Eining - 01.06.1958, Side 1

16. árg.
Reykjavík, júní—júlí 1958.
6., 7. tbl.
Friðrik Ásmundsso
Brekkan
F. 28. júlí 1888
D. 22. apríl 1958
mun hafa verið á stórstúku-
þinginu í Reykjavík árið 1929
íIEslÍr að fundum okkar Friðriks
Brekkan bar fyrst saman.
Hann var þá maður á bezta aldri og
nýlega orðinn templar. Hann vakti strax
athygli mína og varð mér minnisstæður
fyrir fágaða framkomu og alúðlegt við-
mót, ágæta mælsku og góðan skilning
á gildi Reglunnar. Eg fékk eitthvert
hugboð um það, að þarna væri maður,
sem ætti eftir að koma við sögu bind-
indishreyfingarinnar á íslandi. Svo liðu
ár og við höfðum lítið hver af öðrum að
segja. Síðar áttum við eftir að sitja sam-
an í framkvæmdanefnd Stórstúku ís-
lands í áratug. Eg komst þá að raun um,
að hugboð mitt um Brekkan, er við
kynntumst fyrst, hafði verið rétt, og vissi
það raunar löngu fyrr.
Friðrik Á. Brekkan fæddist að Ytri-
Reykjum í Miðfirði 28. júlí 1888. Voru
foreldrar hans hjónin Ásmundur Jóns-
son, lengst á Brekkulæk í Ytri-Torfu-
staðahreppi, og Margrét Bjarnadóttir
bónda í Krossdal í Víðidal Jóhannes-
sonar.
Brekkan ólst upp í föðurgarði- Tvítug-
ur að aldri fór hann í bændaskólann á
Hvanneyri og lauk þaðan búfræðiprófi.
Mun hugur hans um skeið hafa staðið
til búskapar, þó að eigi yrði sú raunin
á, að hann gerðist bóndi. Hann stund-
aði kaupavinnu í Borgarfirði að námi
loknu og fékkst við fjárgeymslu á vetr-
um. En útþráin brann honum í brjósti.
Hún snart hrifnæma sál hins unga
manns, sem var draumlyndur að eðli,
gáfaður og íhugull, með listræna strengi
titrandi í brjósti.
Hann réðst til utanfarar og stundaði
um árabil nám við lýðháskóla og kenn-
araskóla í Danmörku og síðan í Svíþjóð.
Um skeið var hann svo kennari við
handíðaskóla í Askov og fleiri skóla í
Danmörku. En
,,Sé eyjunni borin sú fjöður, sem flaug,
skal hún fljúga endur til móðurstranda.“
Og ennfremur:
,,Vor landi vill mannast á heimsins hátt,
en hólminn á starf hans, líf hans og mátt
og í vöggunnar landi skal varðinn
standa.“
Heimþráin bar hann til ,,móður-
stranda“, og í „vöggunnar landi“ stend-
ur varðinn hans.
Friðrife Ásmundsson Brekkan.
Brekkan kom heim til Islands árið
1929 eftir 18 ára útivist.
Mikil og margþætt störf biðu hans.
Hann var um skeið ritstjóri Dags á
Akureyri og tím^ritsins Nýrra kvöld-
vakna. Lengst var hann kennari við
gagnfræðaskóla í Reykjavík, en síðustu
12 æfiárin var hann starfsmaður við
Þjóðminjasafn íslands.
En það var margt fleira, sem Friðrik
Á. Brekkan lagði á gjörva hönd um
æfina, ollu því fjölhæfar gáfur hans,
mannúð og trölltryggð við hugsjónir og
hugðarmál.
Lengst munu ritstörf hans og félags-
málastörf halda á loft nafni hans, og
fyrir hvort tveggja var hann alþjóð kunn-
ur.
Hann skipar virðulegan sess á rithöf-
undabekk þjóðarinnar Ungur hóf hann
að rita á erlendri grund. Fyrsta bók
hans, De gamle fortalte, kom út í Kaup-
mannahöfn árið 1923. Var hún síðan
þýdd á íslenzku og kom út 1927 undir
nafninu Gunnhildur drottning og fleiri
sögur. Síðan rak hver bókin aðra, ljóð,
skáldsögur og smásagnasöfn. Merkast
rita Brekkans frá þessu tímabili er vafa-
laust Saga af bróður Ylfing, einnig rituð
á dönsku. Með heimkomu Brekkans
varð hlé á ritferli hans. En eftir 1940
hóf hann að semja skáldrit að nýju og
koma þá út eftir hann nokkrar bækur.
Hann fékkst einnig nokkuð við þýðing-
ar og eru hinar veigamestu þær, að
hann snaraði á dönsku Einokunarverzl-
un Dana á Islandi eftir Jón J. Aðils og
þýddi Fólkungatré Verners von Heiden-
stam, er Almenna bókafélagið gaf út
árið 1956.
Þá ritaði Brekkan margar greinar um
bókmenntir og bindindismál í blöð og
tímarit, innlend og erlend.
Friðrik Á. Brekkan naut að vonum
mikils trausts meðal íslenzkra rithöf-
unda og var um árabil forystumaður í
hópi þeirra.
Strax eftir að Brekkan fluttist heim,
gerðist hann templar og var síðan, með-
an heilsan leyfði, einn ai aöalíoringjun-
um í sveit bindindismanna. Hann vann
mikið og gott starf á þeim vettvangi og
varði til þess naumum tómstundum sín-
um. Áreiðanlega var það honum mikil