ þar á ferð.
Það er þekkt úr sögunni að verð-
mæti eru tekin af þeim sem hafa
skapað þau og þeim endurúthlutað til
þeirra sem telja sig réttmæta hand-
hafa þeirra. Þekktasta dæmið er frá
Simbabve; þurfum við eitthvað að
ræða stöðuna þar núna? Hefur kvóta-
kerfið reynst Íslendingum illa? Svarð
er einfalt: Nei. Kerfið hefur leitt af
sér gríðarlega endurskipulagningu
og hagræðingu með stóraukinni arð-
semi sem þjóðarbúið hefur allt notið
góðs af. Störfum hefur vissulega
fækkað en að kenna því einu um
fækkun fólks á landsbyggðinni er ein-
földun. Bættar samgöngur og auknar
kröfur almennings um aðbúnað og
þjónustu eiga hér stærstan hluta að
máli. En það hentar málstaðnum
frekar að berja á sjávarútveginum.
Í norska liðinu?
Það er íhugunarvert að á sama
tíma og fregnir berast af hug-
myndum stjórnvalda um að grafa
undan þeim stöðugleika, sem sjávar-
útvegurinn þarf að búa við, eru norsk
stjórnvöld að setja milljarða króna í
markaðsmál fyrir eigin sjávarafurðir.
Og hvert skyldi markmiðið vera? Að
ryðja burt íslenskum afurðum á dýr-
ustu og bestu mörkuðunum. Norræn
samvinna kann að vera góðra gjalda
verð en það er of langt gengið þegar
íslensk stjórnvöld leggja lóð á vog-
arskálar Norðmanna, helsta sam-
keppnisaðila okkar fyrir sjávaraf-
urðir í Evrópu.
Að tala sjávarútveginn niður
Eftir Pál
Steingrímsson » Að tengja kvótakerf-
ið efnahagshruninu
er annaðhvort hroki eða
heimska, nema hvort
tveggja sé.
Páll Steingrímsson
Höfundur er sjómaður.
Af hverju var vinnan tekin frá
mér? Af hverju má fólk ekki hafa at-
vinnu? Af hverju er allt þetta of-
beldi, tillitsleysi og mannfyrirlitn-
ing?
Það eru ekki margir sem vilja hafa
64 ára karlfausk í vinnu, þannig að
þegar ungur hugsjónamaður gerði
draum sinn að veruleika, og ég fékk
vinnu við að framleiða heilsudrykk
sem hét My secret, var lundin létt,
lögð var nótt við dag, að smíða tæki
til gerilsneyðingar og pökkunar.
Ekki voru allar þær stundir taldar,
en metnaðurinn var mikill og margir
nutu góðs af, bæði neytendur sem og
starfsmenn allir.
Í annarri viku nóvember ruddust
starfsmenn hins opinbera inn í búðir
og markaði, rifu vöruna úr hillum og
kælum. Allt okkar starf var eyðilagt,
merkið lagt í rúst. Þeir héldu okkur
sem við þetta unnum vel upplýstum
gegnum fjölmiðla, engin grið voru
gefin og enginn frestur þar á. Sögðu
að miðinn á flöskunum væri með
fullyrðingum sem ekki væru sam-
kvæmt reglum Evrópusambandsins
(lofað sé þess nafn), miði sem þau
sjálf höfðu skoðað og sagt að væri
með hæpnum fullyrðingum sem
hugsanlega væru á einhverju gráu
svæði. Þetta var tilkynnt í bréfi 10
dögum áður. Aldrei hafði neinn
kvartað en margir lofað og þó reynt
væri að bæta um þá vita allir að það
tekur 6 til 12 vikur að fá nýja miða
prentaða.
Er nokkur þarna úti sem vantar
skrögg á sjötugsaldri í vinnu?
Gleðileg jól.
KRISTJÁN HALL.
Höfundur er atvinnulaus.
Af hverju? Af hverju?
Frá Kristjáni Hall
Nú fer að reyna á
hvort menn þurfi
að sjá eftir að hafa
kosið Jón Gnarr
sem borgarstjóra.
Í byrjun var
ekki annað að sjá
og heyra, en hann
talaði af einlægni
um að ljá þeim lið
sem minnst
mættu sín og háðastir væru opinberri
hjálp. Hann lét verða eitt af sínum
fyrstu verkum að koma í SEM-húsið,
þar sem mikið fatlað fólk býr. Hann
skoðaði einu lyftuna sem er í húsinu
og á stóð að varhugavert væri að
nota. Hún væri svo illa farin, að hve-
nær sem væri gæti bilun átt sér stað
og ekki síst við vondar aðstæður.
Hann kvað slíkt slæmt og algjörlega
óviðunandi hjá fólki í hjólastólum og
sagðist ætla að sjá um að það yrði
lagað. Enn er allt við það sama og
fólk hrætt við að nota lyftuna. Það
eru fyrstu svikin við fatlaða. Því var
lofað af yfiröldum, að engar breyt-
ingar yrðu gerðar á högum okkar
sem bundin erum hjólastólum án
samráðs. Það er ekki staðið við það.
