Svart á hvítu - 01.10.1978, Blaðsíða 20

ríkjandi er í sláturhúsinu & menn steinþagna er
minnsta hljóð berst úr þeirri átt. Einsog fram hefur
komið er hvergi gengt úr vinnusölunum beint inní
salinn enda gangurinn í kring til þess ætlaður. í
ganginum eru tveir verðir vopnaðir & gæta salsins
vandlega & svo þess að enginn óviðkomandi svo
mikið sem komist inní ganginn. Gengur annar
varðgöngu eftir ganginum hvað eftir annað en hinn
stendur varðstöðu við hliðardyrnar þær sem liggja
útí hægri álmu & víkur þaðan ekki um hársbreidd
enda fyrirmæli sláturhússtjórans einkar skýr &
ströng. Þeir skiptast á sinn klukkutímann hvor.
Sjálfir hafa þeir aldrei komið inní salinn & og þora
naumast að gægjast þangað inn þegar dyr eru
opnaðar enda salurinn nánast helgur staður & slíkt
brottrekstrarsök. Þar er Rafkindin. Þar verða hrútar
& þar veröa hrútlömb. Þar heitir í Kapellunni. Þar
vann L. L. var bóndadóttir vestan af fjörðum.
Var faðir hennar dugmikill búmaður talinn af
mörgum eiga drýgst undir sér samsveitunga enda
fyrirhyggjumaður á flestum sviðum stæltur af
óblíðri náttúru hinna vestlægu útnesja & átti kyn að
rekja til sögufrægra sægarpa & víó & valinkunnra
bændahöfðingja. Hann lét allmjög til sín taka í
mörgum & margvíslegum efnum enda ráðríkur &
fylginn sér en heilræði hans komu flestum hlutum
til hins betri vegar & var þetta því fremur virt hon-
um til lofs en lasts. Hann beitti sér mjög fyrir hag-
nýtri sérhæfingu í héraði sínu & lét fá tækifæri
ónotuó til þess að koma því hugðarefni á framfæri
& í framkvæmd en var eindreginn & hatrammur
andstæðingur almennrar undirstöðumenntunar &
var það fleygt um sveitina & haft að gamanmálum
þótt ekki væri fótur fyrir að hann hefði kennt börn-
um sínum að lesa hagnýta búfræði handa almenn-
ingi til sjávar & sveita í stað lestrarkennslubóka í
þeirri trú að þannig myndu þau enga bók aðra
kunna að lesa. Hann barðist ákaft fyrir vélvæðingu
landbúnaðarins á þeim tímum sem atvinnutæki
vélknúin urðu einungis greind í hillingum & var
öflugur talsmaður nýtízkra starfshátta af flestu tagi
en leit með hinni mestu tortryggni á rafmagn sem
orku & nýtingu þess. Hann trúði af einlægni &
auðmýkt á gildi peninga & sem undirstöðu allra
hluta manna fyrstur í sinni sveit að líta bankaseðil
réttu auga & innrætti börnum sínum tilbeiðslu-
kennda lotningu fyrir peningastofnunum sem þá
voru valtari mun í sessi & máttarminni en nú gerist
& öllum sem þá höfðu yfir fjármagni að ráöa. Það
var sagt að eitt sinn hefði verið að honum komiö
þar sem hann stóð & gjóaði augum til skiptis á
heimilisritninguna & bankabók sína tautandi fyrir
munni sér: heldur þykir mér lítt sé fyrirferð dóm
dæmandi & sveiattan. Ekki vilja þó sögumenn láta
bera sig fyrir henni & ber að líta á hana sem tilbún-
ing alþýðu sér til gamans en er hún þó lýsing rétt á
karli. Hann fékkst allmikið við sjóróðra & þótti
fengsæll & ekki alllítil upphefð að fá hjá honum
pláss enda afkomandi forföður síns hins alþekkta
sjósækjanda & þjóðsagnakenndu aflaklóar en af
honum gengur enn í munnmælum mörg sagan
mannrauna & þrekvirkja einsog þegar kænuna rak
