Eining - 01.06.1957, Blaðsíða 6

6
EINING
Rifthöfundar og skáld drykkjumenn
llmikið eru menn búnir að
velta vöngum yfir því,
hvers vegna margir rit-
höfundar og meirihátt-
ar skáld eru drykkju-
menn. Þeir menn, sem
enn dýrka áfengispúkann hafa reynt að
skýra þetta þannig, að innblásturinn fá
þessi skáld frá púkanum, sem þeir dýrki.
Afengið fari eldi um sálir þeirra og komi
andinn þá yfir þá. Áreiðanlega er þetta
alröng og heimskuleg túlkun.
Sennilega eru flest eða öll mikil skáld
eitthvað ,,abnormalir“ menn, og sökum
þess að þeir eru abnormalir drekka þeir.
Líklega þurfa menn að vera eitthvað
öðruvísi en aðrir menn, eigum við að
halda okkur að þessu orði abnormalir?
til þess að geta verið mikil skáld. Skáld-
skapur er hugmyndaflug, og markalín-
an milli hugmyndaflugs, hugaróra,
skringilegra heilabrota, og rugls hins
andlega vanskapaða manns, hvort sem
hann á að kallast ,,abnormal“ eða
,,subnormal“, er oft mjög óskýr og
erfitt að greina, hvar vit tekur við af
óviti eða óvit af viti. Vafalaust hefur oft
munað litlu hjá náttúrunni, að gáfna-
Ijósið og snillingurinn yrði í sköpuninni
fábjáni eða fábjáninn gáfnaljós og snill-
ingur. Snillingurinn er stundum einmitt
slík manntegund, að hann er ofurmenni
á sumum sviðum' en undirmálsmaður á
öðrum. Hann er andlega haltur, en get-
ur þó verið mikilmenni. Til þess að bæta
sér upp þenna ágalla drekkur hann.
Sumt af sálarkröftum hans er fyrir ofan
þessa venjulegu gáfnalínu og sumt fyrir
neðan. Þar er jafnvægisskortur, sem er
truflandi og sú truflun veldur vanlíðan,
sem reynt er að leyna, en þó einkum að
kæfa í áfengisneyzlu.
Það er ekki áfengisneyzlan, sem ger-
ir menn að stórskáldum, en sum stór-
skáld drekka, af því að þeir eru svo
gerðir, sem hér hefur verið lýst.
Ameriska nóbelsverðlauna skáldið,
Eugene O’Neill, hefur sagt:
„Ég orka ekki að skrifa eina línu,
þegar ég er ekki algáður. Það er trú
mín, að enginn maður hafi nokkru sinni
skrifað neitt það, sem vert var að lesa'
er hann var í ölvunarástandi. Þetta er
engin siðaprédikun. Það er eðlisfræði“.
Áfengisdýrkendur hafa oft gert sig að
fíflum í daðri þeirra með áfengið fram-
an í listinni. Sænskur rithöfundur segir
frá því, að þegar vitað var að Ernest
Hemingway fengi nóbelsverðlaunin, þá
hafi stórt sænskt tímarit sent mann flug-
leiðis alla leið til Havana á Kúbu, til
þess að færa honum eina flösku af
sænsku kornbrennivíni, en skáldið lá þá
þar eftir flugslys. Gert var allmikið úr
þessu afreki.
Ég er að lesa mikla bók um mikið
skáld og mikinn drykkjumann, sem auð-
vitað drakk sig í hel. Bókina hefur ritað
skáld, John Malcolm Brinninn. Hún
heitir Dylan Thomas in America. Bókin
var mér af góðum gefin, en mér varð að
hugsa: á ég að lesa 300 bls. bók um
drykkjumann. Myndin af skáldinu á
kápu bókarinnar er slík, að ætla mætti
að maðurinn hefði legið ævilangt í bleyti
í áfengi. Sennilega lýk ég aldrei við
bókina, en þessi einkennilegi drykkju-
maður hlýtur fljótt samúð lesarans.
Hann er mikið ljóðskáld, vafalaust sök-
um þess, að hann er mikill tilfinninga-
maður. Á ferðalögum sínum um þvera
og endilanga Ameríku les hann eftir
pöntun, í háskólum og alls konar skól-
um, einnig fyrir fjölmenni á öðrum stöð-
um, ljóð sín og annarra' fyrir fjöldann,
en hann á ekki samleið með fjöldanum.
