Dagblaðið Vísir - DV - 24.04.2004, Page 2

2 LAUGARDAGUR 24. APRÍL 2004
Fyrst og fremst DV
Útgáfufélag:
Frétt ehf.
Útgefandi:
GunnarSmári Egilsson
Ritstjóran
lllugi Jökulsson
Mikael Torfason
Fréttastjóran
ReynirTraustason
Kristinn Hrafnsson
Kristján Guy Burgess
DV: Skaftahlíð 24, Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 515 7599 - Ritstjórn:
550 5020 - Fréttaskot 550 5090
Ritstjóm: ritstjorn@dv.is - Auglýsing-
an auglysingar@dv.is. - Dreifing:
dreifing@dv.is
Setning og umbrot Frétt ehf.
Prentvinnsla: ísafoldarprentsmiðja
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagna-
bönkum án endurgjalds.
Hvað veist þú um
Laxness
1. Hver var afmælisdagur
Halldórs?
2. Hvað hét fyrsta útgefna
skáldsaga hans?
3. Hvað hét önnur útgefna
'skáldsaga hans?
4. Hvað hét sú amma hans
sem hann vitnaði gjarnan
tU?
5. Hvaða ár fékk hann
Nóbelsverðlaunin?
Svör neðst á síðunni
Mánuðurdauðans
Yflrskrift leiðara sænska
blaðsins Aftonbladet er
„Mánuður dauðans".
Gerir leiðarahöfundur
þarhin
miklu
dauðsföll í
írak að umtalsefni sínu
en aukin harka hefur
færst i átökin þar síðustu
vikur og aldrei hafa fleiri
látist í atökum í landinu
frá því að stríðið hófst.
Fjöldi látinna vegna
strfðsátakanna i aprfl-
mánuði er um 1.200
þúsund manns, frakar
jafnt sem eriendir her-
menn. Gagnrýnir blaðið
rfldsstjóm George Bush
fyrir að gera ekki í betur
i að koma í veg fyrir átök
í landinu en blaðið segir
þau helst líkjast borgara-
styrjöld.
Blöndal
Málið
Ættarnafniö Blöndal er
komiö frá Birni Auöunar-
syni sýslumanni sem fædd-
ist 1787 og tók sér nafniö
þegar hann fór til náms I
Kaupmannahöfn. Þaö er
dregiö afheimahögum
hans í Blöndudal.
Björn Blöndal
þótti heilmikill
skörungur en er kunnastur
fyrir að hafa staöiö fyrir síö-
ustu aftöku á íslandi þegar
þau skötuhjú Agnes og
Friðrik voru hálshöggvin
fyrir morö á Natan Ketils-
syni.
Hann gekk aö eiga GuÖ-
rúnu Þóröardóttur sem
þótti ekki síöri skörungur en
hann og sanna hiö forn-
kveöna aö margur sé knár
þótt hann sé smár, en hún
var afar lágvaxin og þurfti
aö standa uppi á stól þegar
hún taldi ástæöu til aö slá
vinnumennina utan undir.
Þau áttu fímmtán börn og
komust langflest upp og er
afþeim mikill ættbogi.
Svörvið spurningum:
1.23. apríl - 2. Barn náttúrunnar— 3. Und-
ir Helgahnúk - 4. Guðný Klængsdóttir - 5.
1955
Endurkoma Krists
TT" ristur er sagður koma aftur, þegar
þrennt hefur gerzt: f fyrsta lagi hefiir
JLmlsrael orðið til sem rfld. f öðm lagi
hefur það hertekið lönd Biblíunnar, Mið-
austurlönd. í þriðja lagi hefur þriðja must-
erið verið reist á Musterishæðinni í Jerúsal-
em, þar sem nú standa helztu moskur
Palestínumanna.
Sjötti hver Bandaríkjamaður trúir þessari
kenningu og þriðji hver kjósandi flokks
repúblikana, þar á meðal John Ashcroft
dómsmálaráðherra og Tom DeLay þing-
flokksformaður. f augum þessa fólks em at-
burðirnir í Palestínu og írak vegvísar að
næsta heimsstríði og endanlegum sigri
kristinnar trúar.
f krafti þessara kenninga tveggja spá-
manna á nftjándu öid styðja margar ofsatrú-
arkirkjur ofbeldi Bandaríkjanna og ísraels,
reyna markvisst að koma af stað heimsstyrj-
öld og sjá And-krist í mönnum á borð við
Jaiver Solana hjá Evrópusambandinu og
Kofl Annan hjá Sameinuðu þjóðunum.
Við skiljum ekki svona firringu hér á
landi og skiljum ekki heldur hversu alvar-
legar afleiðingar hún getur haft f heimsmál-
unum. Þriðjungur repúblikana trúir botn-
lausu mgli og mikið af hinum, þar á meðal
forsetinn, styður aðrar ofsatrúarkirkjur,
sem ganga ekki eins langt og þessar.
