Eining - 01.08.1954, Síða 10

i
10
EINING
Námskeið í bindindisfrœðslu
Dagana 10.—14. júní s. 1. fór fram
námskeið í bindindisfræðslu á vegum
Bindindisfélags kennara. Formaður fé-
lagsins, Hannes J. Magnússon, skóla-
stjóri setti námskeiðið og stjórnaði því,
unz hann fór af landi brott, en þá tók
við stjórn þess Brynleifur Tobiasson,
áfengisvarnaráðunautur.
Námskeiðið var í Templarahöllinni,
Fríkirkjuvegi 11, Reykjavík.
I reglugerð um bindindisfræðslu frá
1936 er svo ákveðið, að bindindis-
fræðsla skuli fram fara í öllum skólum,
en í reyndinni er hún mjög lítil. Þarf
hún að byggjast upp frá rótum. En til
þess vantar ýmsar handbækur. Verið
er að rita handbók handa kennurum í
þessu efni, en þá vantar stutta lesbók
með myndum og línuritum, handa börn-
um. I sambandi við þetta er nauðsyn-
legt að fram fari í Kennaraskólanum
leiðbeiningar um tilhögun bindindis-
fræðslu.
Aðalleiðbeinandi námskeiðsins var
Erling Sörli, skrifstofustjóri, frá Oslo.
En hann hefur mikla reynslu í að stjórna
slíkum námskeiðum í Noregi. Á nám-
skeiðinu voru flutt erindi og voru um-
ræður um flest þeirra. Þá voru sýndar
tvær kvikmyndir, sem notaðar eru við
bindindisfræðslu hjá frændþjóðunum á
Norðurlöndum.
I fyrsta erindi sínu vék ræðumaður
að hinni uppeldislegu hlið. Taldi hann
hana mikilvægari en þá fjárhagslegu,
því að áfengisnautnin brýtur niður sið-
ferðisþrek og manndóm. Samkvæmt
amerískum rannsóknum eru 40% af
ofdrykkjumönnum heilbrigðir, er þeir
byrja að drekka. Aðrir meira og minna
andlega sjúkir. Venjulega hefst áfengis-
nautn fyrir 25 ára aldur. I fangelsi einu
í Osló kom það í ljós, að 70% af föng-
unum byrjuðu áfengisnautn fyrir 20 ára
aldur og 90% þeirra fyrir 25 ára ald-
ur. Af þessu má ráða, hve mikilvægt
það er, að geta verndað æskulýðinn
fyrir áfengisnautn. Fræðslan í skólun-
um er því mikilsverð í þessu efni. En
þó að hún sé mikilvæg, er þó hitt enn
mikilvægara, að skólarnir geti stutt að
heilbrigðum skapgerðarþroska æsku-
manna, svo að hún sé fær um sjálf að
velja heilbrigðar leiðir, en láti ekki aðra
leiða sig út í skaðlegar nautnir. Það þarf
að glæða viljann til þess góða og efla
ábyrgðartilfinninguna.
Annað erindi Erlings Sörli fjallaði um
áfengisnautn frá siðrænu sjónarmiði —
Taldi hann ekki hægt að mæla áfengis-
nautn bót frá siðrænu sjónarmiði, því
að hún gerði mennina hvorki betri né
hamingjusamari. Ofdrykkjan og afleið-
ingar hennar eru í fullu ósamræmi við
hina kristnu siðfræði.
En menn greinir á um hófdrykkjuna.
Meðmælendur hennar segja, að það
þurfi sterkari skapgerð til að neyta
áfengis í hófi en að vera í bindindi. En
þetta er vafasöm fullyrðing. Oft þarf
sterkari vilja til að neita en að láta leið-
ast með öðrum. I öðru lagi halda áhang-
endur hófdrykkjunnar því fram, að
áfengisnautnin létti lífsbaráttuna. Eitt-
hvað getur verið til í þessu á vissu stigi.
En þegar neyzlan eykst, kemur dýrið í
manninum skýrar í ljós. I þriðja lagi er
það talið áfenginu til gildis, að það geri
menn glaða og ófeimna á skemmtunum.
En þessi skoðun hefur gengið frá kyn-
slóð til kynslóðar og því trúa menn
þessu. En eitt er víst. Hófdrykkjan er
aldrei hættulaus. í gegnum hana liggur
leiðin til ofdrykkjunnar.
Er hægt að mæla áfengisnautn bót
frá siðrænu sjónarmiði? Er það rétt að
neyta drykkjar, sem skemmir líkamann
og setur skapgerð manna í hættu? Er
hægt að mæla því bót að valda öðrum
erfiðleikum með áfengisnautn?
Frá sjónarmiði þjóðfélagsins verður
að svara þessum spurningum neitandi.