Hann er í eðli sínu einmana og drekk-
ur til þess að geta umgengist fólk, til
þess að hann, gáður, skuli ekki líta út í
augum annara eins og væri hann ölvað-
ur. Eitthvað nálægt þessu síðasta, er
skýring bókarhöfundar á drykkjuskap
Dylans, en höfundur bókarinnar var eins
konar verndarengill og fjárhaldsmaður
Dylans um dvalartíma hans í Bandaríkj-
unum. Hvarvetna hreif hann fólk og
hneykslaði. Sem upplesari var hann alls
staðar dáður og dýrkaður, en í sam-
kvæmum var hann oft hneykslunarhell-
an. Fólk sagði: „Hvernig gat slíkur
maður samið þessi dásamlegu ljóð.“
Framhjá knæpu gat hann helzt aldrei
farið. Stundum var hann að hósta og
kúgast á bak við tjöldin síðustu mínút-
urnar áður en hann átti að stíga fram á
sjónarsviðið, en á hinu tiltekna augna
bliki steig sterkur og hressilegur maður
fram og las upp af mestu snilld, og
merkti þá enginn lasburða drykkju-
mann. Oft sveikst hann um að koma í
boð sem haldin voru honum til heiðurs,
og oft var hann á eftir tímanum. Aðdá-
un fólksins virtist ekki hafa hin minnstu
áhrif á hann.
Af frásögn bókarhöfundar, sem
kynntist Dylan til hlýtar og taldi hann í
raun og veru aðdáunarverða sál, er það
ekki vandskilið, að maðurinn er ekki
neinn venjulegur maður. Hann er vissu-
lega eitthvað ',abnormal“ og þess vegna
drekkur hann og þess vegna er hann
slíkt skáld, að það var fólkinu ráðgáta,
að slíkur maður gat samið svo dásam-
leg ljóð.
Til Hollywood þráði hann að koma,
aðeins til þess að hitta Chaplin og kynn-
ast einhverri ljóshærðri ,,stjörnu“.
Honum veittist hvort tveggja, stjarnan
gat ekki orðið við öllum óskum hans og
varð hlutskipti hennar því ofurlítið
óþægilegra sem borðdömu hans síðar
um kvöldið. Sjálfsagt hefur ástin átt
töluverð ítök í þessu tilfinningaskáldi,
engu síður en ölið. 1 Californíu kynntist
hann 18 ára stúlku, sem honum leizt
vel á, hann var reyndar giftur og átti
tvö börn, en þessi unga, vel menntaða
og greinda snót, sem alizt hafði upp með
„hundum og hestum“, gerði honum það
freistandi tilboð’ að ef hann vildi bíða í
tvö ár og giftast sér, þá fengi hún nokkr-
ar milljónir dollara og gætu þau þá lif-
að og leikið sér eins og þau vildu hvar
sem helzt í heiminum. Sjálfsagt hefur
Dylan litizt vel á tilboðið, en sinnti því
þó ekki.
Á öllu ferðalagi sínu um Bandaríkin
ritaði hann aðeins eitt bréf. Það var til
aldraðra foreldra hans, og er bréfið all-
merkilegt. Það var aldrei sent, en fannst
í fórum hans eftir að hann var dáinn.
Bréfið er allathyglisvert og sýnir glöggt
sálarlíf og sjálfsblekkingar drykkju-
mannsins. Hann telur sig ekki hafa tíma
til að skrifa konu né foreldrum, en
hangir þó flesta daga tímum saman á
einhverjum knæpum. Hann segir: „Ég
hef næstum aldrei haft stund til minna
eigin ráða, nema þegar ég hef verið í
rúminu, uppgefinn og óhæfur til starfa“.
Hann hefur heimsótt „fjörutíu háskóla,
menntaskóla og ýmsa aðra skóla“ og
ferðast víðs vegar um landið. Hann tal-
ar af viðkvæmni um foreldra sína, en
bréfið komst ekki þeim í hendur.
Vinur hans og hjálparhella, bókar-
höfundurinn, hefur miklar áhyggjur út
af fjármálum hans. Dylan hefur unnið
sér inn þúsundir dollara en Malcolm
Brinnin skilur ekki, hvers vegna hann
þarf að eyða um 50 dollurum dag hvern,
og konu sinni „sendir hann aðeins af
og til smáupphæðir". Hann virðist eng-
an skilning hafa á fjármálum og er í því
líkur öðrum drykkjumönnum.
Meira verður ekki sagt um þetta ein-
kennilega skáld og drykkjumann, að svo
stöddu, en hann varpar nokkru ljósi
yfir það ígrundunarefni, hvers vegna
góðskáld eru oft drykkjumenn. Þeir
eru ,,abnormalir“ og þess vegna góð
skáld og þess vegna líka drykkjumenn,
en ekki góð skáld sökum þess að þeir
eru drykkjumenn. P. S.