Morgunblaðið - 13.08.2011, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. ÁGÚST 2011
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Nýjar tölurfrá Dan-mörku
sýna að innan við
helmingur lands-
manna er með at-
vinnu, um 2,7 millj-
ónir af 5,6 milljón íbúum
landsins. Hluti skýringarinnar
er að stórir árgangar eru að
komast á eftirlaun en þeim
fjölgar líka sem þiggja bætur
frá hinu opinbera í stað þess að
stunda vinnu. Atvinnu-
málaráðherra Danmerkur
bendir á að takmörk séu fyrir
því hvaða byrðar velferðarsam-
félagið getur borið og að það
geti ekki gengið til lengdar að
innan við helmingur lands-
manna sé með vinnu.
Atvinnuleysi er mikið böl
sem brýst fram í ýmsum mynd-
um. Flestir virðast til að mynda
sammála um að það eigi sinn
þátt í óeirðunum á Bretlandi,
þó að þar komi fleira til. Þar í
landi hefur atvinnuleysi þjakað
sömu fjölskyldurnar mann
fram af manni og við slíkar að-
stæður er hætt við að afstaðan
til samfélagsins verði smám
saman öfugsnúin. Fólk losnar
úr tengslum við það sem drífur
þjóðfélagið áfram og getur orð-
ið biturt og upplifað sig á annan
hátt en þeir sem taka virkan
þátt á vinnumarkaði.
Í Bretlandi er atvinnuleysið
7,7%, sem er talsvert lægra en
á evrusvæðinu, en á meðal ung-
menna er atvinnuleysið umtals-
vert, tæp 20%.
Þetta er svo sem ekki mikið
miðað við sum lönd evrusvæð-
isins, til að mynda Spán, en get-
ur engu að síður haft sitt að
segja um að ungu fólki fer að
leiðast og telur sig utanveltu.
Viðhorf af því tagi er vont vega-
nesti inn í framtíðina.
Í allri þeirri efnahagslegu
óáran sem gengur nú yfir Evr-
ópu er óhætt að segja að at-
vinnuleysið sé eitt mesta bölið.
Atvinnuleysi hefur ekki bein
skammtímaáhrif á
ávöxtunarkröfu
ríkisskuldabréfa,
verðsveiflur hluta-
bréfa einstakra
banka eða lausafé
á millibankamark-
aði, svo nokkuð sé nefnt af því
sem áhyggjum veldur í efna-
hagsmálum dagsins. Viðvar-
andi og mikið atvinnuleysi
grefur hins vegar undan efna-
hagslífinu til lengri tíma litið
og hefur á þann hátt neikvæð
áhrif á efnahag landa til langs
tíma og óbeint til skamms tíma
með því að draga úr trúverð-
ugleika efnahagslífsins.
Ekki verður hjá því komist
að horfa á stefnu stjórnvalda
hér á landi í samhengi við allar
neikvæðar afleiðingar atvinnu-
leysisins, hvort sem litið er til
einstaklingsins, þjóðfélagsins
eða efnahagslífsins. Rík-
isstjórn Íslands starfar með
þeim hætti að ætla mætti að
hún hefði að sérstöku mark-
miði að eyða störfum og koma
sem flestum á atvinnuleys-
isbætur. Ýmsar hugmyndir til
atvinnusköpunar hafa komið
fram í tíð núverandi rík-
isstjórnar en allar eru jafn-
harðan skotnar niður með
beinum fjandskap, endalaus-
um töfum eða eitraðri blöndu
af hvoru tveggja. Þegar við
bætist að almennt umhverfi
fyrirtækja er gert æ fjand-
samlegra, nú síðast með fyr-
irhuguðum aukaskatti á til-
teknar atvinnugreinar, þá er
lítil von um að atvinnustigið
batni og efnahagslífið taki við
sér.
Ástandið erlendis mætti að
ósekju verða stjórnvöldum hér
á landi víti til varnaðar, en til
að svo megi verða þurfa stjórn-
völd að vera sæmilega læs á
það sem er að gerast í öðrum
löndum. Umsóknin í Brussel
staðfestir því miður almennt
ólæsi stjórnvalda í þeim efn-
um.
Íslensk stjórnvöld
eru ekki læs á erlent
atvinnuleysi frekar
en annað}
Almennt ólæsi
MeirihlutiBesta
flokksins og Sam-
fylkingarinnar í
borgarstjórn hefur
frá því skömmu
eftir að hann tók
við undirbúið sérstakan 15
metra skatt á suma borg-
arbúa.
Tilkynnt hefur verið um
skattinn í nokkur skipti og nú í
vikunni kom enn ein tilkynn-
ingin þar sem sagði frá því að
á næstu dögum fengju Reyk-
víkingar tilkynningu um
hækkað gjald fyrir þá sem
hafa sorptunnur í 15 metra
fjarlægð frá götu.
