Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2001, Qupperneq 22

20
Höskuldur Þráinsson
Allmargir málfræðingar hafa reynt að setja fram alhæfingar um sam-
band ríkulegrar sagnbeygingar og sagnfærslu. Vikner hefur rakið
þessar tilraunir skilmerkilega og rýnt í gögnin og niðurstaða hans er á
þessa leið (1997-98:121):10
(23) FSA-mál hafa sagnfærslu í aukasetningum ef og aðeins ef þau
hafa persónubeygingu í báðum (eða öllum) tíðum.
Vikner gerir hins vegar enga alvarlega tilraun til þess að skýra það
hvers vegna þessu ætti að vera svona farið. Af hverju ættu að vera ein-
hver tengsl á milli ríkulegrar sagnbeygingar og sagnfærslu?
Sumir málfræðingar hafa sagt sem svo að beygingarhausinn (þ.e.
höfuð beygingarliðarins, BL) í málum með ríkulega sagnbeygingu sé
„sterkari" en beygingarhausinn í málum sem hafa fátæklegri sagn-
beygingu og sterkur beygingarhaus „dragi“ sögnina til sín með einum
eða öðrum hætti. Þannig tala Holmberg og Platzack (1995:74) um
sterkan samræmisþátt („strong feature (or bundle of features)“) í þeim
málum sem hafa sagnfærslu yfir í beygingarhaus — þetta eru þá mál
eins og íslenska og fomnorræn mál til dæmis, en líka þýska og hol-
lenska að mati þeirra félaga. Síðan segja þeir að norrænu meginlands-
málin hafi alls engan samræmisþátt og því verði ekki sagnfærsla af
þessu tagi í þeim málum. Einnig er til, segja Holmberg og Platzack, að
mál hafi veikan samræmisþátt og slíkur þáttur kallar ekki á sagn-
færslu. Þannig telja þeir t.d. að þessu sé farið í ensku (1995:75-76),
en þar er ekki sagnfærsla af því tagi sem hér um ræðir.11
10 Vikner takmarkar grein sína við (germönsk) FSA-mál, þ.e. mál þar sem sjálf-
gefin orðaröð er frumlag-sögn-andlag (F-S-A), vegna þess að það er erfiðara að átta
sig á stöðu persónubeygðra sagna í FAS-málum eins og þýsku og hollensku til dæm-
is (sjá Bobaljik og Höskuld Þráinsson 1998:66), auk þess sem það er ekki óumdeilt
meðal málfræðinga hvaða orðaröð er sjálfgefin eða baklæg í þessum málum.
11 Hér má gera tvær athugasemdir: I fyrsta lagi nefna Holmbetg og Platzack
(1995:76) þann möguleika að norrænu meginlandsmálin hafi veikan samræmisþátt
eins og enska, þótt samræmi komi aldrei fram á yfirborðinu í norrænu meginlandsmál-
unum. — í öðru lagi er vert að geta þess að Holmberg og Platzack (1995:49-50) telja
að samræmisþátturinn í frönsku sé veikur, öfugt við það sem Pollock (1989) og Chom-
sky (1991) höfðu talið í þekktum greinum um þessi efni. f staðinn gera þeir Holmbeig
og Platzack (s.st.) ráð fyrir því að það sé tíðarþátturinn sem sé sterkur í frönsku og ráði
því að þar verður sagnfærsla. Það er ástæðulaust að fara nánar út í þessa sálma hér.