Freyr - 01.11.1937, Side 4

162
P R E Y R
Bjargræðismál — Menningarmáí.
í. Grundvölíur allrar velmegunar.
Landbúnaður og' sjávarútvegur hafa verið
og hljóta æfinlega að verða aðal bjargræðis
og éfnahagsuppsprettur íslenzku þjóðarinnar.
Það er undir þessum atvinnuvegum koimið
fyrst og fremst, hvort hægt verður framvegis
aö lifa hér í landinu andlegu og efnalegu
menningarlífi. Yegni þeim vel; bæði um góða
og ríkulega framleiðslu og hagstætt verðlag
á afurðunum, er góðæri, en harðæri (kreppa)
þegar á það skortir annað hvort eða hvort
tveggja.
Að þetta sé svo, er augljóst af því, að þess-
ar atvinnugreinar framleiða beint og óbeint
allar lífsnauðsynjar þjóðarinnar. Sumpart
með afurðum, sem notaðar eru í landinu, og
að nokkru leyti með þeim afurðum, sem seld-
ar eru öðrum þjóðuim, og sem einvörðungu
skapa gjaldeyri til millilandaviðskipta. Af
því verður ljóst, að þessir atvinnuvegir skapa
möguleika fyrir allan annan atvinnurekstur,
svo sem iðnað, verzlun og siglingar, þar sem
þessar atvinnugreinar hafa ekki teljandi
möguleika til sköpunar þeirra verðmæta, sem
slzt má án vera, að minnsta kosti ekki nema
í samstarfi við höfuðatvinnuvegina tvo.
Þar sem fjöregg íslenzku þjóðarinnar er
hjá þessum tveim aðalatvinnuvegiun, verður
það ljóst, hversu rík sú na.uðsyn er, að bænda-
og sjómannastjettin sé ætíð skipuð vel imennt-
um, duglegum einstaklingum, og það mörg-
mn, að aldrei sé í öðrum stéttum fleiri menn
eir fyllsta nauðsyn krefur. Þá þarf bænda- og
sjómannastéttin ávalt að vera þess umkomin
f járhagslega, að reka atvinnu sína eftir því,
sem þekking og reynsla hvers tíma telur hag-
livæmast.
Einsog nú standa sakir vantar mikið á að
öll þessi skilyrði séu fyrir hendi, og skal nú
vikið að því.
Árið 1930 eru það aðeins tæp 60% íslenzku
þjóðarinnar, sðm talið er til bænda- og sjú,-
mannastéttarinnar, og má telja víst að nú
sé það ennþá minni hluti, því þannig hefir
stefnan verið, að í þessum stéttum hefir
fækkað ár frá ári. Fjölgun þjóðarinnar, og
meira til, hefir lent hjá öðrum atvinnuveg-
um og stéttum daglauna- eða launamannanna,
hvort sem þess hefir verið þörf eða ekki.
Þessi röskun, sem orðin er í hlutföllunum á
milli stéttanna, þeirra, sem stunda aðal-
atvinnuvegina tvo og hinna, er aðrar atvinnu-
greinar og lausastörf stunda, hefir leitt til
stórkostlegs at-vinnuleysis, oft og einatt
á undanförnum árum, hjá hinum síðartöldu,
en of mikils erfiðis lijá bænda og sjómanna-
stéttunum. Þetta hvort tveggja er stórhættu-
legt allri menningarlegri og efnahagslegri
þróun. Á þessu verður að ráða bót umsvifa-
laust, á þann hátt, að hæfileikar einstalding-
anna fái notið sín sem bezt í frjálsu félags-
legu starfi, á þeim vettvtngi, er þjóðfélags-
heildin þarfnast mest, sem nú er landbúnað-
ur og sjávarútvegur.
Afkoma þessara atvinnuvega hefir verið
afleit. Þeir hafa verið reknir með tapi uim
mörg undanfarin ár, svo miklu að þeir, sem
höfðu fjármagn að láni sem nokkru nam,
stóðu svo höllum fæti, að Alþingi sá sér ekki
annað fært en að setja séx-stök lög til skulda-
skila fyrir þessa atvinnurekendur, svo að ekki
yrði stórkostlegur hnekki eða uppgjöf í
framleiðslunni. Þessi harðæri í atvinnu-
rekstrinum, stöfuðu ekki af slæmu tíðarfarx,
litlum jarðargróða eða aflaleysi. Tíðarfar