Líf og list - 01.05.1951, Blaðsíða 22

ÞjóSleikhúsið:
f/iliam-tXiit. Jau. Höfundur: ARTHUR MILLER
lOIUmaðUr ÖCyr Leikstjóri: INDRIÐI WAAGE
ara. Frekar er það, að hún hafi
leikið á stundum á kostnað
sjálfs sín, sýnt oss helzt til
mikinn gáska og tækni, til þess
að hinn innri leikur hennar
fengi að njóta sín. En leiksigur
hennar var ótvíræður og veittí
um leið leikhúsgestum ógleym-
anlegar ánægjustundir.
Önnur hlutverk léku: Inga
Þórðardóttir: Béline, seinni
konu Argans; framkoma Ingu
var góð sem endranær, en
hræsni og slægð Béline kom
ekki nógu skýrt fram;Elín Ingv-
arsdóttir: Angeliqe, dóttir Arg-
ans (laglegur leikur á köflum),
Áslaug Guðrún Harðardóttir:
Louison (barn), Ævar Kvaran:
Béralde, bróðir Argans (yfir
leik hans hvíldi léttleiki og
þokki), Birgir Halldórsson:
Cléante, (sem elskar Angéliqe,
syngur laglega, en getur ekki
leikið), Haraldur Bjömsson:
Diafoirus læknir (skemmtilega
mótuð persóna), Baldvin Hall-
dórsson: Tómas Diafoirus, hinn
aulalegi biðill (skoppersóna í
„farce“-stíl, en vel gerð sem
slík), Valur Gíslason: Purgon,
læknir Argans, Valdemar
Helgason: Fleurant lyfsali
(meiri hávaði en leikur) og
Gestur Pálsson: Bonnefoy
(mætti vera franskari í fram-
komu, en féll þó ekki síður en
Valur og Haraldur inn í levk-
irm). Þá komu fram nokkrir
trúðar, hljóðfæraleikarar og
dansmeyjar. Leiknum var yfir-
leitt haganlega fyrir komið, en
þó sá á, að leikarar höfðu ekki
allir þaulunnið hlutverk sín,
enda er leikurinn undirbúinn á
óvenju skömmum tíma vegna
brottfarar Önnu Borg. Skemmti-
iegt var að sjá hringsviðið í
notkun og leiksviðið var yfir-
leitt vel útbúið.
Sv. B.
SÖLUMAÐUR DEYR er eitt
þeirra leikrita, sem farið liafa
sigurför víða um heim, enda þótt
það sé ekki nema tveggja ára
gamalt. Það er hörð ádeila á
bandarísk þjóðfélagsmál, afhjúp-
ar hinar dökku hlið'ar frjálsrar
samkeppni og sýnir manneskj-
urnar í allri sinni nekt: síngirni
þeirra, sjálfsblekkingu og niður-
lægingu. Þótt efnið sé alþjóðlegt
í eðli sínu, er leikurinn þó fyrst
og fremst miðaður við banda-
rískar aðstæður. Það sýnir oss
enn og sannar, að alþjóðlegustu
og mannlegustu leikritin eru
fyrst og fremst þau, sem vaxin
eru úr þjóðlegum jarðvegi og
taka dæmin úr lífi og sið'venjum
ákveðinnar þjóðar. Af sögu og
vinsældum þessa leikrits mættu
því ýmsir höfundar þann lær-
dóm draga, að stytzta leiðin til
að ná alþjóðlegri hylli er ekki
sú, að reyna að vera alþjóðleg-
ur, heldur þvert á móti.
Leikurinn kemur víða við í á-
deilu sinni og örlagaglettni. Sölu-
maður kemur úr síðustu ferð
sinni, eftir að' hafa þjónað ein-
um og sama húsbónda öll beztu
starfsár sín. Nú leitast hann við
að fá að setjast að heima í New
York og fá rólegra starf hjá fyr-
irtæki sínu, enda er geta hans
sem sölumanns þrotin. En þá
rekur hann sig á, að hann er ekki
álitinn hæfur til annarra starfa
og bónarför hans til húsbónda
síns endar á þann eina veg, að
hann er rekinn. Sölumaðurinn
stendur nú uppi atvinnulaus
með tvo fullorðna syni, kvalinn
af samvizku sinni, að honum
hefur hvorki heppnazt að
Lryggja sjálfum sér rólegt líf,
þegar starfskraftarnir þrjóta, né
koma sonum sinum til manns.
Annar er skemmtanafíkin land-
eyð'a, hinn á glapstigum og stað-
festulaus af taumlausu eftirlæti
vegna hégómagirni föðurins.
Síðasta tilraun föðurins, sem
einungis er lítið hjól i hinni
miklu þjóðfélagsvél, til að halda
sjálfsvirðingu sinni, er að telja
sjálfum sér og öðrum trú um,
að hann sé enn liinn vinsæli og
duglegi sölumaður, Willy Lo-
man, þekktur og virtur í öllum
þeim borgum, sem hann hefur
rekið viðskipti sín í. En raun-
kaldur veruleikinn sannar hon-
um æ betur hið gagnstæða. Þó
er svo komið, að án gylltrar
slæðu sjálfsblekkingarinnar get-
ur hann ekki lifað, og er síðasti
hjúpurinn fellur og niðurlæging
hans er öllum augljós, er dauð-
inn eina athvarfið. Döprum ör-
lögum, þjóðfélagslegum og
mannlegum, er lýst í þessu leik-
riti á átakanlegan hátt..
íslenzkum áhorfanda er leikur
þessi lærdómsrikur á ýmsan
hátt. Hér er nýstárlegri leikhús-
tækni og leikritatækni beitt, án
þess að leikurinn verði yfir-
borðskenndur. I listrænu tilliti
varð Evrópumönnum það' löng-
um á að spyrja, þegar þeim var
hugsað til amerískrar menning-
ar, eins og gyðingum forðum:
Getur nokkuð gott komið frá
Nazaret? Að vísu hefur Ameríka
verið frægari fyrir tækni sína en
menningu. En sjá má, að þeir
hafa fært sér ýmislegt af okkar
góðu og gömlu Evrópumenn-
ingu í nyt. Um það ber leikrit,
22
LÍF og LIST