Akranes - 01.07.1950, Blaðsíða 4

stofu sinni, og eftir því sem hann alhug-
aði þær nánar, varð hrifning hans me:ri.
Hann sá, hvernig Meliés hafði tengt sam-
an hin ólíkustu atriði, svo að úr þeim
varð ein hinemotografisk heild. Kvik-
myndir Meliés höfðu þráð. Amerísku kvik-
myndimar voru sundurlausar myndir,
sem enduðu eins skyndilega og þær byrj-
uðu. Allt í einu skaut hugsun upp i heila
Porters: Skyldi hontrni ekki geta tekizt að
búa til kvikmynd í anda Meliés, með þvi
að skeyta saman myndir, sem hann var
búinn að taka? Porter varð gripinii log-
andi áhuga. Edison-félagið átti velgeymt
sa'fn gamalla kvikmynda. Porter tók nú
að leita i safninu og brátt fann hann film-
búta, sem hann hugðist geta tengt saman.
Porter veitti því athygli, þegar hann fór
að leita, að á mörgum filmræmum voru
myndir af starfi slökkviliðsins í New York.
Þama var úr miklu og skemmtilegu efni
að velja og um áhuga almennings á því
var ekki að efa. En Porter var ekki alveg
ljóst, hvemig bezt færi á því, að raða efn-
inu niður. Harm gat ekki lært neitt af
Meliés í þessu efni, þvi að myndir Meliés
vom meira og minna óraunhæft hug-
myndaflug. Mynd Porters átti að túlka
sjálfan raunveruleikann. En nú var spurn-
ingin þessi: Hvað var áhrifamesta at-
riðið i sambandi við húsbruna? Björgun
manns úr eldsvoða. 1 starfi sínu sem ljós-
myndari, hafði hann kynnst ýmislegu og
hann vissi vel, hvað hafði einna sterkust
áhrif á taugar fólks. Hann ákvað þess
vegna að láta hina nauðstöddu manneskj-
ur vera móður með meybarn. Porter
samdi filmtökuhandrit. Það var hið fyrsta
sinnar tegundar í sögu amerískra kvik-
mynda. Því næst tók hann nokkrar við-
bótarmyndir og skeytti þær við myndir
þær, sem hann hafði þegar tekið, og með
því tókst honum að búa til samhangandi
atburðaröð. The Life of an American
Fireman, en svo nefndi Porter kvikmynd
sína, sem var alveg einstæð í tæknilegu til-
liti. Myndimar ráku hver aðra í rökföstu
samhengi og með hröðu „tempó“. Áður
fyrr höfðu allar kvikmyndir verið teknar
frá einu óbreytanlegu sjónarhomi, þ. e.
áhorfendasvæði í leikhúsi. En Porter lét
kvikmyndavélina skipta um sjónarhorn
oftar en einu sinni i hverju atriði, eins og
nú tíðkast, en með því ga'f hann filmunni
tilfinningalegt innihald og skapaði ofnæmi
og spenning hjá áhorfendum. Þeir fylgd-
ust með atburðarásinni af vaxandi áhuga,
allt til enda. Auk þessa hafði mynd Por-
ters merkilega nýjung að geyma: Hann
kom fram með fyrstu nærmyndina
(close-ups) í sögu kvikmyndanna. Atriði
þetta í mynd Porters lét lítið yfir sér.
Það var stór nærmynd af vekjaraklukku,
og svo kom hönd og setti klukkuna á stað.
Porter lét sig ekki dreyma um það, að
með þessari mynd legði hann þróunar-
gmndvöll amerískrar kvikmyndalistar. —
Hollyvood hefur trúlega fylgt forskrift-
um Porters allt til þessa dags.
Næsta mynd Porters var The Great
Train Robbery (Lestarránið mikla). Það
þótti ákaflega spennandi mynd, en spenn-
ingurinn byggðist fremur á snömm hand-
brögðum leikendanna en tíðri skiptingu á
fjærmyndum og nærmyndum. Mynd þessi
var geysilega eftirsótt um gervalla Amer-
íku, og amerískir kvikmyndaleikstjórar
kepptust um að kynna sér tækni og stil
Porters. Na'fn Porters er tengt tveimur
öðrum kvikmyndum, sem mddu nýjar
brautir: Ex-Convict (1905) og Clepto-
maniac (1906). Báðar þessar myndir
fjalla um þjóðfélagsviðfangsefni. — Fyrri
myndin, Ex-Convict (fanginn) fjallar um
erfiðleika þess manns, sem afplánað hefur
hegningu sína og er látinn laus. Hann
kemur út úr fangelsinu og fer að leita sér
að atvinnu. En hvarvetna kemur hann að
lokuðum dyrum. Honum er raunverulega
útskúfað úr siðuðu þjóðfélagi. — Síðari
myndin, The Cleptomaniac (hinn stel-
sjúki) lýsir hlutdrægni í sölum réttvís-
innar: Hinn auðugi hefur ávallt réttinn
sín megin. Myndin segir frá tveimur kon-
um, sem teknar eru fastar i sölubúð vegna
þjófnaðar. önnur konan er rík, hin er
fátæk. Ríka konan er stelsjúk, en 'fátæka
konan er fundin sek og dæmd til refsingar.
