Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2001, Síða 55

Um sagnbeygingu ... ífæreysku og fleiri málum 53
fram að nemendumir em yfirleitt tregari til þess en málfræðingamir að
telja setningar með íslensku röðinni eðlilegar og þeir hafna fleiri setn-
ingum af þeirri gerð en málfræðingamir. Málfræðingamir telja fjórðung
óbeinu spumarsetninganna ótækan með íslenskri orðaröð og helming
tilvísunarsetninganna sömuleiðis. Annars dæma þeir engar aukasetning-
ar fullkomlega ótækar með þeirri orðaröð. í mati unglinganna fengu
hins vegar einhverjar setningar af öllum gerðum falleinkunn þegar ís-
lenska orðaröðin var notuð, þótt unghngamir væm líka dómharðastir
þegar spumarsetningamar og tilvísunarsetningamar áttu í hlut.27
Nú er ekki gott að segja hvort umburðarlyndi málfræðinganna
gagnvart íslensku orðaröðinni stafar að einhverju leyti af starfi þeirra
eða hvort munurinn á þeim og unglingunum að þessu leyti stafar bara
af aldursmuninum. Hins vegar er þess að gæta að það kom fram tals-
verður einstaklingsmunur hér líkt og milli höfunda textanna sem vom
skoðaðir. Þetta má sjá af töflu 3.
Þar em aðeins talin þau dæmi sem þátttakendur töldu eðlileg og
sögðust vel geta notað og taflan er sett upp á sama hátt og tafla 1 til
að auðvelda samanburð.28 Þar kemur fram að í öllum setningagerðum
var algengara að danska orðaröðin væri talin eðlileg, þótt munurinn
væri lítill þegar ar-setningar á eftir brúarsögnum áttu í hlut. Mestur var
munurinn þegar spurt var um spumarsetningar og tilvísunarsetningar,
eins og vænta mátti af fyrri niðurstöðum.29
27 Það vekur líka athygli hve stór hluti atvikssetninga er talinn tækur með íslensku
orðaröðinni. Það er í samræmi við þá niðurstöðu að íslenska orðaröðin var líka býsna
algeng í atvikssetningum í textunum. Þetta kallar á nánari athugun og nákvæmari
flokkun á atvikssemingum, enda er vitað að sumar atvikssetningar hafa aðalsetningar-
einkenni í ýmsum málum. Dæmi um það eru þýskar aukasetningar sem hefjast á denn
(andstætt weil). Svipað er stundum sagt um danskar aukasemingar sem hefjast á thi
andstætt fordi (það virðist þó ekki einhlítt ef marka má það sem er rakið í kaíla 4.8 hér
á eftir). Líklegt er að færeyskar aukasetningar sem hefjast á tí hafi aðalsetningarein-
kenni í þessum skilningi og kannski fleiri atvikssetningar. Þetta þarf að skoða nánar.
28 Eins og ráða má af númerum þátttakenda í töflu 3 eru unglingamir ekki allir
teknir með í þennan samanburð. Aðeins eru teknir með þeir sem svöruðu báðum
spurningalistunum. Það þótti gefa traustari samanburð.
29 í grein í Working Papers in Scandinavian Syntax 66 greinir Hjalmar P. Petersen
(2000) frá svipaðri könnun þar sem hann bar aukasetningar með íslensku og dönsku
orðaröðinni undir dóm færeyskra menntaskólanema. Hjalmar var einkum að kanna