Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2001, Page 132

130 Sigríður Sigurjónsdóttir og Joan Maling
manna á þessari setningagerð, nefnir hana einmitt „nýju þolmynd-
ina“. Þessi nafngift stafar eflaust ekki síst af því að nýja setninga-
gerðin er mynduð með hjálparsögninni vera og lýsingarhætti þátíðar
af aðalsögn, rétt eins og þolmynd. Hjálparsögnin stendur alltaf í
3.p.et. og lýsingarhátturinn í hk.et.nf. eins og jafnan er í ópersónu-
legri þolmynd og aukafallsþolmynd (sjá þó neðanmálsgrein 3). Ef
gert er ráð fyrir að þessi nýja setningagerð sé þolmynd þá einkennist
hún af því að andlag germyndar birtist ekki í frumlagssætinu í þol-
mynd og andlagið heldur falli sínu hvort sem um er að ræða þolfall,
eins og í (9c), eða þágufall eða eignarfall, eins og í (lOc) og (llc).
Frumlagssæti þolmyndar er þar af leiðandi tómt og því hefst setning-
in á gervifrumlaginu það, eða á einhverjum öðrum lið setningarinn-
ar.
Eins og þegar hefur verið rakið er nýja setningagerðin frábrugðin
venjulegri þolmynd með gervifrumlagi á tvennan hátt. Þar af leiðir að
hún samræmist ekki viðteknum kenningum um gerð þolmyndar og
leppsetninga. Frumlag þolmyndarsetningar á ekki að geta staðið í þol-
falli (ef það samsvarar venjulegu germyndarandlagi í þolfalli) og
frumlag leppsetningar á að vera óákveðið en ekki ákveðið, hvort sem
um er að ræða þolmyndarsetningar, eins og í (13), eða germyndarsetn-
ingar, eins og í (14). Þetta skilyrði hefur verið nefnt hamla ákveðins
nafnliðar (sjá Safir 1985, Halldór Ármann Sigurðsson 1989 og Jó-
hannes Gísla Jónsson 1998).
(13) a. Það voru seldir margir bílar(óákv.) í gær. (þolmynd)
b. *Það voru seldir bílarnir(ákv.).
c. *Það voru bílarnir(ákv.) seldir.
(14) a. Það hafa loksins flutt strákar(óákv.) inn í húsið. (germynd)
b. *Það hafa loksins flutt strákarnir(ákv.) inn í húsið.
c. *Það hafa strákarnir(ákv.) loksins flutt inn í húsið.
Eins og kemur fram í þessum dæmum þá felst hamla ákveðins nafn-
liðar í því að frumlag leppsetningar sem stendur á eftir aðalsögn, eða
persónubeygðu sögninni eins og í (13c), verður að vera óákveðið-
Þannig eru setningamar í (13a) og (14a) tækar, en ekki setningarnar i