Vera - 01.10.1992, Blaðsíða 6

INGIBJÖRG SÓLRÚN GÍSLADÓTTIR
ÞAÐ ER GAMAN
AÐ VERA KONA
M\rið 1982 var mikið merkisár.
Það ár stofnuðu konur kvenna-
framboð á Akureyri og í Reykjavík
og fengu tvær konur kosnar í
bæjar-/borgarstjórn á hvorum
stað, Samtök um kvennaathvarf
voru stofnuð í Reykjavik og konur
í kvennabaráttu eignuðust sitt
eigið málgagn - hana VERU. Ári
síðar sigldi Kvennalistinn í kjöl-
farið. Margir sögðu þá, og segja
enn, að öll þessi fyrirbæri væru
óþörf en tíminn hefur lagst á sveif
með konum og afsannað rækilega
þessa kenningu. Engin hreyfing
getur lifað og dafnað í heilan
áratug ef ekki er þörf fyrir hana.
Og því aðeins er þörf fyrir hana
að hún skynji og túlki síbreyti-
legan æðaslátt tímans - sé
hreyfing.
Hugmyndir kvenna um sjálfar
sig, stöðu sína og samfélag hafa
breyst talsvert á þeim 10 árum
sem liðin eru frá því þær mörk-
uðu þáttaskilin í kvennabar-
áttunni árið 1982. Það er ekki
nema eðlilegt. Kvennabaráttan er
sögulegt íyrirbæri og áherslur
hennar og aðferðir hljóta að
mótast af aðstæðum á hveijum
tíma. Ef „réttar hugmyndir" koma
fram á „réttum tíma" geta þær
haft sprengikraft og leyst úr
læðingi áður óþekkta orku þó að
þær hafi nokkru áður valdið
litlum usla.
Þannig var því háttað með þá
hugmyndafræði kvennamenn-
ingarinnar sem var uppspretta
kvennaframboðanna og síðar
Kvennalistans. Hún tjáði á
skipulagðan hátt hugsanir fjöl-
margra kvenna um gildi hinnar
kvenlegu reynslu og staðfesti
sterkan grun þeirra um að við
værum ekki gallaðar, heldur
samfélagið. Hún gerði okkur
sterkar. Við þurftum ekki lengur
að játast undir „hugmyndafræði
eymdarinnar" - að það væri svo
skítt að vera kona - heldur gátum
við nú haldið þvi fram fullum
fetum að vegna stöðu sinnar
hefðu konur jákvæðri reynslu og
þekkingu að miðla, sem sam-
félagið mætti alls ekki fara á mis
við. Við kröfðumst jafnréttis sem
konur fremur en sem einstakl-
ingar.
Árið 1986 voru kvennamenn-
ingarhugmyndir Kvennalistans
orðnar fullmótaðar og það ár
birtist leiftrandi grein i Morgun-
blaðinu eftir Maríu Jóhönnu
Mynd: Slgrún Björnsdóttir
Engin hreyfing getur
lifað og dafnað í
heilan áratug ef ekki
er þörf fyrir hana.
Og því aðeins er þörf
ryrir hana að hún
skynji oa túlki
síbreytilegan æðaslátt
tímans - sé hreyfing.
Lárusdóttur. Hún segir m.a.: „Vit-
undin um að lykillinn að frelsi
okkar er fólginn í okkur sjálfum,
lífssýn okkar og menningu, hefur
hleypt nýju lífi í sköpunarmátt
okkar, líkt og sjálfstæðisbaráttan
varð uppspretta margvíslegrar
sköpunar á 19. öldinni. Gleðin
yflr því að við eigum sameigin-
legan arf sem okkur ber að varð-
veita og þróa, gerir okkur kleift að
ryðja úr vegi úreltum fordómum
sem hafa gert okkur undirokaðar
og háðar þeirri menningu sem
hingað til hefur verið einráð."
Það var gott að vera kvenfrelsis-
kona á þessum árum.
Að þessum orðum sögðum er
rétt að hafa í huga að konum
hefði líklega aldrei tekist að
sauma sér hugmyndir um
kvennamenningu, né okkur tek-
ist að gera Kvennalista að veru-
leika ef „hugmyndafræði eymdar-
innar" hefði ekki komið tll. Ef við
konur hefðum ekki áður horfst í
augu við þá bláköldu staðreynd
að við vorum álitnar annars
ílokks menn. Annadís Rúdolfs-
dóttir, sem vinnur að rann-
sóknum á íslensku kvenímynd-
inni, sagði nýlega eitthvað á þá
leið að þegar konur upplifa sig
sem þolendur verða þær gjarnan
gerendur. Fyrst er að gera sér
grein fyrir ástandinu, þá að
breyta því.
En þegar við tókum okkur til
árið 1982 og fórum að breyta
heiminum, breyttum við okkur
sjálfum um leið sem og hug-
myndum okkar og annarra um
heiminn. Svo breyttist heimurinn
líka án okkar hjálpar. Þessi stað-
reynd vefst fyrir okkur og þess
vegna lítum við stundum um öxl
með fortíðarglampa í augum og
6