Teningur - 02.12.1985, Side 54

— Hvernig finnst þér viðtökurnar liafa
verið við bókunum þínum?
Ég veit það ekki. Maður er náttúr-
lega ánægður þegar fólk segir að því
finnist þetta skemmtilegt. Mér finnst ég
sjaldnast vera misskilinn, því ég er yfir-
leitt ekki að koma neinum sérstökum
skilningi á framfæri. Mörgum er voða-
lega uppsigað við sefjunarþáttinn í bók-
menntunum, listin eigi ekki að sefja,
bókmenntirnar eigi ekki að láta fólki
líða vel og annað slíkt, heldur eigi að
vekja til umhugsunar, skapa mönnum
nýja sýn. En mér er sefjunarhlutinn
mjög kær. Mér finnst verkið hafa
heppnast ef fólk límist við bókina, get-
ur ekki lagt hana frá sér og er í annar-
legu hugarástandi þegar hún er búin.
Veit ekki hvort það á að hlæja eða
gráta...
— Nú töframœttinum...
Já, það er essens listarinnar. I sam-
bandi við frásagnartæknina, þá var það
mikið línan á þessum árum þegar mað-
ur er að lesa litteratúr í menntaskóla og
háskóla — að það mátti ekki gera les-
andanum of auðvelt fyrir. Alltaf verið
að brjóta upp, hann átti að leggja svo
mikið á sig að brjótast í gegn, og þá var
það líka svo gefandi. En sértu sögu-
maður, alveg sama hvaða sögu þú ert
að segja þá verðurðu að kunna að segja
sögu. Það geta tíu manns reynt að segja
sömu frábæru söguna, níu af þeim
kunna það ekki — þá tapar maður at-
hyglinni um leið, fer að hugsa um eitt-
hvað annað. Þetta eru lélegir sögu-
menn, þeir kunna ekki frásagnarlistina.
Mér fannst sumir höfundar brenna sig
illa á því að vanrækja þetta, að kunna
að grípa lesandann til að hann geti ekki
lagt frá sér bókina á fyrstu síðunum.
Það er til dæmis fatal feill ef þú ert að
segja sögu, að skrifa hana eins og
leikrit, byrja á sviðslýsingum sent er
hundleiðinlegt að lesa. Eg man eftir
einni bók til dæmis, þar sem fyrstu
fimm eða sex blaðsíðurnar — sem ég
ætlaði aldrei að komast í gegnum —
voru bara kyrralífsmyndir, sviðsetning,
nákvæm lýsing á húsum og bílum fyrir
utan. Svo er farið inn í húsið og þá
koma langar lýsingar á innan-
stokksmunum áður en farið er að
snerta á nokkru sem grípur. Þetta var
allt hversdagslegt umhverfi, kannski
hefði ekki skaðað að skjóta því inn
einhvers staðar, en skipti sáralitlu máli
fyrir söguna. Marquez er mjög meðvit-
aður um þetta. Hann segir að fyrsta
setningin skipti mestu máli. Ef fyrsta
blaðsíðan grípur ekki þá gengur þetta
ekki.
— Og nú er það Gulleyjan.
Já. Hún er meðvitaðast skrifuð í
klassískum stíl. Það getur verið að þetta
sé gamaldags skáldsögustíll, — en þetta
er klassísk frásagnarlist.
— Petta braggaltverfi, þtí byggir það á
ákveðinni fyrirmynd, er það ekki?
Nja... Thulekampur var aldrei til og
það kemur hvergi fram hvar hann er í
bænum. En rétt eins og persónurnar
eiga sér einhverjar kveikjur, þá bjuggu
þær í einu braggahverfinu, en það held
ég að hafi verið mjög ólíkt Thulekampi.
Það eru voða margir sem telja sig
þekkja þetta. Það var viðtal við konu,
sem bjó mörg ár í Kamp Knox, í Þjóð-
viljanunt og hún taldi sig vita að ég væri
að skrifa um það hverfi. Og fleiri sem
bjuggu þar héldu það. En það er algjör
vitleysa, ég veit ekkert um það hverfi.
Hún fór að segja í þessu viðtali að þetta
væri bara vitleysa hjá mér, það hefði
ekkert verið svona helvítis eymd þarna.
Hún lýsti þessu eins og einhverri lista-
mannanýlendu. Eins og þetta hefði ver-
ið einhver Kristjanía. En það er nú líka
helvítis eynid og viðbjóður í Kristjaníu.
— Þú ert ekkert voðalega upptekinn af
þessu kynferðislega í þessum bókttm
þínum. Var kannski búið að afgreiða
það allt?
Mér finnst það. Það fer eitthvað að
losna um sex í bókum og bíómyndum á
6. áratugnum eftir viktoríanska sið-
prýði. Og svo trommar einhver upp
með það, að sexið, hvort sem maður
var freudisti eða ekki, væri eitthvað
sem mestu máli skipti fyrir alla í lífinu
og að gleyma því væri bara fölsun. Og
það fara náttúrlega að koma
samfaralýsingar í hverri einustu bók og
hverri einustu bíómynd — en í rauninni
er þetta alltaf sama sagan, þetta er allt-
af sama lýsingin, meira eða minna sami
hluturinn sem gerist. Og þá sem hafa
lesið kalla eins og William Burroughs
og Charles Bukovsky er erfitt að sjokk-
era með klámi.
- Hvernig horfir hefðin við þér?
íslenskir skáldsagnahöfundar og
sagnaritarar eru margir að skrifa í tradi-
sjón höfunda frá 13. og 14. öld. En þeir
voru ekki að skrifa skáldsögur í nútíma-
skilningi. Hefðin skiptir kannski mestu
máli þannig að þjóðin á líf sitt undir
epískum bókmenntum, þessum stór-
kostlegu sögum sem eru perlur í mið-
aldabókmenntum heimsins. Náttúrlega
hefur þetta sitt að segja fyrir metnað-
inn, það er alltaf einhver metnaður sem
rekur mann áfram. Draumurinn var að
verða sagnaskáld — það var það stærsta
sem maður gat ímyndað sér í lífinu eins
og þeir voru þessir kallar. Mann
dreymdi ekki um að verða knatt-
spyrnuhetja eins og þeir í landsliðinu
sem tapaði 14—2 fyrir Dönum. Ég held
að í mannlýsingum til dæmis þá hafi
maður smitast og lært af íslendinga-
sagnahöfundunum.
— Og Laxness. Kaflinn um stofnfund
Kárakappa minnir dálítið á það þegar
kallarnir eru að hittast í Sjálfstœðufólki.
Jájá. Þegar þeir sitja þarna hjá Bjarti
og tala um vankann og stríðið. Fyrsta
kaflann í hlutanum „Veltiár" las ég
hundrað sinnum. Jújú það er alveg rétt.
Þessu slær sjálfsagt inn.
52
J