Við höldum að stórborgir austur- og vest-
urstrandarinnar séu Bandarfkin, en þær em
það ekki. Völdin f landinu hafa færzt inn í
landið, þar sem menn dá George W. Bush,
ganga um með byssur, halda að frak hafí
staðið fyrir árásum á Bandarfldn og stunda
samkomur ofsatrúarsafnaða á hverjum
sunnudegi.
Engu máli skiptir, þótt út komi reglulega
bækur innherja, er lýsa undarlegum forseta,
sem les ekki einnar blaðsíðu greinargerðir
embættismanna, tekur ekki mark á stað-
reyndum, sér allt í svart-hvítum myndum og
er algerlega háður ráðgjöfum, sem koma úr
svart-hvítum heimi ofsatrúarmanna.
Þótt allar uppljóstranir innherja og allar
fréttir af gangi mála í heiminum hafl verið
neikvæðar forsetanum undanfarnar vikur,
er engan bflbug að finna á kjósendum hans.
Hann hefur sem fyrr 45% fylgi á móti 45%
fylgi demókratans John Kerry. Þessi hlutföll
hafa haldizt í föstum skorðum vikum sam-
an.
Hér á landi og víðast hvar í Evrópu utan
Bretlands eru ofsatrúarmenn taldir vera sér-
vitringar, sem ekki séu nothæfir til stjóm-
mála. Ofsatrúarmenn á jaðri geðveildnnar
em híns vegar ekki aðeins viðurkenndir
stjómmálamenn f Bandaríkjunum, heldur
sitja beinlínis við stjómvölinn.
Vandamál fslands er hið sama og vanda-
mál alls mannkyns um þessar rnundir,
hvernig eigi að haga seglum eftir vindum er
blása frá heimsveldi, sem rambar um eins
og dauðadrukkið sé.
Jónas Krístjánsson
Pulitzer á slandi
NÚ ERU BLAÐAMENN á íslandi byrj-
aðir að verðlauna hvern annan fýrir
vel unnin störf. Við hér á DV viður-
kennum að í upphafi leist okkur ekki
nema mátulega á hugmyndina.
Hvað átti að verðlauna, hvers konar
blaðamennska hefur verið verðlaun-
anna virði á síðasta ári í landi þar
sem' eiginleg rannsóknarblaða-
mennska hefúr ekki verið almenni-
lega stunduð? Við fussuðum smá-
vegis og sveiuðum, rifjuðum upp
árið og okkur fannst í fljótu bragði
fátt þess virði að veita verðlaun.
Ástæðan er að varla er hægt að segja
að íslenskir blaðamenn hafi verið að
aflijúpa ofsafengna skandala. Til
þess hafa þeir yfirleitt of h'tinn tíma
og litlir peningar eru til skiptanna til
að verja þeim til rannsókna af því
tagi sem alvöru rannsóknarblaða-
mennska krefst. Stórfréttir verða
frekar til þegar einhverjum vel
tengdum blaðamanninum dettur í
hug að spyrja um eitthvað sem ekki
hefur áður verið spurt um.
EN SV0 HUGSUÐUM VIÐ 0KKUR DÁLÍT-
IÐ BETUR UM, byijuðum að rifja upp
árið og komumst að því að þessi
plagaða stétt íslenskra blaðamanna
eigi kannski ekki skilið að talað sé
svona um hana. Flestir blaðamenn
leggja sig verulega fram í starfi, reyna
að upplýsa eins mikið og þeir geta á
takmörkuðum tíma og með tak-
mörkuð fjárráð. Það er ennþá ein-
hverskonar minnimáttarkennd að
plaga stéttina. Of mikil virðing er
borin fyrir sérftæðingum og of lítil
fyrir hinu almenna sjónarhorni sem
blaðamennskan hefúr. Auðvitað á að
bera virðingu fyrir sérfræðingum, en
þeir eiga ekki að skrifa fréttir, þær
verður að matreiða fyrir almenna
lesendur, hlutverk fjölmiðlanna er
að upplýsa almenning um þann
veruleika sem fólk býr við, kafa und-
ir yfirborðið, greina kjarnann í því
sem sérfræðingarnir eru að segja.
Þeir eiga líka að veita valdhöfunum
aðhald, fylgjast með því sem þeir eru
að gera og greina almenningi frá því.
Því miður þrífst ennþá alltof mikið
pukur með hluti sem ættu að vera
opinberir. Við skiljum ekki þetta
pukur, hafa menn eitthvað að fela?
ÞANNIG AÐ VIÐ K0MUMST AÐ ÞVÍ að
þessi blaðamannaverðlaun væm
kannski hið besta mál. Ekki kannski
endilega vegna þess sem þau verð-
launa nú í fyrsta skiptið, heldur
vegna þeirrar hvatningar sem þau
Blaðamenn þurfa að vera for-
vitnir og gagnrýnir og
forðast að viðmælendur
komist upp með að
svara út í hött eða
víkja sér undan spurn-
ingum. Blaðamenn
þurfa að hlusta vel á
viðmælandann og
spyrja um það sem ekki er
útskýrt.
