Líf og list - 01.05.1951, Side 13

kaðli eða snæri. En þessum línum er beitt á listi-
lefJhí hátt i síðustu myndum, sem sézt hafa
eftir hann — og það aðeins í eftirlíkingum af
málverkum hans. Til að' mynda kom það glöggt
fram í litprentaðri ljósmynd af vinnustofu Pi-
cassos, sem birtist í júníhefti tjmaritsins Picture
Post síðastliðið ái’. Eina málverkið, sem hægt er
að greina á jjessari ljósmynd, er langa myndin á
trönunni. Viðfangsefnið í þeirri mynd virðist vera
tveir elskendur, sem liggja á klettum milægt sjav-
arvík. Línurnar, sem skapa hin östýrilátu lykkju-
form myndarinnar, eru hvitar. Ef menn þekkja
hina hvítu marmarakletta, sem öldurnar við
Antibes í Suður-Frakklandi móta í hvelfdar línur,
er hætt við að menn fari að fá liugboð um, að
þessir klettar hafi að miklu leyti ákveðið lögun
og formseinkenni þessara tveggja mynztra í mál-
verkinu; jreir liafa einnig ráðið um fonn hinna
dökku kletta, sem kögra efst á myndinni handan
við hvítfyssandi sjóinn.
Þessi snilldarmynd er, að minni hyggju, miklu
fullkomnari og heilsteyptari en nokkur mynd, sem
var á síðustu málverkasýningu Picassos í París.
Eg man, að mér fannst jiessar sextíu og fimm
myndir vera lítið annað en viðleitni til að breyta
hinum mógulu, gráu og ömurlegu litum styrjald-
arinnar í fríska og glaðlega liti. En ef satt skal
segja, þá lýsti sér einhver örvænting í þessari lita-
gleði, því að þrátt fyrir allar breytingarnar, er
sjónarmið málarans hið sarna og í stóru myndun-
um hans frá styrja 1 darárunum. En myndin í
Picture Post er ný. Hún sýnir glöggt, að hið ideo-
grafíska form hefir leyst lúð plastíska af hóhni
um stundarsakir í list Picassos.
TIL ÞESS Aí) skilja þær breytingar, sem list
Braques hefir tekið, verður að fara í huganum
aftur að fyrsta tug jressarar aldar. Þegar Braque
hvarf frá hinum eðlilegu afleiðingum raunsæis-
stefnunnar snemma á ferli sínum, þá gerð'i hann
slíkt til jiess að skapa heilsteypta list, sem myndi
veita oss nýja og þróttmeiri skynjun af raunveru-
leikanum sjálfum — ekki af ímynduðum raun-
veruleika sem hinar gömlu túlkunaraðferðir
sýndu, en algerlega nýja og beina reynslu af
raunveruleikanum sjálfum, eins og hann birtist
fyrir utan rammann í þrenmr fjarvíddum. Þetta
er það, sem kúbisminn gerði. Fyrst í stað notuðu
Braque og Picasso brotin form í þessu markmiði.
Þetta voru ekki form, sem höfðu verið undin og
afskræmd, heldur ný form, sem voru samtengd
úr jjeim óhlutrænu efnispörtum, sem kúbistisk
sundurliðun og kúbistiskt auga hafði dregið út úr
náttúrunni. Og þessir efnispartar, sem kúbistar
byggðu myndir sínar á, voru venjulega einstakir
fletir og flataeiningar. Þessir fletir drottnuðu á
kostnað hlutrænna fyfirbæra í myndum Picassos
og Braques fram til 1911. Sem sjálfstæðum hlut-
um hætti öllum hlutrænum fyrirbærum til að
hverfa og leysast upp í allsherjar ólgu hinnar ó-
hlutrænu myndbyggingar. A þennan hátt skyggði
flóðbylgja frjálsra og óháðra myndflata að nokkm
— ef ekki öllu leyti — á fullkomið samræmi hvers
hlutar í myndinni.
A þessu tímabili kúbistiskrar sundurliðunar
hafði Braque minni áhuga á j)ví, sem ég kallaði
persónuleika hlutar, en á hinum hreinu formseig-
inleikum hlutanna. Þó fór hann að breyta til um
árið 1912, og síðan byrjaði hluturinn eða hið hlut-
ræna fyrirbæri að ryðja sér til rúms í myndum
hans og draga úr áhrifavaldi hinna al-abströktu
afla, sem næstum hafði tekizt að vísa hinu hlut-
ræna á bug. Upp frá því hefir sá fallandi og sú
formshrynjandi, sem Braque hefir tileinkað sér, átt
einkenni sín að þaldca þeim hlutum, er hann leit-
aðist við að líkja eftir. Þannig voru bæði efniviður-
inn (yrkisefnið) og skáldskapurinn, sem sprettur af
yrkisefninu, aftur innleiddir í málverkið einmitt
á því stigi, sem yfirleitt var talið, að þeiin liefði
eilíflega vcrið rutt úr vegi. Og þannig hefir þetta
haldizt æ síðan í list Braques: Krúsin (sem gengur
eins og rauður jiráður í yrkisefnum lians) er sí-
Matisse : SKREYTIMALVERK
LÍF og LIST
13