Ekki hefur verið
upplýst um hver
kostnaðurinn er
orðinn af löngum
og viðamiklum
undirbúningi
þessa nýja sorp-
skatts eða hversu mikill auk-
inn rekstrarkostnaður mun
verða af skrifræðinu sem óhjá-
kvæmilega fylgir skattinum.
Nýi borgarstjórnarmeiri-
hlutinn sagðist í upphafi hafa
á að skipa mörgu og hug-
myndaríku fólki. Getur verið
að allur sá góði hópur hafi
ekki fundið neina betri leið til
að sóa tíma borgarstarfs-
manna og fé borgarbúa?
Nú er líklega komið
að því að sorpskatt-
urinn alræmdi verði
að veruleika}
Besta sóunin? Ú
thverfin dreymir um ofbeldi. Sof-
andi í syfjuðum húsum sínum í
skjóli verslunarmiðstöðva með
opna arma og bíða þolinmóð
þeirra martraða sem munu
vekja þau af svefni inn í ástríðufyllri heim.
Einhvern veginn svona hljóma fyrstu línur í
skáldsögunni Kingdom Come eftir breska rit-
höfundinn J.G. Ballard sem kom út árið 2006. Í
sögunni logar Bretland í óeirðum þar sem
blind neysluhyggja blandast ofsafenginni
ástríðu fyrir íþróttum og afbakaðri öfgaþjóð-
ernishyggju. Aðalsöguhetja sögunnar, sem
starfar innan auglýsingageirans, rannsakar lát
föður síns í úthverfunum og sér hvernig saga
og hefðir samfélagsins hafa vikið fyrir neyslu-
menningu sem hann hefur tekið virkan þátt í að skapa.
Hápunktinum er náð þegar firrtur skríllinn brýst inn í
verslunarmiðstöð og heldur henni á sínu valdi vikum sam-
an.
Listin hefur lag á að hafa skírskotun til raunveruleika
framtíðarinnar en þó sjaldan á jafn augljósan og skýran
hátt og í sögu Ballards. Þótt greining hans á samfélaginu
og því hugarástandi sem þar hefur skapast sé ekki ná-
kvæm í öllum smáatriðum er ástandið á Bretlandi furðu
líkt því sem birtist í sögunni.
Þegar ég las bókina fyrir nokkrum árum fannst mér
hún virkilega góð en þar sem ég myndi líklega teljast sem
frekar jarðbundinn raunsæismaður þótti mér ýmislegt
vera sótt úr fjarlægri framtíð frekar en að vera lýsingar á
atburðum sem ættu eftir að gerast örfáum ár-
um seinna.
Þær myndir sem hafa verið að berast frá
Bretlandi eru óhuggulegar og berast frá sam-
félagi sem við Íslendingar höfum sterk tengsl
við. Þegar ég hugsa nánar út í það hefði ég
ekki átt að vera svo vantrúaður á sýn Ball-
ards. Eftir að hafa heimsótt nánast allar borg-
ir landsins sem bjóða upp á lágmarks aðstöðu
til tónleikahalds tel ég mig þekkja landið
nokkuð vel. Víða er augljóst hversu stór
vandamál blasa við bresku samfélagi, ekki síst
hvað varðar æsku landsins þar sem unglinga-
drykkja og barneignir táninga hafa lengi verið
landlæg vandamál. Sérstaklega er mér minn-
isstætt að sjá drukkið par unglinga ýta barna-
kerru (tómri þó) á undan sér á hábjörtum sunnudegi í
hinni óyndislegu borg Wolverhampton.
Tækni og samfélagsmiðlar voru Ballard, sem nú er lát-
inn, ofarlega í huga og hann bjóst við eldfimum tímum þar
sem tæknin hefði ótakmarkaða möguleika til að koma róti
á sálarlíf fólks. Samskiptamiðlar hafa leikið stórt hlutverk
í óeirðunum ásamt æsku sem hefur verið alin upp á þann
veg að hún sér tilgang lífsins í neyslu án þess þó að eiga
raunhæfa möguleika á að eignast þá hluti sem samkvæmt
tálsýninni gefa lífinu gildi. Þarna hefur skapast eldfimur
kokteill. En það eru ekki bara börn úr lægri stéttum sam-
félagsins sem hafa tekið þátt í óeirðunum, ungt fólk með
atvinnu hefur líka verið handtekið. Við virðumst því vera
að vakna í veröld sem einhver myndi kalla „Ballardian“.
Hallur Már
Pistill
Vaknað af vondum draumi
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Ofbeldisalda skellur
á flóttamannabúðum
SVIÐSLJÓS
Sunna Ósk Logadóttir
sunna@mbl.is
G
læpahópar fara nú með
ofbeldi meðal fórn-
arlamba þurrkanna í
Sómalíu sem flýja í
þúsundavís yfir landa-
mærin til Kenía. Lögregluyfirvöld í
Kenía segjast ekki ráða við ástandið,
til þess skorti mannskap. Nú þegar
ráði lögreglan og stjórnvöld ekki við
þann mikla straum flóttamanna sem
komi daglega yfir landamærin.
