Vera - 01.10.1992, Page 36

MYNDLIST
HELENE SCHJERFBEC
„Það sem er dýpst í hverjum manni,
hið ástríðufulla, vildi maður
svo gjarnan setja á mynd, og svo
fyrirverður maður sig, og svo getur maður
það ekki, og er kona."
í bréfi til vinar um 1920.
Listasafn íslands minnist 75
áira afmælis flnnska lýðveld-
isins með sýningu á flnnskri
aldamótalist. Sýningin, sem
var opnuð þann 17. október,
stendur til 6. desember.
Finnar tala um tímabilið
frá 1880 til 1910 sem „Gull-
öldina“ í myndlist sinni og það
er ekki að ástæðulausu.
Breiddin í myndlist var mikil
og snillingar óvenju margir.
Hvergi á Norðurlöndum voru
jafn margar konur í fremstu
röð myndlistarmanna eins og í
Finnlandi, eins og sjá má á
sýningunni í Listasafninu. Ein
þeirra er Helene Schjerfbeck
sem í dag er talin einn at-
hyglisverðasti listamaður
Norðurlanda. Sýnlngar á
verkum hennar hafa slegið í
gegn um allan heim. Stór
sýning var á verkum hennar í
Ateneum, ríkislistasafninu í
Helsingfors sl. vetur og um
þessar mundir er stór yflrlits-
sýning á verkum hennar á ferð
um Bandaríkin.
Helena, eins og hún var
skírð, fæddist í Helsingfors
árið 1862. Hún var af alþýðu-
fólki, hún átti einn eldri
bróður, faðirinn var skrif-
stofustjóri hjá járnbrauta-
verkstæðinu og móðir hennar
húsmóðir. Þegar Helena var
íjögurra ára datt hún í stiga og
meiddist illa á mjöðm. Meiðsl-
in öngruðu hana það sem eftir
var og komu m.a. í veg íyrir að
hún gæti stundað venjulegt
skólanám. Erflðleikarncir við
að hreyfa sig ollu bæði líkam-
legri og andlegri heftingu.
Faðir hennar dó þegar hún var
14 ára og uppfrá þvi varð móð-
irin að framfleyta íjölskyld-
unni með heimavinnu.
Helena var aðeins 11 ára
gömul þegar hún innritaðist í
listaskóla enda var hún yngsti
nemandinn og þótti bráð-
efnileg. Þar kynntist hún m.a.
lista- og kvenréttindakonunni
Helenu Westermarck og urðu
þær vinkonur fyrir lífstíð.
Vegna bágs efnahags íjöl-
skyldunnar var Helena háð
styrkjum og verðlaunum.
Skólasystur hennar fóru allar
til Parísar og hún var svo
heppin að fá ferðastyrk og geta
farið á eftir þeim, aðeins 18
ára að aldri. Þegar hún kom til
Parísar breytti hún nafni sínu
í Helene.
36