Eining - 01.08.1967, Side 6

6
EINING
Pétur Guðmundsson.
FRÁ LIÐNUM ÁRUM
mrunffarlp
M
um
óóon,
Sft er gaman að fletta gömlum
blöðum. I maíblaði Templars 1926
er minningarljóð um Sigurð Eiríksson.
Höfundur ljóðsins er frú Elísabet Jóns-
dóttir, ekkja Péturs Guðmundssonar,
sem var 26 ár, frá 1893 til 1919, kenn-
ari og skólastj óri hins sögufræga barna-
skóla á Eyrarbakka, fyrsta barnaskóla
landsins. Elísabet er nú að verða níræð,
en ljóð hennar er á þessa leið:
Hefur enginn hróðrargígju stillt
um hjarta þitt, semvarsvogottogmilt,
að vildi bæta böl hjá sinni þjóð
og blóðug þerra tár við kærleiksglóð ?
Sér það enginn hvernig horfir nú?
Hent er skop að sannri guðdómstrú,
drukkið vín og svívirt þjóðarsæmd,
sér ei neinn hve framtíðin er dæmd?
Nú sést fyrst, hvað varstu þinni þjóð,
þegar vínsins skolar ölduflóð
æskulýðnum út af manndómsbraut,
ellin líður skort og býr við þraut.
Er ei neinn, sem vill nú veita lið,
vekja trú á Guð og sannan frið,
brjóta hlekki víns og vekja þjóð,
svo verði hennar framtíð björt og góð.
Elísabet Jónsdóttir.
Elísabet er dóttir Jóns Þórðarsonar,
alþingismanns í Eyvindarmúla í Fljóts-
hlíð, Þórðarsonar, sem þar bjó á undan
honum, Jónssonar, Isleikssonar fálka-
fangara. Afi Jóns Isleikssonar var Ól-
afur gamli klausturhaldari á Síðu í
Vestur-Skaftafellssýslu.
Móðir Elísabetar var Guðrún frá
Sauðholti, Fljótshlíð, Jónsdóttir, Ey-
vindssonar, Nikulássonar á Kornbrekk-
um á Rangárvöllum, Eyvindssonar
duggusmiðs.
Móðir Jóns, föður Elísabetar, var
Ólöf Beinteinsdóttir hins ríka í Ölvusi,
en kona Beinteins var dóttir Halldórs
Brynjólfssonar biskups á Hólum í
Hjaltadal.
I bókinni, Saga barnaskólans á Eyrar-
bakka, kynnir séra Árelíus Níelsson
hjónin á þessa leið:
,,Elísabet er greind kona, stórbrotin
og sköruleg og höfðingi mikill í lund,
eins og hún mun eiga kyn til. Þau voru
áreiðanlega sammála um það að bera
sig ekki upp undan dómi örlaganna við
neinn, fyrr en í fulla hnefana.. .
Pétur og Elísabet voru fyrstu kenn-
arahjónin í sögu skólans, sem ekki gáf-
ust upp svo að segja á brúðkaupsdaginn
eða eftir árið, til að fá sér eitthvað arð-
vænlegra eða öllu heldur lífvænlegra
starf. Dj örf, vonglöð og stórbrotin unnu
þau að hugðarefnum sínum, unz yfir
lauk.. .
Framtíð nemenda hans hefur sýnt,
að leiðsögnin hjá þessum virðulega veg-
sögumanni var traust og rétt. Fjöldi
memenda hans frá Eyrarbakka hafa
orðið og eru nú meðal dugmestu og
kunnustu þegna þjóðarinnar. Það eru
laun himinsins.
Af börnum hans munu þekktastir
þeir bræðurnir Jón Axel Pétursson,hinn
fyrsti framkvæmdastjóri Alþýðusam-
bands Islands (nú bankastjóri), og hinn
ástsæli útvarpsþulur, Pétur Pétursson.
Pétur var svipmikill og gáfulegur,
augun snör og björt undir háu og tígu-
legu enni. Hann var hraðmæltur og
hnittinn bæði opinberlega og í einka-
samtölum, gat verið meinfyndinn og
strangur, ef því var að skipta, mála-
fylgjumaður og gaf sig mjög að stjórn-
málum sem ákveðinn heimastjórnar-
maður. Um aldamótin hafði hann nær
unnið kosningu til Alþingis fyrir Árnes-
sýslu, og mæla sumir, að þar hafi kjör
hans verið ónýtt með yfirgangi.
Pétur var ágætur bindindismaður og
starfaði mikið að málum reglunnar, var
meðal annars regluboði um skeið/‘ —
Þessi eru orð séra Árelíusar Níelssonar.
Pétur sat stundum stórstúkuþingin, og
á hans skólastjóraárum á Eyrarbakka
voru þar tvær góðtemplarastúkur,
Eyrarrós og Nýársdagur. — Guðlaug
Sigurðardóttir, móðir Sigurðar Eiríks-
sonar, regluboða, og Guðmundur, faðir
Péturs, voru systkini.
Margir ágætir og menntaðir menn
voru kennarar barnaskólans á Eyrar-
bakka, eins og til dæmis séra Magnús
Helgason, hinn þjóðkunni skólastjóri
Kennaraskólans, áður en hann varð
prestur. Séra Árelíus telur upp marga
kennara, flestir voru þeir stutt, en um
þá segir klerkur: ,,Er því ekki úr vegi
að telja áhrif þeirra mikil. Þó hygg ég
tvo menn hafa verið áhrifamestu kenn-
ara í sögu þessara hundrað ára. Hinn
fyrri er Pétur Guðmundsson, sem var
gagnfræðingur.“
Auk þessarar undirbúningsmenntun-
ar hafði Pétur farið tvisvar utan til
bæta við fróðleiksinnogþekkinguíþágu
kennarastarfsins. Fæddur var Pétur 17.
maí 1859 að Löngumýri á Skeiðum.For-
eldrar hans voru Guðmundur Sigurðs-
son, bóndi á Votumýri á Skeiðum, og
kona hans Petronella Guðnadóttir Guð-
mundssonar, hreppstjóra, er fyrstur
byggði Guðnabæ í Selvogi og bjó þar.
Pétur Guðmundsson andaðist 8. maí
1922, þá heilsubilaður og farinn að
kröftum. Hann hafði ekki legið á liði
sínu. Vinnan við skólann var ekkert
smáræði, kennslutíminn átta stundir
dag hvern og tveggja stunda viðbót við
stílalestur og leiðréttingar, kjörin þó
mjög þröng. Launin fyrstu 13 árin 50