Mæðrablaðið - 01.05.1946, Blaðsíða 9

MÆÐRABLAÐIÐ
dánarbæturnar. í landi, þar sem sjó-
mennskan er stærsti og þýðingar-
mesti atvinnuvegur þjóðarinnar og
svo áhættusamur lífi þeirra sem sjó-
mennskuna stunda að jafnast getur
á við það að vera á vígvelli, er líf
sjómannsins metið á kr. 3000,oo —
þrjú þúsund krónur — með núgild-
andi vísitölu kr. 8.550,00. — Tölur
geta verið kaldhæðnar á stundum.
Ekkjubótunum varpað fyrir borð.
Ein af meginkröfum mæðrastyrks-
nefndar hefir frá upphafi verið
krafan um mæðrastyrki og mæðra-
laun, þ. e. krafa um að einstæðings-
mæður ættu rétt á styrk, sem nægði
til framfærslu þeirra og barna
þeirra. Styrkur, sem væiá ekki sömu
reglum háður og venjulegur fram-
færslustyrkur, heldur væri hann við-
urkenning á því að móðir, sem
væri ein að ala upp börn og ann-
aðist þau, væri að vinna starf, sem
væri í raun og veru launavert, og að
það væri ekki síður í þágu þjóðfé-
lagsins en móðurinnar sjálfrar, að
slíkt starf lánaðist vel.
Árangurinn af þessari baráttu
Mæðrastyrksnefndar var sá, að 1934
var komið inn í framfærslulögin
lcaflanum um ekkjumeðlög, en sam-
kvæmt honum gátu ekkjur fengið
úrskurðað meðalmeðlag með börnum
sínum, en bæjar- eða sveitarfélög
greiddu meðlögin.
Þessi meðlög voru þó ekki nema
föðurhluti mcðlagsins, eða sem svar-
aði % hlutum af fullri meðgjöf
barnsins. Mæðrastyrksnefndin hélt
því enn áfram baráttunni fyrir
mæðralaunum. Það er: viðbótarstyrk
til móðurinnar, sem gerði hcnni
mögulegt að halda saman heimili
án þess að leggja á sig tvöfalda
vinnu, bæði að annast um heimilið
og vinna fyrir þörfum þess að all-
miklum hluta. Barátta nefndarinnar
hefir þó ekki borið sýnilegan árang-
ur fyr en frumvarpið um almanna-
tryggingar kom fram á Alþingi í
liaust. Þar var þetta mei’kilega ný-
mæli, og kallaðist ekkjubætur, sem
átti að tryggja ekkjum með börn á
framfæri ákveðna upphæð árlega,
þessi réttur gat einnig náð til ó-
giftra mæðra með 2 eða flciri börn,
svo og fráskilinna mæðra. Þessar
bætur voru að vísu lágar, 600,oo kr.
á ári á fyrsta verðlagssvæði eða kr.
141,50 á mánuði með núgildandi
vísitölu, en þær fólu í sér
viöurkenningu á starfi móöurinnar á
heimilinu, og því vo'ru þær mjög
mikils viröi.
Það hefði verið ástæða til að
Alþingi hækkaði þessar bætur og
Mæðrafélagið í Reykjavík leyfði sér
að skora á Alþingi að hækka þær
upp í 100 kr. í grunn á mánuði eða
sama og ellilaun og örorkubætur til
einstaklinga. I stað þess að taka slíkt
til greina felldi hið virðulega Al-
þingi þær alveg niður nema fyrsta
ekkjuárið, eins og fyrr getur.
Þegar þessi aðferð þingsins kvis-
aðist, mótmælti Mæðrastyrksnefndin,
Mæðrafélagið, Kvenréttindafélag Is-
lands og auk þess skrifuðu um 40 af
þekktustu konum í Rcykjavík undir
mótmæli til Alþingis gegn því að
fella ákvæðið um ekkjubætur niður.
Ekki sá þó Alþingi sér fært að
taka þessi mótmæli til greina.
Barnalífeyririnn.
