Vera - 01.10.1992, Blaðsíða 27

VERA SPYR
GUÐNÝJU GERÐIGUNNARSDÓTTUR
SAFNSTJÓRA MINJASAFNSINS A AKUREYRI
ERII KONUR AD TAKA YFIR MENNINGARSTOFNANIR
OG EF SVO ER, MUNU ÞÆR BREYTA ÞEIM?
Fyrir 10 árum hefði ég áreiðan-
lega ekki verið í neinum vand-
ræðum. NEI hefði ég afdráttar-
laust sagt við fyrri liðnum, JÁ við
hinum seinni. En í dag, er ég eins
og VEFtA, tíu árum eldri, ekki eins
afdráttarlaus í skoðunum og
reynslunni ríkari eftir tæp
fimmtán ár i safnageiranum. Svo
nú vefst fyrir mér að svara.
Wlenningarstofnanir eru í huga
almennings hinar opinberu
stofnanir sem ætlað er að sinna
menningu og listum, svo sem
söfn, bæði menningarsöguleg
söfn og listasöfn, listamiðstöðvar
og sýningarsalir, leikhús, óperur
og dansflokkar, og svo skólar sem
ætlað er að mennta fólk til starfa
á þessum sviðum. Konur eru
áberandi sem forsvarsmenn
helstu menningarstofnana þjóð-
arinnar. Það eru helst opinberu
leikhúsin, þjóð og borgar, sem eru
í höndum karla, alla vega um
sinn. Það má líka velta því fyrir
sér HVERS VEGNA svona margar
konur séu í forsvari íyrir menn-
ingarstofnanir? Er það eitthvað
við konur sem gerir þær betur
fallnar til að stýra menningar-
stofnunum? Þá á ég við: betur
fallnar til að þess en að stjórna
annars konar stofnunum, til
dæmis bönkum eða útgerðar-
íyrirtækjum, og svo betur fallnar
til þess en karlar? Eru menn-
ingarmál orðin kvennamál, rétt
eins og umönnun barna og
gamalmenna? Hefur konum verið
veittur aðgangur að þessum
störfum vegna þess að þar hefur
verið vettvangur sem karlar hafa
ekki viljað sinna? Hafa þær
fundið svið sem var laust, ef svo
má að orði komast, og þess vegna
opið konum?
Á síðustu áratugum hafa konur
í auknum mæli leitað sér fram-
haldsmenntunar. Til skamms
tíma var námsval stúlkna í
menntaskólum frekar á mála-
sviði, sem síðar leiddi til þess að
þær sneru sér að húmanískum
fræðum í háskólum. Konur hafa
einnig mikið leitað í listnám;
leiklist, söng, dans, og myndlist. í
framhaldi af þvi hefur konum
sem stunda störf á þessum svið-
um fjölgað, og er þá ekki eðlilegt
að þær veljist í stjórnunarstöður?
Það ætti að vera svo, en ef litið er
til annarra sviða, og þá nefni ég
aftur banka, þá eru konur i
miklum meirihluta þeirra sem
þar vinna, en afar fáar komast
þar í stjórnunarstöður. Svo enn
spyr ég HVERS VEGNA?
Það vita allir að menningarmál
hafa verið eins konar afgangsmál
hjá stjórnmálamönnum sem deila
úr sameiginlegum sjóðum, og
menningarstofnanir hafa löngum
verið íjársveltar stofnanir.
Kannski hafa þær ekki verið nógu
spennandi fyrir karla, enda laun
á þessu sviði áreiðanlega með
þeim lægri innan hins opinbera
geira. I tækni- og raunvísinda-
störfum tíðkast til dæmis mun
meiri hlunnindi og duldar launa-
uppbætur en okkur menningar-
verkakonum stendur til boða.
Gæti það verið hluti af skýring-
unni, eða er það ekki nægilegur
„status“ fyrir karl að vera ein-
hvers konar menningarforstjóri?
IVIun það breyta stofnunum að
konur eru þar í forsvari? Fyrir 10
árum trúði ég þvi af einlægni að
konur hefðu annan „stjórnunar-
stíl“, kvenlegri og mýkri. Og eftir
miklar vangaveltur þá kemst ég
að þeirri niðurstöðu að ég trúi því
enn. Þær eru ekki eins rigbundn-
ar í formlegheit og eru sveigj-
anlegri og opnari. Það er á
einhvern hátt léttara yfir stofnun
sem stjórnað er af konum og það
skiptir miklu máli fyrir menn-
ingarstofnanir sem eiga það til að
hafa yfir sé einhvern þunglama-
legan hátiðarblæ. Konur eru
frekar reiðubúnar til að prófa
nýjar leiðir, þenja út hin viður-
kenndu mörk. Við það að konur
hafa starfað á minum starfs-
vettvangi hefur ýmislegt breyst.
Söfn eru orðin opnari, reiðu-
búnari til að þjóna, m.a. börnum
og hópum sem alla jafna hafa
ekki sótt þangað. Þessu hafa
konur sinnt í safnkennslu og
safnkennarar hafa nær eingöngu
verið konur.
Ásýnd stofnunarinnar breytist
auðvitað þegar það er kona sem
kemur fram fyrir hönd hennar,
t.d. í fjölmiðlum. Og ég er ein
þeirra sem trúi þvi að það sé
mikilvægt, vegna þess að það
hefur gildi fyrir allar konur að
eiga sér fyrirmyndir, ekki síst fyrir
ungar stúlkur, sem geta á sjálf-
sagðan og eðlilegan hátt sagt: „ég
ætla að verða óperustjóri." □
27