Myndir þessar náðu alþýðuhylli og þetta
var upphaf þess, að kvikmyndir væru
látnar túlka þjóðfélagsvandamál. Porters
hélt ótrauður áfram starfi sínu. Hann
hafði komið fram með ýmis konar nýjung-
ar í kvikmyndatækninni. En svo hætti
hann að koma með nokkuð nýtt. Hróður
hans fór heldur að dala, því að nýjir og
framsýnir menn komu fram á sjónarsvið-
ið með nýjar hugmyndir. En Porter var
samt ávallt einn snjallasti maðurinn í
faginu.
Árið 1912 bauð Adolplie Zukor honum
að gera stóra kvikmynd fyrir Famous
Players Corporation, en það var Greifinn
af Monte Cristo. En mynd þessi var aldrei
sýnd, því að onnað félag var á undan.
Porter bjó þvi næst til aðra mynd: Fang-
inn í Zenda. Um þetta leyti ha'fði „stjömu-
kerfið“ í kvikmyndunum rutt sér til rúms.
Mary Pichford, John Barrymore og Pau-
tine Friderich byrjuðu undir leiðsögn Por-
ters. En árið 1915 sagði Porter skilið við
kvikmyndirnar. Síðasta mynd hans var
The Eternal City (Borgin eilifa). Porter
var nú auðugur maður, en 1929 missti
hann allar eigur sínar í bankahruni, sem
þá átti sér stað í Bandaríkjunum. En
Porter snéri sér ekki aftur að kvikmynd-
unum. Hann tók að vinna í vélsmiðju.
Harrn lét lítið á sér bera og sá þá að Holly-
wood var búinn að gleyma manninum,
sem hafði raunverulega lagt grundvöllinn
undir iðnaðinn. Hann hafði búið til
hundruð mynda á sinni tíð, sem fundið
höfðu hljómgrunn í hugum manna. Hann
hafði samúð með hinum fátæku og hrjáðu
og tók einatt málstað þeirra í myndum
símun. Hann hvarf af sjónarsviði kvik-
myndanna, en nafn hans mun ávallt lifa
i sögu þeirra, þvi að hann var tvímæla-
laust einn hinn snjallasti leikstjóri, sem
Hollywood hefur nokkur sinni átt.
Framhald síSar.
Sá sem vill, getur allt
Mikið megnar viljafesta og kapp með
forsjá i lí'fi einstaklingsins, og ef þraut-
seigjan kemur til viðbótar, verður flest
undan að láta. Það gefur þá að skilja, að
ekki verði minna úr þessum mikilsverðu
eiginleikum, þegar fjöldi slíkra einstakl-
inga koma sér saman um að hrinda því í
framkvæmd, sem er ofvaxið hverjum fyrir
sig.
Eins og sagt var í 1.—2. tbl. þ. á., reistu
templarar á Akranesi hið snotrasta félags-
heimili. Húsið hefur verið eftirsótt til
fundarhalda af ýmsum félögum í bænum,
og þykir þar öllum gott að vera. Templ
urum sjálfum hefur lika brugðið við húsa-
kynnin frá þvi, sem verið hefur, — frá
því hið íyrra hús þeirra var rifið 1906.
— Undanfarið hafa fimdir ávallt legið
niðri að sumrinu, en nú koma félagamir
saman í hverri viku — eins og vetrarmán-
uðina — til gagns og gamans. Er það
áreiðanlega starfinu mikill styrkur að
halda uppi samfundum allt árið. Má hér
því glögglega þegar sjá nokkurn ávinning
af því að hafa eignazt hús á ný. Eru
miklar vonir bundnar við þetta hús, til
lausnar þeim vandamálum, sem templar-
ar vinna sífellt að. Utrýmingu hins ill-
ræmda áfengis, sem eitrar allt samlíf
manna og eyðileggur tíðum heimilisfrið
og hamingju, — en heimilið er, eins og
kunnugt er hornsteinn þróttmikils þjóð-
félags. — Einnig að þvi að auka og efla
frið og bræðralag meðal manna, og hrinda
í framkvæmd ýmsum þjóðnytjamálum
fyrir bæ sinn, land og þjóð.
Þetta hús kostaði um 140 þúsund kr.
og þótti sumum í mikið ráðizt og voru
jafnvel liugsjúkir um, hvernig komast
mætti 'frá því. Þeir, sem hafa haft áhyggj-
ur af þessu, geta nú látið þær niður falla,
þvi nú er skuld hússins ekki orðin nema
50 þúsund kr. og helmingur þess til langs
tíma. Þetta hefur áimnizt fyrir áhuga,
dugnað og samheldni þeirra, sem mest
hafa að unnið, að koma þessu mikla nauð-
synjamáli i framkvæmd.
Af þessu átaki lítils félags má fara
nærri um, hvort ekki hefði verið mögulegt
fyrir öll félagssamtök hér — með ráði og
fulltingi bæjarins — að reisa sameigin-
legt veglegt félagsheimili fyrir löngu, ef
þar hefði ríkt sá andi, atorka og skilning-
ur, sem hér var að verki. Ó. B. B.
76
AKRANES