Áfengisnautnin tefur fyrir eðlilegri þró-
un þjóðfélagsins.
Þá flutti ræðumaður tvö erindi um
áfengið og þjóðfélagið. Taldi hann heim-
ilið fyrirmynd þjóðfélagsins. En þjóð-
félagið á að stuðla að hamingju allra.
Margt er það, sem stuðlar að áfengis-
nautn. Fjárhagslegir erfiðleikar, óham-
ingjusöm hjónabönd, léleg húsakynni
o. fl. Skaðsemi áfengisnautnar blasir
víða við börnum og mörg þeirra verða
að líða margvíslega hennar vegna. Þau
eiga kröfu á því, að fá að vita satt og
rétt í þessu efni. Sú fræðsla á að fara
fram í skólunum.
Margir piltar eru fullir mótþróa gegn
viðteknum reglum á vissu aldursskeiði.
Það er orsök þess að margir lenda þá í
slæmum félagsskap og fá þar óheppilega
fræðslu um áfengið. Fyrirmyndin er
4
4
Þá er að minnast á viðhorf ríkissjóðs. Upp á það má heimfæra
þessa ágætu þjóðsögu:
— Bóndi bjó með konu sinni fyrir norðan. Hann var fátækur
mjög. A bænum var tík, er gaut mórauðum hvolpi. Bóndi ól hann
upp og hafði fyrir smalahund. Hvolpinum var gefið stekkjar-
lamb, og var það gimbur. Móri varð svo fésæll, að ekkert missti
hann, en fé það, er honum var eignað, tímgaðist vel, svo að tvö
höfuð sem menn segja, voru á kindum hans, og gekk þetta til þess,
að Móri hafði eignazt allt féð, og búið var orðið hans eign, og
köiluðu menn hann því ríka Móra, að nú var komin auðleg í stað
örbirgðar á heimilinu. Svo mikið kvað að þessu dálæti á Móra,
að þegar mönnum var matur borinn eða annar greiði gerður eða
nokkuð úti látið og hjónunum var þakkað fyrir, mæltu þau, að
ekki skyldi þakka sér, heldur honum ríka Móra.
Einhverju sinni var biskup á vísitasíuferð sinni og kom á þennan
bæ. Var honum og mönnum hans gerð veizla og borinn matur í
trogum, kútar voru í flösku stað og askar fyrir staup. Að endaðri
veizlunni þakkar biskup þeim hjónum greiðann, en þau mæltu
að vanda, að ekki skyldi þakka sér, heldur ríka Móra, sem ætti
allt búið. Biskup spyr hvort það sé maður, en þau segja að það sé
rakki sinn. Biskup kvað eigi mætti minna vera en hann fengi að
sjá þann, er veitt hefði, og þakka eigi. Þau kváðu það vel komið.
Er þá gengið út á haug, og liggur þar þá kvikindi eitt heyrnar-
og sjónlaust, óræsti mikið, í einum flókabendli og afgamall. —
Þá er biskup hefur litið á hundinn um stund, mælti hann til sveins
síns: „Sér þú þrælinn?“. Sveinninn rak þá stígvélin í haus Móra,
svo að heilinn lá úti. En eftir það, að Móri var dauður, brá svo
við, að allt gekk af þeim hjónum og loks dóu þau úr eymd og
volæði.--------
Sagan endurtekur sig. Þjóðin hefur nú um skeið haft sinn ríka
Móra og beðið alla að þakka honum veittar velgerðir. Og margir
eru hræddir um að eins fari nú eins og forðum, að sé Móra lógað,
þá muni þjóðin veslast upp úr eymd og volæði.
Það er ákaflega spámannlegt sjónarmið.
Mörg fleiri sjónarmið koma hér einnig til greina. Reykjavíkur-
bær gæti t. d. gefið allófagra lýsingu á því hvert afráð hann hefur
goldið vegna eldis ríka Móra.
Áfengislögin nýju, sem seinasta Alþingi samþykkti, eru ekki
líkleg til þess að reynast betur né verða langlífari en lögin frá
1935. Þess vegna er kominn tími til þess um leið og hin nýju lög
koma til framkvæmda, að fara að undirbúa næstu löggjöf um þetta
efni. Það verður að gerast á þann hátt, að safnað sé upplýsingum
um þau hervirki, sem áfengið gerir í landinu, og eins ber að at-
huga hitt, hvaða gagn þjóðin hefur af áfengisneyzlu. Það verður
að sjást svart á hvítu hvernig við stöndum. Og þá verður að taka
tillit til allra þeirra sjónarmiða, er hér var drepið á og margra
fleiri.
,,A benegter fakta“.
Einstaka manni er trúandi til að gera það, en ekki Alþingi
sjálfu.