til hafs í blánættismyrkri & veður var aö ganga í
ofsarok & blindan hríðarbyl að hann afklæddist
stakk varþ sér útbyrðis beit í skutinn & synti meó
bátinn baksund móti straumi & til lands & þótti
frækilega gert en þótt afkomandi hans ekki færöi
stoðir undir firnasögur af slíku & þvílíku tagi var
hann hraustur & þróttmikill & sótti sjóinn á þótt
öðrum þætti sá kosturinn beztur að bíða slota en
einnig gekkst hann fyrir bættri veiðitækni & leiddi
að því mörg rök að spara mætti vinnu en auka afla
með upptekt nýjunga. Hann sóttist ekki eftir met-
orðum & leit ekki með lotningu til embættismanna
& nefndarforkólfa staðarins það var öðrunær en
hann vildi þó hafa áhrif á gang mála & að þeirra
gætti svo greina mætti & allir sæu. Hann leitaðist
við að draga í búið allt það sem hann ætlaði að til
nytsemda mætti verða & gekk tíðast hokinn í herð-
um & horfði til jarðar að verða ekki af neinu er
leynast kynni nýtanlegt einkum í fjöru. Kistur
geymdi hann í smiðju fullar af ýmsum munum &
ákaflega sundurleitum sem hann kvað að gagni
mega verða sonum þó feðrum ekki nýtist.
Börn hans undu ekki hag sínum við búið & fest-
ust þar ekki né í héraðinu töldu litla framtíð & fá-
breytilega útiá landsbyggðinni & þá því síður á út-
kjálka sem senn myndi leggjast í eyði ætluðu jafn-
vel draugar flýðu héraðið í hópum svo hrikti í &
höfuð undir handlegg & sóttu mjög & leituðu fast í
þéttbýlið þar sem væri fjölbreytni auður & upp-
bygging. Föður þeirra þótti mjög fyrir flótta undir-
kvæma sinna úr sveitinni & sá frammá útdauða &
auðn sveitarinnar er hann svo mjög barðist fyrir að
efla & auka að möguleikum en tálmaði ekki brottför
sona sinna þriggja & einnar dætur enda komin á
fullorðinsaldur & var nú L. ein eftir á bænum ung-
menna. Hún hafði látið það á sér skiljast að hún
myndi hverfa aftur heim strax að lokinni sláturtíð &
allavegana væri hennar von heim jafnskjóttog allri
arðbærri sýslan á staðnum væri lokið & gerði hún
þaó til að friða föður sinn & fá góðan en með sjálfri
sér hafði hún endanlega afráðið að halda þá þess í
staó til höfuðstaðarins í leit að fé frægð & frama
sem fyrirsæta & fráleitar voru þær enganvegin
draumaborgirnar þegar hugsað var til þess hvernig
ferill hennar hófst hver vegsemd henni hlotnaðist
fyrirhafnarlaust einni úr ótölulegum grúa við upþ-
haf fyrirvinnu sinnar til fjár hvar var þá hægt að
afgreiða: dagdraumar & ekkert annað & láta þar við
sitja? Ekkert var ómögulegt stúlku sem hamingjan
elti hvert einasta fótmál. Hvernig henni hlotnaðist
staðan við Rafkindina var öllum sem einum öld-
ungis óræð gáta. Að vísu voru jú einhverjir skyld-
leikar með móður hennar & sláturhússtjóranum
enda átti gamla konan rætur aó rekja til héraðsins
en slíkir skyldleikar þoku umvafðir & lítt rekjanlegir
voru varla þungir á metunum þegar um var að ræða
sérlega virðingarstöðu sem þessa. L. var einkar
lagleg & myndarleg stúlka & vakti athygli hvar sem
hún kom fyrir fríðleik vöxt & þokka en allir vissu
um afstöðu sláturhússtjórans til veikara kyns-
ins & fékk fegurð & yndisþokki engu um ráðið þar
sem hann stýrði málum. En hvernig sem á því stóð
18
SVART A HVÍTU