Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2005, Blaðsíða 137

Beyging hvortveggi og hvor tveggja í tímans rás 135
Þótt þetta séu breytingar á tveim stöðum í beygingunni eru tengsl á
milli þessara staða, eins og nánar verður rætt hér á eftir. Því er hér rætt
um þetta sem eina breytingu, breytingu 1.
Eins og nefnt var að framan er líklega aðeins um að ræða breytingu
á beygingu hvortveggi (albeygt). Noreen (1923:325) og Krause (1948:
88) nefha þessar myndir líka aðeins þegar þeir ræða beygingu
hvortveggi, en ekki í sambandi við hvor tveggja (hálfbeygt). í 3.4 kom
fram að hvortveggi virðist hafa verið ríkjandi langt fram eftir öldum í
íslensku. Það eru því ekki miklar líkur á að þama sé um að ræða breyt-
ingu á beygingu hvor tveggja.55
Til að átta sig á því hvar hinar nýju myndir koma inn í beyginguna
er ágætt að skoða beygingardæmi Möðruvallabókar en þar verður
breytingar 1 vart á báðum umræddum stöðum, sbr. töflu 7:
Tafla 7: Beyging hvortveggi í Möðravallabók (1330-1370)
eintala KK. KVK. HK.
NF. hvortveggi 15 hvortveggi 1 hvort-tveggja 6
ÞF. hvom-tveggja 2 hvoratveggju 1 hvort-tveggja 5
ÞGF. hvorum-tveggja 6 hvorritveggju 3 hvoru-tveggja 1
EF. hvors-tveggja 1 hvorrartveggju 1
fleirtala
NF. hvorirtveggju 35 hvortveggi 2
þf. hvoratveggju 2
ÞGF. hvorumtveggjum 4
EF. hvorratveggju 8
55 Ef fólk hefur skynjað fomafnið hvor tveggja sem tvö orð, hvor og svo eignar-
fallsmyndina tveggja, er líka ffekar ólíklegt að eignarfallsmyndin tveggja hafi þokað
fyrir tveggi. Sem mótrök við þessu má reyndar benda á þgf.hk.et. hvorutveggju (í stað
hvoru-tveggja), sem fjallað er um í 4.2. Það ætti að geta verið mynd úr beygingu hvor
tveggja (hálfbeygt) því að hvor tveggja er nánast einrátt í nútímamáli og myndin
hvorutveggju kemur stundum fyrir í nútímamáli. Þama er því kannski dæmi um að
eignarfallsmyndin tveggja geti átt undir högg að sækja. En hugsanlega tilheyrir þágu-
fallsmyndin hvorutveggju beygingu hvortveggi (albeygt), þótt hvortveggi sé varla
notað að öðm leyti í nútímamáli.