Vera - 01.11.1986, Blaðsíða 34

Bókin Purpuraliturinn, (The
Color Purple), sem verið hef-
ur metsölubók í Bandaríkj-
unum frá því hún kom út,
1982, er komin út í íslenskri
þýðingu, útgefin af Forlaginu.
Ólöf Eldjárn tók að sér það
vandasama verk að þýða
bókina og hefur að mínu viti
tekist það stórkostlega. Bókin
er skrifuð á suðurríkjamál-
ýsku sem höfundurinn, Alice
Walker, segir að hafi verið
töluð þar sem hún ólst upp í
litlum afskekktum bæ í
Georgíu. Ólöf tekst að ná
fram sérstökum blæ á þýð-
inguna og notar þá aðferð að
sleppa ýmsum óþarfa, svo
sem fornöfnum, beyging-
arendingum og þátíð. Hinn
knappi stíll bókarinnar skilar
sér vel á einföldu íslensku
máli sem þó verður aldrei ýkt
eða klaufaleg. Á íslenskunni
verður textinn heimur út af
fyrir sig, rétt eins og á
enskunni.
Bókin er skrifuð í bréfa-
formi og það gerir stílinn
knappan og heillandi. Þrátt
fyrir orðfæðina tekst höfundi
að draga upp sterka mynd af
persónum, sem ýmist eru
séðar með augum aðal-
persónunnar, Celiar, eða
systur hennar Nettie, því hluti
bréfanna er frá Nettie þar
sem hún starfar sem trúboði í
Afríku og reynir árangurslaust
að ná sambandi við systur
sína, sem fær bréfin ekki í
hendur fyrr en seint og um
síðir. Heimar bókarinnar eru
því tveir: Líf Celiar sem var
ung gefin manni, miklu eldri
en hún sjálf og á sex börn
með tveimur konum; og líf
Nettiar, en hún réðst á heimili
til trúboðshjóna sem ætt-
leiddu börnin tvö sem Celie
eignaðist þegar hún var 14
og 15 áraog voru strax tekin
frá henni. Líf Nettiar miðast
að miklu leyti við uppeldi syst-
urbarna sinna, eftir að hún
fer með fjölskyldunni til
Afríku, leidd áfram af þrá til
lands forfeðranna. Þar
kemst hún að raun um að af-
Alice Walker
Purpara-
liturinn
komendur þrælanna sem
seldir voru frá Afríku, eiga er-
fitt með að samlagast lífi inn-
fæddra. Þessi þáttur bókar-
innar er mikilvægur, vegna
þess hve þrá bökkumanna í
Bandaríkjunum er sterk til
uþþrunans, og ekki síður
vegna átakanlegra lýsinga á
meðferð enskra iðjuhölda á
frumbyggjum Afríku.
Saga Celiar er saga konu
sem sér ekki aðra leið í upp-
hafi en að reyna að halda í
sér lífinu. Hún þolir yfirgang
eiginmannsins með þögn,
og þrælar á akrinum meðan
hann situr á veröndinni, tottar
pípuna sína og hugsar um
ástkonu sína. Eina lausnin
sem Celie sér, er að skrifa
Guði og trúa honum fyrir hug-
renningum sínum, enda er
Guð í hennar augum sá sem
valdið hefur, alveg eins og
karlmaðurinn. Konan sem
Albert elskar, er söngkonan
Shug Avery, og hann á meö
henni þrjú af börnum sínum.
Shug og Albert eiga enn í
ástarsambandi og iðka það á
heimili Celiar og Alberts, en á
meðan Shug dvelur þar, hefst
ástarsamband milli hennar og
Celiar.
í frásögn sem ég las eftir
Alice Walker þar sem hún
lýsir samningu bókarinnar,
segist hún hafa fengið hug-
mynd, þegar systir hennar
var eitt sinn að lýsa manni
sem hélt við tvær konur, en
þær voru svo afslappaðar
gagnvart því, að þær gengu í
nærbuxum hvor annarrar.
Ekki veit ég hvort svertingjar
Frábær íslensk þýð-
ing, en kvikmyndin
sorglegt dæmi um
bandaríska söluvöru.
eru lausari við afbrýðisemi en
annað fólk, en í lýsingu
Nettiar á íbúum þorpsins í
Afríku, er áhersla lögð á
vináttu sem ríkir milli eigin-
kvenna höfðingjans. Þær
deildu kjörum eins og systur.
Celie finnur ekki til afbrýði-
semi vegna Alberts, því hún
hefur enga kynferðislega
löngun til hans, segir að sér
finnist berir karlmenn eins og
forskar. Shug verður hins
vegar hamingjan í lífi hennar.
Hún hjálpar Celie að brjótast
undan valdi Alberts og breytir
heimsmynd hennar á áhrifa-
ríkan hátt, þegar hún segir
henni að Guð sé ekki karl-
maður, heldur allt sem er,
inni í öllum, í trjánum og alls
staðar. Celie finnur strax fyrir
þessum krafti og finnst hann
koma til sín úr náttúrunni.
Hún nýtir sér þá vitneskju til
að auka sjálfsviröingu sína og
lífsgleði. Hún sér hvað karl-
maðurinn Guð, sem hún hélt
að væri hvítur og síðhærður
öldungur, hefur haft litla sam-
úð með henni og öðrum
blökkukonum, og vaknar til
lífsins með aðstoö Shug.
Shug kennir henni að þekkja
líkama sinn og segir henni að
Guð, sem hún kallar ÞAÐ,
elski að fólk láti sér líða vel.
Það þurfi ekki að óttast reiði
karlguðsins og megi haga sér
eftir því góða sem býr í því
sjálfu.
Þannig fjallar bókin að
mínu mati um það sem kalla
má kvennapólitík, þ.e. frelsun
konunnar undan valdi karl-
mannsins, og leið hennar til
sjálfstæðis. Bókin fjallar líka
um ótalmargt annað. Hún er
sammannleg, því öllum er
gefið tækifæri að bæta sig og
læra af mistökunum, en til )
þess þarf oft að ganga i
gegnum miklar þjáningar.
Álbert breytist þegar hann
þarf að horfa í eigin barm.
Hann kemst ekki lengur upp
með að kúga konuna sína og
báðar konurnar eru farnar frá
honum og elska hvor aðra.
En þrátt fyrir allt sem hann
34