Akranes - 01.07.1950, Blaðsíða 6

Otrúlegt afrek
Jafnvel þeim, sem nú stóðu fremstir í
flokki um þessi samtök, hefur ekki verið
ókunnugt um aðferðir og árangur þeirra
manna, sem fyrstir hófu baráttuna fyrir
bata berklasjúklinga í landinu og bygg-
ingu hins fyrsta heilsuhælis. Siðan var
langur tími liðinn. En ekkert mælti með
því, að sú leið sem þá var fær og farin,
væri nú ófær, eða með henni væri nú
von um minni árangur. Þeir sneru sér því,
eins og áður, beint til þjóðarinnar, þótt
ekki væri það alveg í sama formi. Þjóðin
brást vel við á hvern veg, sem þessi sam-
tök leituðu til hennar. Sambandið byrj-
aði með því að vekja athygli almennings
á einum degi á ári. Á hinum 'fyrsta fjár-
söfnunardegi þeirra áskotnaðist þeim
5000 kr. Þetta var svo góð byrjun, að það
jók áhugann og vakti nýjar vonir. Þeir
voru á réttri leið, og það var komið á
móti þeim úr öllum áttum. Allar leiðir
lágu til Róm, sjóðir þeirra jukust jafnt og
þétt, fyrirhyggja og framtak tók á sig
fastara form.
Vinnuheimili.
Þegar eftir eitt ár, eru samtökin ókveðin
í því, að vinna að því aðal marki að byggja
sem fyrst hentugt vinnuheimili f}rrir
brautskráða berklasjúklinga af hælum
landsins. 1 blaði samtakanna „Berklavörn"
ávarpa þeir þjóðina og láta þar uppi þenn-
an mikilsverða tilgang. I það sama blað
ritar Oddur Ólafsson læknir um málið.
Hann rekur í stuttu en skýru máli, nauð-
syn og gagnsemi slíks hælis. Verður hér
tekið upp það helzta úr grein hans:
„Nú er svo komið, að fleiri sjúklingar.
eru brautskráðir árlega frá heilsuhælun-
um, smitlausir og að einhverju levti
vinnufærir, en nokkru sinni fyrr. — Eins
og nú er ástatt hjá okkur, er þessari hlið
berklavamanna ekki sinnt sem skyldi.
Frá heilsuhælunum kemur allra stétta
fólk, úr öllum atvinnugreinum, en þó
flest tir lægst launuðu stéttunum, sem
vinna erfiðustu vinnuna. Margt af þessu
fólki er fullkomlega óhæft til þess að taka
upp fyrri atvinnu að heilsuhælisvist lok-
inni. Þess bíður eitt af tvennu: Að leita
til bæjar- eða sveitarfélaga og lifa af lítil-
fjörlegum sveitarstyrk, sem er allsendis
ónógur til framfæris, eða að leita vinnu
á yfirfullum vinnumarkaði, veiklað í
samkeppni við heilbrigða.
Báðar þessar leiðir eru óheppilegar.
Okkur vantar tengihð milli heilsuhælisins
og hins daglega lífs. Það er verkefni
FRAMHALD
vinnuhælanna að vera þessi tengiliður.
Vinnuhælismálið hefur mikið verið rætt
út um allan heim á siðustu árum og vinnu-
hælunum fjölgar óðum. Mörg slík hæli
eiga sér langa og merka sögu. Verkefni
vinnuhælanna er:
AS hagnýta til fulls, í þágu þjóðfélagsins,
starfsorku sjúklings, án þess þó að
misbjóða honum.
/lð fylgjast nákvæmlega með heilsu og
vinnuþoli sjúkhngsins og auka vinnu-
tima og afköst eftir því, sem heilsan
batnar.
Að hafa vekjandi áhrif á sjálfbjargar-
viðleitni sjúklingsins og gera hann
sér þess meðvitandi, að hann er ekki
lengur ómagi þjóðfélagsins.
Að tryggja þjóðfélagið gegn smithættu
af sjúklingum hættulegasta timann.