Fyrst og fremst
geta verið fyrir blaðamenn þessa
lands. Það er gott að hvetja fólk til
góðra verka, til að vanda vinnubrögð
sín og upplýsa almenning um samfé-
lagið. Einn verðlaunahafanna sagði í
sjónvarpsviðtali að það sem gerði
góðan blaðamann að góðum blaða-
manni, væri forvitnin. Það em orð að
sönnu. Við eigum að vera forvitin og
gagnrýnin, eigum ekki að beygja okk-
ur undir valdið eða láta aðra segja
okkur hvemig við eigum að vinna
okkar vinnu. Hér á íslandi hefur það
viðgengist að ráðamenn hafa þóst
hafa einkarétt á um hvað sé fjallað og
hvernig. Menn hafa litið á eign fjöl-
miðla sem valdastöðu sem hægt sé
að tefla með í pólitískri valdabaráttu.
Þeir sem líta þannig á hlutina em
fastir í tfma flokksblaðanna.
VIÐ ERUM NÁTTÚRLEGA ST0LT af okk-
ar manni. Reyni Traustasyni sem
fékk verðlaun fyrir fréttir af samráði
olíufélaganna sem byggðu á leyni-
skýrslu Samkeppnisstofhunar. Þær
skrifaði hann á meðan hann vann
enn á Fréttablaðinu og DV var í
höndum annarra. Fréttir Reynis
drógu fram hvernig forsprakkar olíu-
félaganna tryggðu eigin hag með því
að forða samkeppni. Þessar frétúr
sögðu lesendum margt um samfé-
lagið sem þeir bjuggu í. Hinir verð-
launahafarnir eiga líka hrós skilið
fyrir sína vinnu. Það er fáheyrt að
blaðamaður fái svo mikinn tíma og
svo mikið pláss sem Agnes Braga-
dóttir hefur fengið á Morgunblað-
inu. Okkur finnst meira að segja dá-
lítið skrýúð að mogginn geri ekki
meira af því að kafa ofan í hlutina
eins og Agnes hefur gert. Greinar
Pulitzer sjálfur
Joseph Pulitzer var
Bandaríkjamaður,
fæddur í Ungverja-
landi.Hannvartal- fl
inn færasti blaðaút-
gefandinn á seinni fl
hluta 19. aldarinnar.
Hannvareinlægur
baráttumaöur gegn spillt-
um stjórnvöldum, harður í sam-
keppni og hikaöi ekki við að höfða til
tilfínninga fólks í haröri samkeppni
milli blaöa. Hann var einnig mikill
hugsjónamaöur sem lagði mikið til
fjölmiölastéttarinnar. Blöö hans, New
York World og St. Louis Post-Dispatch
breyttu dagblaðaheiminum I Banda-
ríkjunum. Verölaun sem kennd eru
viö hann hafa veriö veitt í um hundr-
aö ár og þykja virðulegustu verðlaun
sem blaðamönnum í Bandaríkjunum
getur hlotnast.
hennar um valdabaráttuna í íslands-
banka sögðu okkur margt um það
hvemig hluúrnir gerast á bakvið
tjöldin og hvemig kaupin gerast á
eyrinni í íslensku viðskiptalífi. Að
sama skapi tókst Brynhildi Ólafs-
dóttur á Stöð 2 að upplýsa þjóðina
um hluú sem stjómvöld höfðu líúnn
áhuga á að þjóðin yrði upplýst um.
Hún sagði okkur frá því að Banda-
ríkjamenn vildu taka af okkur þot-
urnar sem tryggja loftvamir landsins
að maú íslenskra stjómvalda. í þeim
fréttaflutningi hafði Brynhildur ótví-
ræða forystu.
ÞANNIG AÐ, að öllu þessu sögðu,
þá emm við bjartsýn fyrir hönd þess-
arar blaðamannastéttar. Fólk þarf að
hafa aðeins meira sjálfstraust, spyija
aðeins beittari spuminga, láta vald-
hafana hafa dálítið fyrir vinnunni
sinm. Blaðamenn þurfa að vera for-
vitnir og gagnrýnir og forðast að við-
mælendur komist upp með að svara
út í höú eða víkja sér undan spurn-
ingum. Blaðamenn þurfa að hlusta
vel á viðmælandann og spyrja um
það sem ekki er útskýrt. Það er gott
að blaðamenn hafi að einhverjum
verðlaunum að keppa. Þeir eiga líka
að vera duglegir að keppa hver við
annan um það hver segir bestu frétt-
irnar, hverjum tekst að upplýsa al-
menning best um það sem gerist í
samfélaginu. Hver á sinn hátt.