Birtingur - 01.04.1960, Page 10

einsog hvorugur þeirra geri meira en gjóta
hornauga til rómanskra ljóðbókmennta.
Það er sem ísiendingar treystist ekki nú
á dögum til annars en láta Skandínava
og Engilsaxa vinsa úr fyrir sig. Við eign-
umst Vögguþulu García Lorca, af því að
hún hefur verið þýdd á sænsku. Og bæði
Magnús Ásgeirsson og Helgi Hálfdanarson
þýða persneskt ljóð, af því að það er til
á ensku, og það þótt ljóðið sé þegar til
á íslenzku í frábærri þýðingu. Þessi um-
skipti í menningarsamböndum hafa ef til
vill hafizt með falli Jóns Arasonar, þegar
Danir ná algeru kverkataki á Islendingum,
tengslin rofna við katólska kirkju og þá
um leið við rómanskar þjóðir. Afleiðingin
hefur orðið sú, að á sama tíma og við eign-
umst sum helztu verk enskra og þýzkra
bókmennta, er sem við vitum varla að
rómanskar bókmenntir séu til, og allt fram
á þennan dag má heita að íslendingar
hafi verið gersamlega ókunnugir ljóðlist
rómanskra þjóða.
Snúum okkur að Rimbaud. Hann er sextán
ára, þegar raunverulegur skáldferill hans
hefst, en hefur þá þegar vakið undrun
með skáldgáfu sinni. Hann gerir uppreisn
gegn strangleik móður sinnar og flýr til
Parísar slyppur og snauður. Þar kynnist
hann skáldinu Verlaine, sem tekur hann
upp á arma sína. 1 þrjú ár lifir hann
ævintýralegu lífi, oft ásamt Verlaine, kann
sér ekki hóf í nautnum og svalli. Hann
yrkir í fyrstu hefðbundin ljóð. En hann
gerir einnig uppreisn gegn ljóðinu, los-
ar sig undan hömlum þess, umbyltir því.
Eitt þeirra ljóða, sem hann yrkir í hefð-
bundnu foi'mi, Le bateau ivre (Drukkna
skipið), sýnist mér vera augljós aðdrag-
andi þess, sem koma skal, og einkum
merkilegt fyrir þær sakir. Hugmynda-
tengslunum er umbylt, Ijóðið hefur öðl-
azt nýtt mál, en Rimbaud vogar sér ekki
enn að mölbrjóta þær reglur, kveðandi og
rím, sem hann hafði náð undraverðu valdi
á þegar í barnaskóla. En fyrr en varir
hefur hann látið höggið ríða af, svipt
fjötrunum af aðþrengdum hugsunum.
Þannig verða merkilegustu verk hans til,
þau sem gáfuðustu bókmenntamenn þreyt-
ast aldrei á að skrifa um, Les Illumina-
tions (Uppljómanirnar) og Une Saison en
Enfer (Árstíð í víti). Þegar hann hefur
lokið við þessi verk, sem vöktu nálega
enga athygli fyrst þegar þau voru út
gefin, er ferill hans á enda. Hann segir
að fullu skilið við skáldskapinn nítján ára
gamall.
Árið 1874 er hann í Englandi, vill læra
betur ensku og þýzku. Hann er talinn hafa
verið afburða tungumálamaður. Frá
Þýzkalandi fer hann til Sviss og Italíu,
síðan heim til föðurhúsanna. Veturinn
1875—1876 leggur hann stund á ítölsku,
spænsku, hollenzku, nýgrísku og arabísku.
Á árunum 1876—1880 flækist hann um
Evrópu og til Austurlanda. Og loks sezt
hann að í Afríku. Þar stundar hann
vopnasmygl og fleira. Þá er fátt um hvíta
menn í Afríku. Þar lifir Iiann í áratug.
Þá fær hann mein í hnéð. Það mein
dregur hann til dauða 10. nóvember 1891.
Tíann er þá á sjúkrahúsi Marseille.
Rimbaud lifði of umbrotamiklu og ævin-
týralegu lífi til að því verði lýst í stuttum
pistli. En ég vil benda fólki á, að til er á
ensku mjög vönduð bók um ævi hans eftir
Enid Starkie. Hitt veit ég því miður ekki
hvort sú bók er til á Landsbókasafninu
eða fæst í Kron eða hjá Snæbirni eða hjá
Braga. En þá eru líka fleiri bókabúðir í
Reykjavík. Þær eru margar. Og þar er
mörg góð erlend bók — miðað við fólks-
fjölda.
8 Birtingur