Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2001, Blaðsíða 176

174
Sigríður Sigurjónsdóttir og Joan Maling
staðar á landinu. Könnun okkar bendir einnig til að ekki sé mikill
munur á mati pilta og stúlkna á þessari nýju setningagerð, en skóla-
ganga foreldra hefur marktæk áhrif að því leyti að eftir því sem skóla-
ganga foreldra er meiri því ólíklegra er að unglingar samþykki nýju
setningagerðina.
Um eðli þessarar nýjungar er hægt að setja fram tvær tilgátur. Eins
og rætt hefur verið um teljum við niðurstöður könnunar okkar benda
til að nýja setningagerðin sé ný gerð ópersónulegrar germyndar sem
sé að þróast út frá ópersónulegri þolmynd í málinu. Þar sem hér er um
nýjung að ræða er þessi þróun setningagerðarinnar tiltölulega skammt
á veg komin, a. m. k. í sumum tilvikum. Niðurstöður könnunar okkar
eru því alls ekki ótvíræðar að þessu leyti. Við leggjum þó áherslu á að
við sjáum yfirleitt sama breytileika í svörum unglinganna og í svörum
fullorðinna, sem bendir til að niðurstöður okkar séu traustar svo langt
sem þær ná. Einnig virðist þróun ópersónulegrar germyndar út frá þol-
mynd vera ferli sem búast má við í tungumálum, enda hefur þessi þró-
un ekki aðeins átt sér stað í íslensku heldur einnig í öðrum málum, t. d.
pólsku og írsku.
Að lokum viljum við ítreka að við teljum niðurstöður rannsóknar
okkar sýna ótvírætt að hér er um málbreytingu að ræða en ekki aðeins
tískubólu í máli bama og unglinga. Elstu dæmi sem við höfum um
nýju setningagerðina em frá ámnum 1959 og 1968 og em þau öll utan
af landi. Niðurstöður könnunar okkar benda einmitt til að þessi breyt-
ing sé lengra komin úti á landi en í Reykjavík.
HEIMILDIR
Aðalheiður Þ. Haraldsdóttir. 1997. Það var sagt mér að skrifa ritgerð. Þolmynd eða
ekki þolmynd? B.A. ritgerð, Háskóla íslands.
Anderson, Stephen. 1990. The Grammar of Icelandic Verbs in -st. í Joan Maling og
Annie Zaenen (ritstj.): Syntax and Semantics 24, Modem Icelandic Syntax, bls.
235-273. Academic Press, San Diego.
Ásta Svavarsdóttir. 1982. „Þágufallssýki.“ Breytingar á fallnotkun í frumlagssæt'
ópcrsónulegra setninga. íslenskt mál 4:19-62.