Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2001, Qupperneq 133

131
Það var hrint mér á leiðinni í skólann
(13b,c) og (14b,c) þar sem frumlagið er ákveðið.7 Ef gert er ráð fyrir
að nýja setningagerðin sé þolmynd þa virðist hún brjóta gegn kröfunni
um óákveðið frumlag, þar sem nafnliðurinn sem stendur á eftir aðal-
sögninni getur verið ákveðinn, eins og sýnt var í daemum (9c) (1 lc).
Það er athyglisvert, eins og rætt verður nánar í kafla 5.3.1, að niður-
stöður könnunar okkar sýna að unglingar sem leyfa setningar eins og
(9c)-(Hc) virðast ekki leyfa setningar svipaðar þeim í (13b) og (14b).
Þeir virðast því leyfa ákveðinn nafnlið í nýju setningagerðinni þó þeir
leyfi ekki ákveðið frumlag í leppsetningum fremur en fullorðmr. Þetta
bendir til þess að hamla ákveðins nafnliðar sé enn í fullu gildi í mah
íslenskra unglinga þó þeir virðist brjóta gegn henni í nýju setninga-
gerðinni.
Eins og komið hefur fram virðist nýja setningagerðin líkjast þol-
mynd að ýmsu leyti. Hún er t.d. mynduð með hjálparsögninm vera og
iýsingarhætti þátíðar og hún virðist hafa sömu merkingu og vera not-
uð við svipaðar aðstæður í málinu og þolmynd. Hins vegar virðist nýja
setningagerðin brjóta gegn ýmsum viðteknum hugmyndum um setn-
ingafræðileg einkenni þolmyndar, eins og rætt hefur venð her að
framan. Ef gert er ráð fyrir að nýja setningagerðin sé í germynd frem-
Ur en þolmynd hefur setningagerðin venjuleg fallstjómareinkenm ger-
myndar. Feitletraði nafnliðurinn í (9c)-(llc) er þá andlag sem stend-
Ur í þolfalli sem aðalsögnin stýrir, en gera verður ráð fynr huldu for-
nafni í frumlagssætinu (sem fær þá úthlutað nefnifalli samkvæmt við-
teknum hugmyndum um fallmörkun). Þetta hulda fomafn virðist
Verða að tákna manneskju og nýja setningagerðin hefur því svipaða
, 7 Athugið að til eru undantekningar frá þessari kröfu um óákveðm frumlagsins i
Eppsetningum, eins og áður var nefnt. Undir vissum kringumstæðum er nefmlega
hæ8t að hafa ákveðið frumlag í þessari stöðu, sbr. t.d. (i) og (ii) (sja lfkanmgr 6).^
Ö) Það var skrýtinn legsteinninn á því leiði. (sbr. Jakob Joh. Smara 1920 19)
(ú) Það eru komnir allir strákarnir í götunni. (sbr. Etrík Rognvaldsson '990. )
Wi) Það festist víst rútan á leiðinni norður. (sbr. Eirík Rögnvaldsson 1984:365)
Athugið að setningamar í (13b) og (14b) eru ekki dæmi um nýju setnmgager -
lna- Þar sem nafnliðimir em í nefnifalli og hjálparsögnin og lýsingarhattunnn sarn-
r®niast þeim í beygingu. Setningin í (13b) myndi líta út á eftirfarandi hátt ef um nyju
Setningagerðina væri að ræða: Það var selt bílana(þf.)-