Í viðtali við breska blaðið The
Independent lýsir 30 ára gömul
flóttakona því að er hún hafði misst
tvö ung börn sín úr hungri hafi
henni verið nauðgað á leið sinni til
flóttamannabúða í Kenía.
„Ég spyr sjálfa mig stöðugt að
því hvort þetta hefði komið fyrir mig
hefði ég ekki misst börnin mín og
getað verið áfram í Sómalíu,“ segir
konan. „Ég náði að leysa eitt vanda-
mál en lenti svo í öðrum vanda.“
Í Kenía eru nú um 500 þúsund
flóttamenn frá Sómalíu. Sameinuðu
þjóðirnar hrósa þarlendum yfirvöld-
um stöðugt fyrir frammistöðu sína
við að takast á við vandann vegna
þurrkanna en nú segjast stjórnvöld í
Kenía hins vegar ekki getað tekið á
móti mörgum flóttamönnum til við-
bótar. Forseti landsins, Mwai Ki-
baki, segir flóttafólkið gríðarlega
byrði og að kostnaðurinn sé stór-
kostlegur. Hefur hann lagt til að nú
verði settar upp flóttamannabúðir
Sómalíumegin landamæranna. Í
hverri viku koma þúsundir Sómala
til Kenía. Í stærstu flóttamannabúð-
um sem um getur í heiminum, Dada-
ab búðunum, eru nú yfir 400 þúsund
manns en þær voru þó aðeins reistar
fyrir um 90 þúsund flóttamenn. Tug-
þúsundir bíða utan búðanna, eftir að
verða skráðar.
Lögreglustjórinn í Dadaab-
búðunum, Nelson Shilunji Taliti,
segir að fólksfjöldinn sé svo mikill
að ómögulegt sé að halda uppi lög-
um og reglu og því fjölgi nauðg-
unum og öðrum ofbeldisglæpum dag
frá degi. Erfitt sé að vakta landa-
mærin og stjórna flóttamanna-
straumnum.
Tómar flóttamannabúðir
En kenísk stjórnvöld eru nú
mikið gagnrýnd fyrir að opna ekki
risastórar flóttamannabúðir, sem
standa enn tómar, en þær voru
reistar fyrir margra milljóna króna
gjafafé. Í staðinn hafi þau beint
flóttafólki á svæði í nágrenni búð-
anna er hefur valdið þeim misskiln-
ingi í fjölmiðlum að búðirnar séu
opnar.
„Fyrir þúsundir örvænting-
arfullra flóttamanna frá Sómalíu
hlýtur að vera ömurlegt að horfa
upp á velútbúnar en tómar flótta-
mannabúðir,“ segir Daniel Bekele,
yfirmaður mannréttindasamtak-
anna Human Rights Watch í Afríku.
Beitarlönd þurrka út skóga
Þurrkarnir í Austur-Afríku
hafa kostað fjölmarga lífið og neyð-
araðstoð berst frá mörgum ríkjum
heims. Wangari Maathai, frið-
arverðlaunahafi Nóbels og stofnandi
Grænabeltis-hreyfingarinnar í
Kenía segir nauðsynlegt að takast á
við orsök þurrkanna, sem séu of-
notkun á landi. „Við höfum talað um
hnignun landgæða í áratugi,“ sagði
Maathai nýverið í útvarpsviðtali.
„Því miður hafa stjórnvöld á þessum
svæðum ekki hlustað og ekki tekið
áhyggjur okkar alvarlega.“
Matthai sagði gríðarstóra
skóga fellda til að brjóta land til
beitar, án alls framtíðarskipulags.
Þetta hafi mjög alvarleg áhrif á árn-
ar, þeim sé veitt á tún og nái því
ekki til þeirra svæða sem nú hafa
orðið hvað verst úti í þurrkunum.
Reuters
Yfirfullar búðir Flóttakona frá Sómalíu hefur fengið skjól í flótta-
mannabúðunum Dadaab í Kenía, rétt handan sómölsku landamæranna.
440.000
flóttamenn frá Sómalíu eru þegar
komnir yfir landamærin til Kenía.
7 milljarðar
króna voru gefnir til að koma upp
velútbúnum, nýjum flótta-
mannabúðum í Kenía sem enn
standa auðar.
73 milljarðar
söfnuðust í Bretlandi í kjölfar flóð-
bylgjunnar í Asíu árið 2004.
1/8
af því hefur safnast nú í
Bretlandi fyrir fórnarlömb
þurrkanna í Austur-Afríku.
‹ FLÓTTAFÓLKIÐ ›
»