Þ. e. fyrsta árið eftir brottskráning-
una af heilsuhælinu, en reynslan
sýnir, að versnanir (recidiv) verða
hlutfallslega flestar á þeim tima, og
þótt sjúklingurinn sé smitlaus, er
hann útskrifaðist af hælinu, getur
hann orðið smitandi aftur, ef sjúk-
dómurinn versnar. —
Hlutverk vinnuhælanna eru fleiri: Þau
létta á heilsuhælunum, losa þau við
sjúklingana fyrr en annars væri hægt, þau
bæta þess vegna úr þörfinni fyrir fjölgun
sjúkrahúsanna.
Þau veita sjúklingnum dýrmætan tíma
til þess að svipast um eftir framtiðarat-
vinnu. Þau æfa hann og styrkja og búa
hann eftir föngum undir að leysa af
hendi þessa vinnu, sem fullgildur maður.
Þarna geta sjúklingamir unnið að smá-
iðnaði, landbúnaði og fleiru, allt eftir
staðháttum, og möguleikar eru til þess, að
þeir geti með vinnu sinni borgað aðal-
reksturskostnað vinnuhælisins.
Vinnuhæli eigum við ekki. Ráðamörin-
mn í berklamálunum hér hefur á síðustu
árum verið það fullljóst, að eittlrvað yrði
að gera fyrir brautskráða berklasjúklinga,
en ennþá hefur engin lausn fengizt á því
máli. öllum er ljóst, að við svo búið má
ekki standa. Fátæk og fómenn þjóð, hefur
ekki efni ó því, að vanrækja velferð og
framtíðarhorfur, þótt ekki sé nema fá-
menns hóps af þegnum sinum.
Vinnuhæli er knýjandi nauðsyn, sem
hrinda verður i framkvæmd hið bráðasta.
S.f.B.S. hefur lausn þessa máls á stefnu-
skrá sinni. Það hefur nú ákveðið að leita
til þjóðarinnar, og það er þess fidlvist, að
sameigirdeg átök þjóðareinstaklinganna
munu auðveldlega velta þvi hlassi, scm
jafnvel ríkinu er ofvaxið eins og nú standa
sakir.
Styðjið S.f.B.S. í viðleitni þess að lausn
þessa máls, með því ljáið þér lið yðar þörfu
málefni, sem varðar alla þjóðina, og sýnið
þeim um leið samúð yðar, sem hennar
eru rnest þurfandi“.
Þetta er það fyrsta, sem hér er skrifað
um vinnuheimilismálið, og nákvæmlega
gerð grein fyrir markmiði þess og tilgangi.
Nú beinist og allur hugur samtakanna og
alþjóðar að þvi, að láta draum þessara at-
orkumanna rætast. Þeir eiga stuðnings-
menn í öllum stéttum og stöðum, frá ráð-
herrum og alþingismönmnn til þeirra, sem
minnst eiga undir sér í þjóðfélaginu. For-
ráðamennirnir fundu því, að það var ó-
hætt að vera stórhuga og halda áfram
hinum margvíslega undirbúningi undir
byggingu og starfrækslu heimilisins. Eitt
af þvi, sem hafði mikla þýðingu fyrir
fjársöfnunina, var lagaboð það, sem Al-
þingi veitti á striðsórunum, um að gjafir
til S.Í.B.S. væru undanþegnar öllum
sköttmn.
Á eyðimel.
Frá því snemma siunars 1943 hafði
verið unnið að þvi að finna ákjósanlegan
stað fyrir væntanlegt vinnuheimili S. í.
B. S. Ýmislegt bendir til, að ekki hafi ver-
ið kastað höndum til að ákveða því stað.
Þurfti þar að sameina marga kosti og
því ekki auðgert að finna þann stað, sem
sameinaði þá alla. Hér þurfti all-mikið
landrými, mikinn og hentugan húsakost,
og sem bezt skilyrði til að koma fyrir-
tækinu sem fyrst í framkvæmd, samhliða
sem ódýrustum rekstri. Einliverjum mun
því ef til vill, hafa þótt vafasöm ráðstöfun
að staðsetja heimilið á eyðimel í Reykja-
landi í Mosfellssveit.
Það var vitanlega alveg sjálfsagt að
reisa slíkt framtiðar heimili á „heitum"
stað — mótsett við Vífilsstaði. — En hitt
réð þó vitanlega ekki minna um, að eins
og þarna stóð á, var hægt að uppfylla eitt
78
AKRANES