Líf og list - 01.05.1951, Síða 23

eins og Sölumaður deyr, ljóst
vitni. IJar við bætist ný leik-
svið'stækni og leikritunartækni.
Enda hafa Ameríkumenn skóla
í hvorttveggja. Og til fyrir-
myndar má það teljast að í
bandarískum háskólum telst
slíkt til námsgreina. Það er ekki
auðvelt fyrir mann, sem lítið eða
ekki er kunnugur leikhússtarfi,
að setjast við skrifborð sitt og
raun og veru þarf höfundur leik-
semja tæknilega boðlegt leikrit.
Þekkingin er hér sem annars
staðar traustasta undirstaðan. I
rits ekki minni þjálfunar í leik-
ritun og þekkingar á leikhús-
störfum, en leikarinn í sínu
starfi.
Indnði Waage lék aðalhlut-
verkið', sölumanninn, og sýndi
hann enn á ný stórbrotinn leik.
Hann er nú annar tveggja eða
einn af þremnr beztu leikurum
vorum. Hann tekur hin erfið-
ustu viðfangsefni sér í fang og
— veldur þeim, enda heíur hann
('kki til einskis lært af Max Rein-
hardt. T leik hans gagntekur
mann hin vonlausa barátta lítil-
magnans fyrir tilveru sinni, þeg-
a.r hann verður að knékrjúpa vf-
irboðara sínum, fyrir virðingu
sinni sem húsbónda, föður og
góðborgara, fyrir sjálfsvirðingu
sinni, samvizku og metnaði. Tnd-
riði túlkar sterkt og sannfærandi
uppgjöf þess manns, sem þokar
aðeins fet fyrir fet fyrir ofurefl-
inu og tapar hverju víginu, á
fætur öðru, sem hann liafð'i reist
sér úr sjálfsblekkingu og mis-
skildum metnaði, unz hann trufl-
ast andlega, svo að fortíð og nú-
tíð, raunveruleiki og draumur
renna saman. Indriði leggur alla
sál sína í leikinn, svo að hann
þarf aldrei að fylla út tóm
augnablik, heldur aðeins að
halda áfram að vera sú persóna,
sem hann túlkar. Eg sagði „að-
eins“, en í þessu litla orði felst
ekki eingöngu hæfileikar og
skap, heldur og mikil kunnátta,
agi og þjálfun.
Regína Þórðardóttir lék
Lindu, konu Willy Lomans. I
mörgum atriðum fórst henni
hlutverkið vel úr hendi og sýndi
hún hina umburðarlyndu og'
skilningsríku konu. Hlutverkið
gefur ekki tilefni til mikilla til-
þrifa, enda þótt það sé allstórt
að vöxtum, og það því í vanda-
samasta lagi. 1 látleysinu var
leikur hennar sterkastur, en
veikastur þar sein leika skyldi
sterkt. Brast þar ekki eingöngu
á skaphita, heldur og raddtækni,
sein háir allt of mörgum íslenzk-
um leikurum, hver svo sem skýr-
ingin er. Eðlilegust þykir mér þó
sú, að hingað til hafa íslenzkir
leikarar orðið að sækja mennt-
un sína til annarra landa, þar
' sem þeir málsins vegna hafa
sjálfir verið um of hlédrægir og
þeim minna sinnt af kennurum
í taltækni og framsögn af sömu
ástæð'um.
Vonandi ber Þjóðleikhúsið
gæfu til að velja rétta kennara
á þessu sviði til handa neinend-
um sínum.
Jón Sigurbjörnsson var Biff,
eldri sonurinn, sem vanrækt
hafði háskólanám sitt í æsku
vegna íþróttaföndurs og lent síð-
an út á ógæfubraut. Hafði hé-
gómakennd föður hans dyggi-
lega örvað kappleikjaæði hans
og fyrirhyggjuleysi. Nú reynir
Biff að finna sjálfan sig og berst.
þungri baráttu gegn gömlum
breyskleika. Baráttu þessa tekst
Jóni einkar vel að túlka og er
þetta Idutverk bezt þeirra, sem
hann hefur skilað á sviði Þjóð-
leikhússins. Hann sýnir liér
skapgerðarleik, sem bendir ótví-
rætt í framfaraátt, fái Jón rétt
hlutverk á þessu mikilvæga
þroskastigi, sem hann er nú á.
Róbert Arnjinnsson lék yngri
bróðurinn, og skilaði hlutverk-
inu líka sómasamlega, en lilut-
verk hans er miklum mun létt-
ara meðferðar. Þó mátti hann
gjarnan vera sterkar mótaður af
líferni sínu sem Happy. I Konu
ofaulcið sýndi Róbert miklu
sterkari leik, enda gaf sá leikur
honum meiri möguleika. Róbert
kunni líka að notfæra sér það.
Valur Gíslason hafði þar hlut-
verk á hendi sem Charley, ná-
granni og vinur sölumannsins.
Leikur hans var léttur og kím-
inn, og lætur Val oft betur slík
hlutverk en purpuraklæddir
valdsmenn.
Sonur Charleys var Steindór
Hjörleifsson. Sem skólapilturinn
Bernard var hann eðlilegur og
sannfærandi, síður sem Tullorð-
inn lögfræðingur, en ldutverkið
lítið.
í smáhlutverkum konm þar
fram: Jón Aðils: Ben frændi,
Þóra Borg: konan (ómögulegt
hlutverk fyrir Þóru, enda með-
ferðin eftir því), Haukur Óslc-
arsson: Howard Wagner, Bryn-
dís Pétursdóttir: Jenny, Klem-
enz Jónsson: Staníey (hreint
brauðstrit), María Þorvalds-
dóttir: Ungfrú Forsythe, Hjör-
dís Jóhannesdóttir: Letta.
Leikstjórn annaðist Indriði
Waage og hei'ur hin nýstárlega
sviðsetning sjálfsagt reynzt
nógu örðugt úrlausnarefni.
Hins vegar naut hann góðrar
tæknilegrar aðstoðar og má þar
sérstaklega benda á skemmti-
lega ljósatækni hjá Hallgrími
Bachmann, svipaða tækni og
maður saknaði í Óvæntri heim-
sókn. Þó hefði leikstjórinn átt
að sjá, að konur hlaupa ekki á
sviði eins og Regína liljóp með
fatakörfuna, svo að eitt að-
finnsluefni sé nefnt. Sv. B.
LÍF og LIST
23