Vinun, frábæru fyrirtæki Gunnhildar
Heiðu Axelsdóttur, hefur verið sagt
upp frá áramótum. Það hefur þegar
sýnt sig að þá sem á að taka við skort-
ir skipulagshæfileika. Hún braut
fljótt vinnulöggjöfina með því að
setja starfsstúlku í að vinna frá kl. 10
að morgni til 1 að nóttu. Hún raðar
óvönu starfsfólki saman og fékk ég að
kenna á þeim vinnubrögðum nú um
helgina. Brautir eru flestar óþægileg-
ar yfirferðar hjólastólum og sumar
hættulegar gangandi. Of fáar eru
malbikaðar. Þær steyptu eru
sprungnar og skörðóttar og því eins
og hraun yfir að fara. Fólk í hjólastól-
um og gangandi hrekst því út á göt-
urnar og veldur sjálfu sér og öðrum
hættu.
Eftirfarandi var samþykkt af íbú-
um SEM-húss:
Við viljum byrja á því að lýsa
ánægju okkar á störfum Vinunar.
Gunnhildur Heiða Axelsdóttir er í
forsvari Vinunar og er afskaplega
samvinnuþýð. Alveg frá því hún kom
í húsið hjá okkur með sína starfsemi
hefur allt farið batnandi og nú er svo
komið að allir eru ánægðir með
hvernig unnið er úr þeirra málum í
húsinu. Nú koma eins og skrattinn úr
sauðarleggnum konur tvær sem
kenna sig við velferðarsvið og vilja
setja svip sinn á starfsemina og hafa
sagt upp samningum við Vinun frá og
með áramótum. Allt er þetta gert án
samráðs við okkur sem eigum að
njóta þjónustunnar. Þær koma eins
og refsivöndur yfir okkur í SEM-
húsinu og vitum við ekki hvers við
eigum að gjalda. En það er ekki þar
með sagt að við látum þetta líðast.
Við förum hér með fram á það, að
samningur við Vinun verði óbreyttur
og Vinun verði áfram í húsinu með
þjónustu sína.
Að hunsa vilja okkar í þessu máli
er mannréttindabrot sem við mót-
mælum hér með.
ALBERT JENSEN,
trésmíðameistari.
Er borgarstjórinn heill
í samskiptum við fatl-
aða og aðra borgarbúa?
Frá Albert Jensen
Albert Jensen
Morgunblaðið birtir alla útgáfudaga
aðsendar umræðugreinar frá les-
endum. Blaðið áskilur sér rétt til að
hafna greinum, stytta texta í sam-
ráði við höfunda og ákveða hvort
grein birtist í umræðunni, í bréfum
til blaðsins eða á vefnum mbl.is.
Blaðið birtir ekki greinar, sem eru
skrifaðar til að kynna starfsemi ein-
stakra stofnana, fyrirtækja eða sam-
taka eða til að kynna viðburð.
Þeir sem þurfa að senda Morgun-
blaðinu greinar eru vinsamlega
beðnir að nota innsendikerfi blaðs-
ins. Formið er undir liðnum „Senda
inn efni“ ofarlega á forsíðu mbl.is.
Einnig er hægt að slá inn slóðina
www.mbl.is/sendagrein.
Ekki er lengur tekið við greinum
sem sendar eru í tölvupósti og grein-
ar sem sendar eru á aðra miðla eru
ekki birtar.
Í fyrsta skipti sem formið er notað
þarf notandinn að nýskrá sig inn í
kerfið, en næst þegar kerfið er notað
er nóg að slá inn netfang og lykilorð
og er þá notandasvæðið virkt.
Ekki er hægt að senda inn lengri
grein en sem nemur þeirri hámarks-
lengd sem gefin er upp fyrir hvern
efnisþátt en boðið er upp á birtingu
lengri greina á vefnum.
Móttaka aðsendra greina
Heilsa & hreyfing
Morgunblaðið gefur út glæsilegt sérblað um
Heilsu og hreyfingumánudaginn 3. janúar.
–– Meira fyrir lesendur
S
ÉR
B
LA
Ð
Katrín Theódórsdóttir
Sími: 569 1105
kata@mbl.is
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
PÖNTUNARTÍMI AUGLÝSINGA:
Fyrir kl. 16, þriðjudaginn 21. desember.
Í þessu blaði verða kynntir fullt af þeimmöguleikum sem í boði eru fyrir
þá sem stefna á heilsuátak og bættan lífstíl í byrjun ársins 2011.
Meðal efnis verður:
• Hreyfing og líkamsrækt
• Vinsælar æfingar
• Bætt mataræði
• Heilsusamlegar uppskriftir
• Andleg vellíðan
• Bætt heilsa
• Ráð næringarráðgjafa
• Hugmyndir að hreyfingu
• Jurtir og heilsa
• Hollir safar
• Ný og spennandi námskeið
• Bækur um heilsurækt
• Skaðsemi reykinga
• Ásamt fullt af fróðleiksmolum
og spennandi viðtölum