I útvarpsumræðunum frá Alþingi
þar sem þetta mál bar á góma töldu
sumir Alþingismenn að hagur mæðra
og barna væri tryggður, og bentu á
barnalífeyrinn. Því hefir og víðar
verið haldað fram.
Það skal ekki gert lítið úr bai'na-
lífeyrinum síst nú þegar tryggingin
gL’eiðir hann. En barnalífeyririnn
eð aöeins fööurhluti meölagsins mcö
barninu. Þetta undirstrikar löggjaf-
inn með því að heimta alla upphæð-
ina cndurgreidda af barnsföður sé
hann á lífi, og ennfremur með því
ákvæði í lögunum að þegar móðirin
er dáin þá bætir tryggingin allt að
50 % við hinn fasta barnalífeyrir.
Pannig staöfestir löggjafinn sjálfur
aö barnalífeyririnn sé aöeins
% hlutar af raunverulegum fram-
færzlukostnaöi barnsins, og í reynd-
inni mun hann vera tæplega þaö, aö
minnsta kosti í Reykjavík, eins og
tölurnar sýv.a bezt.
Á fyrsta verðlagssvæði verður
barnalífeyrir kr. 190,oo á mánuði, en
á öðru verðlagssvæði kr. 141,50.
með núgildandi vísitölu. Lesand-
inn getur svarað því sjálfur
hvort hann treystir sér til að veita
barni allar þarfir fyrir þá upphæð?
Á fósturheimilum Sumargjafar í
Reykjavík er meðlagið kr. 300,oo á
mánuði auk fata og þó er
reksti'arhalli á þessum heimilum.
Tekjur þær sem barnalífeyririnn
veitir lieimili móður með 3 börn er
kr. 570,oo á mánuði með núgildandi
vísitölu og móður með 4 börn kr.
760,oo á mánuði. Öllum, sem nokkra
vitneskju hafa um hvað raunveru-
lega kostar að lifa, hlýtur að vera
ljóst að það er eklci hægt aö lifa á
barnalífeyri trygginganna eingöngu,
móöirin veröur enn sem fyrr aö gera
annaö tveggja aö leggja á sig tvö-
falda vinnu eða hún verður áfram-
haldandi að auðmýkjast til að fá
framfærslusiyrk af sveitinni.
Hver er höfuðtilgangur almanna-
trygginganna.
Það verðui’ að harma það að
tryggingarnar skuli ekki veita ein
stæðingsmæðrum með börn á frarn-
færslualdri meira öryggi en raun er
á, sem þó hefði átt að vera höfuðat-
riði í þeim. Og satt að segja er nokk-
uð erfitt að átta sig á hver hefir
verið höfuðtilgangurinn með löggjöf-
inni.
Var það ef til vill aldrei aðalatriði
að veita fyrst og fremst þeim, sem
lakast eru settir, fjárhagslegt ör-
yggi? Eða er löggjafinn svona fjarri
þvi að þekkja hvað raunverulega
kostar að lifa? Eða er það einfald-
lega vegna þess að hér eiga hlut að
máli umkomulausar konur; þolinmóö-
ustu og kröfuminnstu kjósendur,
sem til eru? Slíkar og þvílíkar
spurningar hljóta að vakna við íhug-
un þessara laga. Eitt er víst, að
skrítin eru rökin hjá löggjaf-
anum, þegar um mat á störfum
kvenna er að ræða. Þá finnst manni
cinnig „réttlætið“ mjög vafasamt.
Stundum getur sem sé „jöfnuðurinn“
verið ranglátur eins og þegar ríkir
og fátækir eiga að greiða jafnt.
Það er að vísu réttlátt frá sjónar-
miði einstaklingsframtaksins að all-
ir borgi jafnt fyrir sama hlutinn og
engum dettur í hug að áfellast bíó-
eigendurna fyrir að selja ekki
lágtekjufólki ódýrara inn á bíóin.
En í þjóðfélaginu gilda aðrar reglur
og eru eldri en hugmyndin um al-
mannatryggingar, það cr að leggja
framh. síðu 10